сонцастая́нне, -я, н.

Перыяд часу, калі паўдзённая вышыня Сонца застаецца амаль нязменнай (найбольшай або найменшай); момант праходжання Сонца праз самую паўночную або самую паўднёвую кропку экліптыкі.

Летняе с. (з максімальнай вышынёй Сонца над гарызонтам; 21—22 чэрвеня). Зімовае с. (з мінімальнай вышынёй Сонца над гарызонтам; 21—22 снежня).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

со́лнце в разн. знач. со́нца, -ца ср.;

восхо́д со́лнца усхо́д со́нца;

го́рное со́лнце спец. го́рнае со́нца;

загора́ть на со́лнце загара́ць на со́нцы;

до (восхо́да) со́лнца да со́нца;

◊

со́лнце пра́вды со́нца пра́ўды.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

sundown [ˈsʌndaʊn] n. за́хад со́нца;

at sundown на за́хадзе со́нца

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

сляпу́чы, -ая, -ае.

Вельмі яркі, асляпляльны.

Сляпучыя промні сонца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

санцапёк, -у, м.

Месца, дзе моцна прыпякае сонца.

Ляжаць на санцапёку.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прыпёк², -у, м.

Месца, дзе моцна прыпякае сонца.

Легчы на прыпёку.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

надвячэ́рні, -яя, -яе.

Які бывае перад заходам сонца, перад вечарам.

Надвячэрняя цішыня.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

за́рава, -а, н.

Водбліск пажару або заходу сонца на небе.

Багровае з.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пажа́рыць

‘рабіць каго-небудзь, што-небудзь такім, як (у) пажар, рабіць каго-небудзь, што-небудзь чырвоным (сонца пажарыць дубы)’

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. пажа́ру пажа́рым
2-я ас. пажа́рыш пажа́рыце
3-я ас. пажа́рыць пажа́раць
Прошлы час
м. пажа́рыў пажа́рылі
ж. пажа́рыла
н. пажа́рыла
Загадны лад
2-я ас. пажа́р пажа́рце
Дзеепрыслоўе
цяп. час пажа́рачы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

прыпра́жыць

‘апрацаваць што-небудзь моцным жарам; пачаць моцна пячы (пра сонца) каго-небудзь, што-небудзь (прыпражыць галаву) і без прамога дапаўнення’

дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. прыпра́жу прыпра́жым
2-я ас. прыпра́жыш прыпра́жыце
3-я ас. прыпра́жыць прыпра́жаць
Прошлы час
м. прыпра́жыў прыпра́жылі
ж. прыпра́жыла
н. прыпра́жыла
Загадны лад
2-я ас. прыпра́ж прыпра́жце
Дзеепрыслоўе
прош. час прыпра́жыўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)