Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
безбярэ́жжа, ‑а, н.
Адсутнасць берагоў, бязмежнасць. Шыр і безбярэжжа, Дзе вятры-гулякі Ходзяць станавіта, Як сваты калісьці.Колас.Лажыцца цемра безбярэжжам, нямы спакой снягоў і зор.Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Не́мы: не́мы го́лас ’страшны, ненатуральны голас, падобны на голас нямога чалавека’ (Некр.), не́мы ’страшны, замагільны’ (але нямы́ ’нямы чалавек’, там жа), ’роспачны, дзікі’: немым голосом крычыць (Сл. ПЗБ), немы́м го́лосом, нему́м ду́хом ’страшна, дзіка (крычаць, раўці і пад.)’ (ТС). Семантычная інавацыя, якую тлумачыць Некрашэвіч: ад нямы́ ’пазбаўлены здольнасці гаварыць’ (Некр., 227), у шэрагу гаворак утварыліся акцэнталагічныя амонімы на яе базе.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Нямкі́ня, немкіня, ’немка, нямая жанчына’ (Сл. ПЗБ). Старажытнае вытворнае на *‑упі параўн. укр.німкеня, балг.немки‑ ня ’немка’; магло ўзнікнуць на мясцовай глебе ад немка ’немка, нямая жанчына’, нямко ’нямы чалавек’ (Сл. ПЗБ). Гл. немец, нямы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
mute
[mju:t]1.
adj.
1) маўклі́вы, ці́хі
2) нямы́
3) (пра лі́тару) яка́я не вымаўля́ецца
2.
n.
1) нямы́ -о́га m., няма́я f.
2) невымаўля́ная лі́тара
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Маме́й ’нямы’ (чачэр., Жыв. сл.). Гукапераймальнае, як і рус.арл.мамы́ка ’коснаязыкі’, польск.mamot, momot ’заіка’. Не выключана, аднак, паходжанне ад прыметніка нямы́ (пры дапамозе суфікса ‑ей — гл. Сцяцко, Афікс. наз., 98) з пазнейшай асіміляцыяй н…м > м…м.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Stúmme
subm, f -n, -n нямы́, -ая, нямко́
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Не́мам: не́мам сядзець ’сядзець моўчкі’ (Сл. ПЗБ). Магчыма, тут захавалася субстантываваная форма прыметніка *němъ ’нямы, безгалосы’, прадстаўленая тв. скл. адз. л., або адбылося другаснае афармленне прыслоўя н́ема (ад нямы́, гл.) паводле распаўсюджанай мадэлі на ‑м: на́гба і нагбо́м, што здаецца менш верагодным.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Не́мка1 ’нямая жанчына’ (Сл. ПЗБ, Сцяшк., Федар., Бяльк., ТС), укр.ні́мка, рус.не́мка, польск.niemka. Да *němъy гл. нямы́.
Не́мка2 ’немка’ (ТСБМ), укр.ні́мка, рус.не́мка, польск.Niemka, чэш.Němka, славац.Nemka. Паўночнаславянскае ўтварэнне ад *němъ (гл. нямы́), паралельнае да немец2.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
voiceless
[ˈvɔɪsləs]
adj.
1) безгало́сы; нямы́; ці́хі
2) Phon. глухі́(пра зы́чны)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)