Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Разэ́ля ’неахайны чалавек’ (Сцяшк. Сл.). Няясна. Магчыма, экспрэсіўнае ўтварэнне ад уласнага імя Разэ́ля (ад Разалія), зафіксаванага ў творах Л. Калюгі. Нельга выключыць і магчымы ўплыў літ.rė́zla ’пузаты, чараваты чалавек’, rė̃zlinti ’плесціся, павольна ісці’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Hínterhand
f - карт. друга́я рука́ (гулец)
in der ~ sein — быць апо́шнім, пле́сціся [цягну́цца] у хвасце́
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
◎ Плі́нта1 ’бізун, сплецены з рэменя’ (брасл., Сл. ПЗБ). Няясна. Грынавяцкене (тамсама) выводзіць лексему з ням.Flinte ’стрэльба’, што малаверагодна.
◎ Плі́нта2 ’ануча’, ’пляткарка’ (Сцяшк. Сл.), параўн. там жа плянтаі(ь ’гаварыць блытана’, плянціцца ’плесціся, ледзь ісці’. Да польск.plątać ’блытаць, змешваць’, plątać się ’блытацца, збівацца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
або́з, -зу м., в разн. знач. обо́з;
палкавы́ а. — полково́й обо́з;
~зы з се́нам — обо́зы с се́ном;
◊ пле́сціся ў ~зе — тяну́ться (плести́сь) в обо́зе
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
1. Тое, што і валачыцца (у 1 знач.). // Паволі цягнуцца, сцелючыся над зямлёй. Туман валокся над лагчынамі.Чорны.З захаду валакліся калматыя сіваватыя хмары.Сабаленка.
2.Разм. Ісці з цяжкасцю, вельмі павольна; плесціся. След у след валокся воўк.Лужанін.Недзе ззаду, цяжка дыхаючы, кашляючы, валокся незнаёмец.Лупсякоў.За санкамі валачэцца прывязаная повадам карова.Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ *Пачу́гаць, кам.почу́гаты ’памазаць’ (Жыв. нар. сл.).^Да па‑ (< прасл.po‑) і чу́гаць, генетычна роднаснага да ўкр.човгати(ся) ’шоргаць’, ’плесціся, цягнуцца’, польск.czołgać się ’паўзці’, каш.ćałgac sąyславен. солкае ’тс’, прасл.čblgati (sę) ’паўзці, рухацца, як плазуны’, да якога роднаснымі з’яўляюцца: літ.klägoti ’ісці цяжка апранутым’, англасакс.hylc ’паварот’, с.-ірл.celg ’хітрасць’, ’здрада’ < і.-е.*kelg‑ ’віцца’, ’паварот’ (SP, 2, 219; Трубачоў, Эт. сл., 4, 141).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
schléppen
1.
vt цягну́ць, валачы́
2) буксі́раваць
2.
vi валачы́цца (пра адзенне)
3.
(sich)
1) цягну́цца, пле́сціся
2) цягну́цца
(аб справе)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
АДВЕРБІЯЛІЗА́ЦЫЯ
(ад лац. adverbium прыслоўе),
пераход у прыслоўі словаформаў інш. часцін мовы, які абумоўлены іх сінтаксічнымі функцыямі і зменамі лексічнага і грамат. значэнняў Адвербіялізуюцца: назоўнікі ўскосных склонаў («прыехаць раніцай»), прыметнікі («прыбіраць збольшага»), лічэбнікі («працаваць удваіх»), займеннікі («адбылося па-нашаму»), дзеепрыметнікі («сказаць адкрыта»), дзеепрыслоўі («глядзець седзячы»), часціцы («плесціся абы-абы»), У выніку адвербіялізацыі канчаткі зменных часцін мовы ператварыліся ў прыслоўныя суфіксы, а прыназоўнікі, што ўжываюцца з рознымі склонавымі формамі, сталі прыстаўкамі прыслоўяў: «З боку вёскі даносіліся галасы» (І.Мележ), «Збоку, ля самай дарогі, ляжаў вялікі камень» (К.Чорны). Адвербіялізаваныя словаформы становяцца нязменнымі, набываюць новыя сінтаксічныя функцыі і сувязі, часам змяняюць месца націску («бе́гам — бяго́м», «кру́гам — круго́м») і інш.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
◎ Плу́жыць у фразе: год па год не плужыць ’не прыпадае’ (рэч., Нар. сл.). Укр.плужнай* ’шанцаваць’, польск.płnżyć ’добра мецца’, ’квітнець’, ’весціся, удавацца’, ’спрыяць’, Скупацца’, ’быць карысным’, ’апраўдваць спадзяванні’, ’не падводзіць’, славен.ρΐίάϋϊ se ’спароўвацца, выконваць злучку (аб жабах)’, якое Фурлан (гл. Бязлай, 3, 63) аб’ядноўвае разам з рус.кур.плу́жнться ’паволі ехаць, ісці, плесціся за кім-небудзь’. Відаць, рус. лексему не трэба ўлічваць; яна ужываецца паралельна з плугстнться (гл. плугаипща). У такім выпадку плужыць было ўтворана ад плуг > тужыць (< прасл.*pługa > *phditi) — першапачаткова ’араць плугам’, у той час паяўленне плуга азначала ў параўнанні з сахой (* radio) вышэйшую ступень земляробства і, адпаведна, лепшы дабрабыт (Банькоўскі, 2, 6311).