пры́маўка, ‑і, ДМ ‑маўцы; Р мн. ‑мавак; ж.
1. Агульнавядомы ўстойлівы выраз, звычайна вобразны, які адрозніваецца ад прыказкі тым, што не з’яўляецца закончаным суджэннем і звычайна не мае павучальнага зместу. Вандруючы па беларускіх землях, Федароўскі адразу заўважыў, што ў мове беларусаў вельмі часта сустракаюцца дасціпныя слоўцы, яркія прыказкі, прымаўкі, мудрыя выслоўі. Саламевіч. [Бародзіч:] — У нас нават прымаўка пайшла ў народзе: шавец заўсёды без ботаў. Чорны.
2. Фраза, словы, якія часта кім‑н. паўтараюцца; прыгаворка. Любімай прымаўкай кожнага стычынца было: «Барані божа!». Яны ўсе ўжывалі яе калі трэба і калі не трэба. Чарнышэвіч. — Далі прыкурыць немцам як належыць, — скончыў капітан прымаўкай камбрыга. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прыгавары́ць ’назначыць пакаранне; рашыць, вырашыць; угаварыць, прываражыць, прывярнуць’ (ТСБМ), прыговоры́цца ’падлашчыцца, паддобрыцца ў размовах’ (ТС), прыгаво́рны ’хвароба, якую прыгаворваюць’ (Нар. Гом.). Да гавары́ць (гл.). Сюды ж аддзеяслоўныя бяссуфіксныя назоўнікі з працягам і развіццём семантыкі: прыгаво́р ’рашэнне суда, пастанова, рашэнне, меркаванне па якому-небудзь пытанню’ (ТСБМ, Др.-Падб.), пры́гавар ’ухвала (на вясковым сходзе)’ (Др.-Падб.), прігаво́р ’прыгавор’ (Бяльк.); прыгаво́р, звыч. мн. л. прыгаво́ры ’словы, якімі суправаджаюць якое-небудзь дзеянне; урокі’ (ТСБМ; маг., ЛА, 3), прыгаво́рны ’сурочаны’ (Байк. і Некр.), прыгаво́р ’прымаўка’ (брасл., даўг., в.-дзв., красл., лях., Сл. ПЗБ), прі́гывыр ’тс’ (Бяльк.); сюды ж памянш. прыгаво́рка, пры́гово́рка ’вострыя, забаўныя словы, словазлучэнні, якія ўжываюцца для ажыўлення гаворкі, прымаўка’ (Растарг., ТСБМ; гродз., в.-дзв., карэліц., Сл. ПЗБ; ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
погу́дка ж., обл.
1. (напев) запе́ў, -пе́ву м.; (песня) пе́сня, -ні ж.;
2. (прибаутка) прыгаво́рка, -кі ж., пры́маўка, -кі ж.;
◊
какова́ погу́дка, такова́ и пля́ска погов. яка́я пе́сня, такі́я і ско́кі;
ста́рая погу́дка на но́вый лад погов. стара́я ба́сня на но́вы лад.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пригово́р м.
1. (судебный) прыгаво́р, -ру м.; прысу́д, -ду м.;
вы́нести пригово́р вы́несці прыгаво́р;
оправда́тельный пригово́р апраўда́льны прыгаво́р;
сме́ртный пригово́р смяро́тны прыгаво́р (прысу́д);
привести́ пригово́р в исполне́ние прыве́сці прыгаво́р (прысу́д) у выкана́нне;
2. (постановление) пастано́ва, -вы ж.; (решение) рашэ́нне, -ння ср.;
3. перен. прысу́д, -ду м., прыгаво́р, -ру м., вы́рак, -ку м.;
что ни сло́во — пригово́р што ні сло́ва — прысу́д (вы́рак);
4. (прибаутка) обл. пры́маўка, -кі ж., прыгаво́рка, -кі ж.;
◊
голова́ с покло́ном, язы́к с пригово́ром погов. галава́ з пакло́нам, язы́к з прыгаво́ркай.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)