Які мае адносіны да калёс, прызначаны для іх. Калёсны скрып. Калёсная мазь.// Заняты вырабам калёс. Калёсны цэх. Калёсны майстар.// Прыгодны для язды на калёсах, пракладзены калёсамі (пра дарогу, шлях). Вузкая калёсная дарога ўецца праз малады калгасны сад.Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
creak
[kri:k]1.
v.
рыпе́ць (пра дзьве́ры)
2.
n.
1) рыпе́ньне, скрыпе́ньне n. (дзе́яньне)
2) рып, скрып -у m. (гук)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Су́калень ’птушка вераценік’ (Інстр. 2, Ласт.). Да сукаць, сукала, гл. матывацыйную сувязь іншай назвы з верацяно. Хутчэй за ўсё, гукапераймальнай мутацыйнага паходжання (перадае скрып матавіла). Неверагодна збліжэнне з кал у Фасмера (3, 798). Гл. Антропаў, Назв. птиц, 368.
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
скрыпе́ць, ‑плю, ‑піш, ‑піць; незак.
1. Утвараць скрыпучыя гукі; рыпець. Падлога скрыпіць. □ Хісталіся, гнуліся і скрыпелі сосны.В. Вольскі.Суха скрыпіць снег пад нагамі.Пянкрат.Па камяністай дарозе скрыпелі вазы з снапамі.Бядуля.//чым. Рабіць скрып чым‑н. Афіцэр скрыпеў новымі бліскучымі жорсткімі рамянямі.Мележ.Бок балеў так, што Вісарыён скрыпеў зубамі, абмацваючы яго.Самуйлёнак.// Утвараць рэзкі гук, падобны на скрып (пра птушак). Пад ваколіцай голасна кукавалі зязюлі, паблізу, у травяністых нізоўях, скрыпелі дзеркачы.Кірэйчык.//Разм. Гаварыць рэзкім, скрыпучым голасам; бурчаць. [Жанчыны] паклікалі афіцыянтку да сябе і доўга, нудна скрыпелі на яе, дакараючы.Брыль.
2.Разм. Жыць абы-як, з цяжкасцю падтрымліваючы свае сілы. Хворы яшчэ скрыпіць./уперан.ужыв.Работа не ішла, а скрыпела.Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
scratch1[skrætʃ]n.
1. дра́піна;
without a scratch; без (а)нія́кай шко́ды; без дра́пінкі;
It’s only/just a scratch. Гэта толькі драпіна.
2. пачу́хванне, дра́панне
3.скрып, чы́рканне;
the scratch of the pen on the paperскрып пяра́ на папе́ры
4. крамзо́ля;
He writes a miserable scratch. У яго вельмі кепскі почырк (не разборлівы).
♦
be/come up to scratch быць на нале́жным узро́ўні;
start from scratch пачына́ць з нуля́, пачына́ць на го́лым ме́сцы
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
праскрыпе́ць, ‑плю, ‑піш, ‑піць; зак.
1. Утварыць скрып, скрыпучыя гукі. Дзверы праскрыпелі. □ Віктар ад злосці аж праскрыпеў зубамі.Гаўрылкін.// Праехаць, прайсці са скрыпам. Апранутыя ў зялёныя шынялі з шырокімі хлясцікамі, .. [пагранічнікі] гучна праскрыпелі тупаносымі рыжымі ботамі.Бажко.//што і без дап. Сказаць што‑н. скрыпучым голасам. — Э-э-х, Марыя Паўлаўна, — не прамовіў, а неяк праскрыпеў Шаройка.Шамякін.
2. Скрыпець некаторы час.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Нары́п ’скрып саней пры вялікім снезе’ (в. Калядкі, Суччына, ЭШ), нарыпень ’скрыпучы мароз’ (ТС), укр.нарепень ’снег, які скрыпіць пад нагамі ад вялікага марозу’, рус.на́ры‑ пень ’шум, скрып ад санных палазоў’, на́репь, на́репень ’абледзянелы снег, галалёдзіца’. Да рыпець ’скрыпець’, рыпнуць ’скрыпнуць’, параўн. на рыпу ’са скрыпам (пра абутак)’ (Растарг.), рыпоцень ’моцны, пякучы мароз’: Рыпоцень, як едзеш саньмі, то усё рыпіць (ТС); не выключана, што першапачаткова магло быць звязана з прасл.*ripnęti ’ступіць’, параўн. прастамоўе рвануцца ’зварухнуцца, сысці з месца’, рус.рип! ’выклічнік, які перадае гук крокаў’, балг.рипна ’скочыць, падскочыць’, макед.рипне ’скочыць’, польск.rypnąć ’ступаць, таптаць’ і асабліва дыял.narypnąt ’наступіць’: narypnol me na nogę (Варш. сл.), чэш.vyrypovat ’хутка крочыць’, што у сваю чаргу, відаць, гукапераймальнага характару, насуперак Трубачову (гл. Фасмер, 3, 530); дапушчэнне такога развіцця семантыкі магло б вытлумачыць спецыфічнае значэнне паўночнарускага слова, дакладным семантычным адпаведнікам якога з’яўляецца рус.сіб.наступ ’скарынка лёду на паверхні снегу, шарпак’ (= рус.наст).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
скрыпу́чы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Які скрыпіць, вылучаецца скрыпам. Скрыпучыя дзверы. Скрыпучы снег. □ Ад хутара застаўся толькі сад, скрыпучы журавель над зрубам студні і тая самая хата.Брыль.Аднойчы раніцою Яўмен Шчырык павёз зяця на скрыпучай фурманцы да чыгуначнай станцыі.Пянкрат.// Рэзкі, падобны на скрып (пра голас, гукі). Скрыпучы голас. Скрыпучы смех. □ З-пад санных палазоў ішоў скрыпучы енк.Чорны.За душу браў скрыпучы крык драча ў алешніку на рэчцы.Алешка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)