Mínne

f - уст., паэт., жарт. каха́нне

höfische ~ — любо́ў ры́цара да да́мы сэ́рца

◊ ~ verkéhrt die Sínne — ≅ любо́ў сляпа́я

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

фанаты́зм, ‑у, м.

1. Склад думак і дзеянняў фанатыка (у 1 знач.); сляпая адданасць сваёй веры і нецярпімасць да іншых вераванняў, да іншаверцаў. Уся сістэма навучання была накіравана на тое, каб прывіць выхаванцам рэлігійны фанатызм. Каваленка.

2. перан. Моцная адданасць чаму‑н., якім‑н. ідэям і перакананням. І сёння старыя, недабітыя генералы Гітлера, начыненыя яшчэ кайзераўскай мярцвячынай, гавораць пра наш незразумелы для іх «фанатызм». Брыль.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пля́ма ж., прям., перен. пятно́ ср.;

чарні́льная п. — черни́льное пятно́;

гане́бная п. — позо́рное пятно́;

○ жо́ўтая п. — анат. жёлтое пятно́;

сляпа́я п. — слепо́е пятно́;

со́нечныя ~мы — со́лнечные пя́тна;

радзі́мая п. — роди́мое пятно́;

◊ бе́лая п. — бе́лое пятно́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Blanda patrum reprobos (segnes) facit indulgentia natos

Сляпая любоў бацькоў разбэшчвае дзяцей.

Слепая любовь родителей развращает детей.

бел. 3 пестуна нічога не будзе. Хто дзяцей балуе, вяроўку ім на шыю гатуе. Матка парве пазуху, дзецям хаваючы, а дзеці ‒ ад маткі хаваючы.

рус. Кто детям потакает, тот сам плачет. Засиженное яйцо ‒ болтун, занянченный сынок ‒ шатун. Неладны те ребятки, коих не бранят ни батьки, ни матки. Неразумная опека хуже беспризорности. Кто боится, что ребёнок будет плакать, сам заплачет. Без строгости и щенка не вырастишь.

фр. Enfant par trop caressé, mal appris et pis réglé (Слишком заласканный ребёнок плохо воспитан, а ещё хуже управляем).

англ. Mother’s darlings are but milksop heroes (Маменькины сынки ‒ тряпки).

нем. Barmherzige Mutter zieht lausige Kinder (Милосердная мать воспитывает презренных детей).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

Кут ’частка памяшкання, прастора паміж дзвюма сценамі’ (ТСБМ, Нас., Шат., Сл. паўн.-зах., Касп., Ян., Крачк., Нік. Очерки, Яшк., П. С., Маш., Хар., Бяльк., Сцяшк., Шушк., Мядзв., Грыг.). Укр. кут, рус. кут, балг. кът, серб.-харв. ку̑т, славен. kǫ́ty польск. kąt, чэш. kout, славац. kùt, в.-луж. kut, н.-луж. kut ’тс’. Прасл. kǫtъ ’вугал, закрытая прастора’ генетычна суадносіцца з прасл. kǫtati (гл. кутаць і хутаць) ’закрываць, хаваць’. Параўн. серб.-харв. ку̑т, ску̑т ’крысо’, чэш. kout ’полаг’, серб.-харв. ску̑т ’вантробы’, бел. кутыр ’бруха’, польск. kątnica ’сляпая кішка’. Генетычна суаднесеным з прасл. kǫtъ з’яўляецца ст.-прус. pokūnst ’закрываць, берагчы’. Магчыма, прасл. kǫtъ звязана са ст.-грэч. κοντός ’шэст’ і прасл. kǫtja ’хаціна, шалаш’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

пу́ля ку́ля, -лі ж.;

пу́ля на излёте ку́ля пры ка́нцы лёту;

град пуль перен. град куль;

бронебо́йная пу́ля бранябо́йная ку́ля;

трасси́рующая пу́ля трасі́руючая ку́ля;

◊

отлива́ть (лить) пу́ли адліва́ць (ліць) ку́лі;

вы́лететь пу́лей вы́лецець ку́ляй;

шальна́я пу́ля сляпа́я ку́ля.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Садэ́нне ’нутро (сын бацьку ўсё садэньне пірывярнуў сваім былаўством)’ (Бяльк.). Ізаляванае слова. Цвёрдасць ‑д‑ указвае на запазычанне, хутчэй за ўсё з польскай мовы, але ў польскай эквівалента няма. Відаць, рэгіянальнае ўтварэнне ад кораня ден‑, які ў ст.-польск. denna, denna niemoc ’артрыт, хвароба суставаў’ і, далей, у чэш. dna ’падагра’, ст.-рус. дна ’тс’, балг. дыял. дънек ’кішкі’, дъняк ’сляпая кішка’, якія ўзыходзяць да прасл. *dъno ’дно’, якое ўжывалася таксама ў значэнні ’ніжняя частка цела’, параўн. польск. дыял. dno ’матка’, укр., дна ’тс’; па хворай частцы цела была названая і хвароба. Параўн. Зубаты, Studie I, 922; Фасмер, 1, 517; Слаўскі, 1, 149; Махэк₂, 121; БЕР, 1, 457. Такім чынам, беларускае слова можна рэканструяваць як са‑денн‑je з суф. зборнасці ‑ьje, прыстаўка са‑ тыповая для магілёўскіх і гомельскіх гаворак.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

kiszka

kiszk|a

ж.

1. анат. кішка;

ślepa ~a — сляпая кішка;

2. кілбаса, каўбаса;

~a pasztetowa — ліверная кілбаса;

~i mi marsza grają — кішкі марша граюць; дужа есці хочацца

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

ку́рыца ж Huhn n -(e)s, Hühner;

ку́рыца-нясу́шка Lég(e)henne f -, -n;

◊ мо́края ку́рыца Schláppschwanz m -es, -schwänze, Wáschlappen m -s, -;

як мо́края ку́рыца ≅ wie ein begóssener Púdel;

сляпа́я ку́рыца ein blíndes Huhn;

кура́м на смех разм da láchen ja die Hühner; das ist zum Láchen

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

ку́рыца, ‑ы; мн. ку́ры, ‑э́й (з ліч. 2, 3, 4 ку́рыцы, ‑рыц); ж.

1. Свойская птушка, якую разводзяць для атрымання яец і мяса; самка пеўня. Куры сакочуць. □ На двары кудахталі куры, недзе за сцяной рохкаў парсючок. Асіпенка. // Мяса курыцы; кураціна. Суп з курыцай.

2. Самка птушак атрада курыных.

•••

Класціся спаць з курамі гл. класціся.

Курам на смех — пра што‑н. вельмі недарэчнае, нязначнае, з вялікімі недахопамі.

Куры засмяюць каго — пра таго, хто робіць што‑н. недарэчнае, непатрэбнае.

Куры не клююць — вельмі многа (звычайна пра грошы).

Мокрая курыца — а) пра бязвольнага, бесхарактарнага чалавека; б) пра растрывожанага, спалоханага чалавека. Паехала касірка, а мы стаім, як мокрыя курыцы, і адзін аднаму ў вочы зірнуць не можам. Пальчэўскі.

(Пісаць) як курыца лапай — неразборліва; так, што нельга разабраць.

Сляпая курыца — пра блізарукага чалавека.

Спаць і курэй бачыць (пасвіць) гл. спаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)