Не́мка1 ’нямая жанчына’ (Сл. ПЗБ, Сцяшк., Федар., Бяльк., ТС), укр.ні́мка, рус.не́мка, польск.niemka. Да *němъy гл. нямы́.
Не́мка2 ’немка’ (ТСБМ), укр.ні́мка, рус.не́мка, польск.Niemka, чэш.Němka, славац.Nemka. Паўночнаславянскае ўтварэнне ад *němъ (гл. нямы́), паралельнае да немец2.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
silent[ˈsaɪlənt]adj.
1. ці́хі; бязгу́чны, бясшу́мны;
a silent volcano пату́хлы вулка́н;
silent spirit ачы́шчаны спірт
2. маўклі́вы;
keep/remain silent маўча́ць;
fall silent замаўча́ць
3.няма́я (літара)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
глухата́, ‑ы, ДМ ‑хаце, ж.
1. Поўная або частковая адсутнасць слыху. Не хапала паветра, сэрца стукала так, што аж у вушах з’явілася глухата.Рылько.
2.Разм.Нямая цішыня. Гасцінец быў убаку, а хвойнік пачынаўся проста над балотам. Глухата і вільгаць здаровай ночы!Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
głusza
ж.
1. глуш; глухамань, глухмень, глушыня;
2.нямая цішыня; глухата, глухмень
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
а́збукаж., прям., перен.а́збука;
а. наву́кі — а́збука нау́ки;
○ а. Мо́рзэ — а́збука Мо́рзе;
но́тная а. — но́тная а́збука;
◊ няма́я а. — нема́я а́збука
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
mute
[mju:t]1.
adj.
1) маўклі́вы, ці́хі
2) нямы́
3) (пра лі́тару) яка́я не вымаўля́ецца
2.
n.
1) нямы́ -о́га m., няма́яf.
2) невымаўля́ная лі́тара
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
ВА́ЎРА (Vávra) Отакар
(н. 28.2.1911, Брно, Чэхія),
чэшскі кінарэжысёр, сцэнарыст. Нар.арт. Чэхаславакіі (1968). Праф. Акадэміі мастацтваў (1963, Прага). Заснавальнік нац.манум.-гіст. фільма: «Філасофская гісторыя» (1937), «Ян Гус» (1955), «Ян Жыжка» (1956), «Супраць усіх» (1958). Тэме лёсу нацыі ў час 2-й сусв. вайны прысвечаны фільмы: «Нямая барыкада» (1949, Дзярж. прэмія Чэхаславакіі 1950), «Дні здрады» (1973), «Сокалава» (1974, разам з СССР), «Вызваленне Прагі» (1976). Сярод інш. стужак: «Грамадзянін Брых» (1958), «Залаты ранет» (1965), «Раманс для карнета» (1967, Дзярж. прэмія Чэхаславакіі 1968), «Вандраванні Яна Амаса» (1983).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГРАН (Grahn) Люсіль
(30.6.1819, Капенгаген — 4.4.1907),
дацкая артыстка балета, балетмайстар; адна з найб. вядомых рамант. танцоўшчыц. Скончыла школу Каралеўскага дацкага балета (педагог А.Бурнанвіль), з 1826 у яго трупе, афіцыйна дэбютавала ў 1834 (па-дэ-дэ ў оперы «Нямая з Портычы» Ф.Абера). З 1839 у Парыжскай оперы. У 1843—46 гастраліравала ў Еўропе, з 1848 пераважна ў Германіі. Яе танец адметны лёгкасцю, грацыяй, выключнай тэхнікай. Выконвала гал. партыі ў балетах, паст. Бурнанвілем, Ф.Тальёні, Ж.Ж.Перо і інш. У 1856 пакінула сцэну, працавала балетмайстрам у Лейпцыгу (1858—61), Мюнхенскай прыдворнай оперы (1869—75). Сярод пастановак сцэна вакханаліі ў оперы «Тангейзер» Р.Вагнера.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
немата́, ‑ы, ДМ ‑маце, ж.
1. Адсутнасць дару мовы.
2.перан.Нямая цішыня. Амярцвелае поле рассцілалася белым абрусам аднастайнай роўнядзі, а лес цёмна-сіняю сцяною выступаў у нерухлівай постаці і тупой немаце.Колас.Шыба раптам .. неяк трывожна закалацілася і.. як быццам парушыла немату вячэрняга спакою.Васілевіч.Мне ясным сонцам лёс наканаваны — Не ведаць змрочных лёхаў нематы.Барадулін.
3.перан. Бяспраўе, прыгнечанасць. З векавой нематы і адсталасці, Узнімаючы ленінскі сцяг, Мы прыйшлі да заможнае сталасці, Да вялікага сэнсу жыцця.Глебка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
утаро́піцца, ‑плюся, ‑пішся, ‑піцца; зак.
Пільна, не зводзячы вачэй, угледзецца на каго‑, што‑н. Яфрэйтар доўгім пранізлівым позіркам утарапіўся ў дзяўчыну.Мележ.[Ніна Лятроўна] ўтаропілася позіркам некуды ўдалячынь, за акно, і задумалася.Краўчанка.Дырэктар утаропіўся на Юновіча і маўчаў. «Нямая сцэна, — думаў Юновіч, — трэба ісці».М. Стральцоў.// Стаць пільным, уважлівым, накіраваным (пра вочы, позірк і пад.). Жахлівы позірк Гані ўтаропіўся ў сястру, якая прывяла яе сюды: што здарылася?Грамовіч.Вочы ўтаропіліся на стройнага лася, на яго вілаватую галаву, на моцныя грудзі, пакрытыя доўгай сіваватай поўсцю.Сіняўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)