АСАБНЯ́К,
добраўпарадкаваны гарадскі ці загарадны дом. Асабнякі пашырыліся ў 18—19 ст. у краінах Зах. Еўропы, Беларусі, Расіі. На Беларусі паводле арх.-планіровачнай структуры блізкія да сядзібных дамоў (Брэст, Ваўкавыск, Гомель, Пружаны, Слонім). Вызначаліся лаканізмам у вырашэнні планаў і фасадаў. Паводле планіровачнай кампазіцыі — пераважна 6-часткавыя з вылучанай у цэнтры залай і анфіладай меншых памяшканняў. У асабняках 1-й пал. 19 ст. з’явілася калідорная сістэма (Мазыр). Фасады аздаблялі 4-калонным порцікам. Выкарыстанне цэглы і дрэва ў буд-ве асабнякоў абумовіла спалучэнне стылявых дэталяў класічнай архітэктуры з элементамі нар. дойлідства (дом Агінскага ў Гродне). Асабнякі адыгрывалі важную ролю ў гар. асяроддзі і стваралі арх. акцэнты забудовы (Ашмяны, Пінск, Слонім і інш.). Сучасныя буд. матэрыялы і канструкцыі значна ўзбагацілі архітэктуру асабнякоў новымі выразнымі сродкамі і прыёмамі. У прыгарадзе і сельскай мясцовасці па індывідуальных праектах будуюцца добраўпарадкаваныя катэджы.
т. 2, с. 18
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
◎ Лахтачы́на ’паніжанае месца’ (слонім., КЭС). Відавочна, лагтачына. Узнікла шляхам кантамінацыі лексем лагчына і лссгачына (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пасо́бе ’асобна’ (слонім., Сцяшк. Сл.). У выніку кантамінацыі выразу па сабе і польск. poosobno ’асобна’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прастрэ́ліна ’незабудаванае месца на вуліцы’ (слонім., Сцяшк. Сл.). Да прастрэ́ліць ’прабіць, прадзіравіць’ < страляць, страла (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыгару́даць, ’добра пастарацца; назапасіць, сабраць, забяспечыцца’ (слонім., Арх. Федар.). Да гаруд, аруд ’застаронак, засек’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Стабарча́ ‘потарч, старчма’ (слонім., Нар. словатв.). З стапарч (гл.) з суф. ‑а‑ і азванчэннем ‑п‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мужэйшы ’старшы’ (слонім., Сцяшк. Сл.). Да муж (гл.). Параўн. ст.-рус. мужъ ’паважаны, паважны, знакаміты чалавек’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Накастры́чыць ’накласці абы-як, многа’ (слонім., Жыв. сл.). Магчыма, да касцёр ’града ці стажок дроў’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Перавалачы́ ’сцебануць, ударыць’ (слонім., Нар. словатв.). Відаць, з польск. przewlec ’перацягнуць’ пры ад’ідэацыі бел. перацягну́ць ’сцебануць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Све́тніца ‘мноства, безліч’: на базары яблыкаў светніца (слонім., Нар. словатв.). Да свет (гл.) у адпаведным значэнні.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)