ufwinden

*

1.

vt

1) намо́тваць, накру́чваць

2) падыма́ць (лябёдкай)

2.

(sich)

раскру́чвацца; абвіва́цца

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Трашчы́ць1 ‘злучаць, намотваць на клубок адначасова дзве ніткі’ (Касп.; Трух.), ‘сукаць (пражу)’ (слонім., Нар. словатв.; беласт., лід., шуміл., Сл. ПЗБ). Да трысці́ць1 (гл.).

*Трашчы́ць2, трошчы́ты, трошчы́ті ‘трушчыць, церушыць, разбураць, ламаць’, ‘рваць, не выбіраючы, матлашыць (яблыкі)’, ‘прагна, хутка есці’ (Сл. Брэс.; пін., ЖНС; драг., Ск. нар. мовы), ‘есці з апетытам’ (беласт., Сл. ПЗБ). Гл. трушчыць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Прыпуска́ч ’кіёк, адзін канец якога ўсаджаны ў дзірку навоя і не дае навою круціцца’ (в.-дзв., Шатал.), прыпускні́к ’доўгая палка, якой нацягваюць ніткі асновы’ (віл., Жд. 1), прыпу́снік, пріпу́снік, прыпу́сьнік, прыпуска́льнік, прыпушча́льнік ’кій (клін), які ўтрымлівае кола (пярэдняга) задняга навоя’ (Нік. Очерки, Касп., Сл. ПЗБ; ушац., леп., малін., гарад., ЛА, 4). Параўн. рус. наўг. припуска́тьнамотваць палатно на пярэдні вал (пры тканні)’, укр. припуща́льник ’шасцярня ў коле пярэдняга навоя ў кроснах’. Вытворныя з рознымі суфіксамі ад прыпуска́ць < пуска́ць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Вінт1 ’болт са спіральнай нарэзкай шруба’ (КТС, БРС). Укр. гвінт, рус. винт, макед., балг. винт ’тс’, чэш. народн. vint ’нарэзка шруба’. Запазычана з рус. мовы (Крукоўскі, Уплыў, 27) < польск. gwint ’вінт’ < ням. Gewinde ’нарэзка’, winden ’абвіваць, намотваць, круціць’ (Брукнер, 165; Шанскі, 1, В, 101; Фасмер, 1, 317). Цалкам магчыма, што бел. вінт паходзіць непасрэдна з польск. мовы. Сюды ж вінтавы́.

Вінт2 ’частка рухавіка парахода ці самалёта ў выглядзе лопасцей, замацаваных на валу’. Запазычана з рус. мовы (Крукоўскі, Уплыў, 98).

Вінт3 ’карцёжная гульня’ (БРС, КТС). Запазычана з рус. мовы; параўн. винт ’тс’ < ням. Gewinde. Да вінт1 (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Сучы́ць ’сукаць, скручваць у дзве столкі’ (Бяльк., Др.-Падб., Сл. ПЗБ; докш., Янк. Мат.; мёрск., Ск. нар. мовы; ГЧ, Сцяшк. Сл.), ’навіваць ніткі на цэўку пры дапамозе сукала’ (Сл. ПЗБ, ТС; докш., Янк. Мат.), ’круціць (калаўрот)’ (Сл. ПЗБ), сюды ж су́чыцца ’бурліць (пра ваду)’ (віц., бялын., ЛА, 2). Параўн. укр. дыял. сучи́ти ’сукаць’, рус. сучи́ть ’тс’, польск. дыял. suczyć, sucyć ’падыходзіць, прылягаць’, в.-луж. sučić ’сукаць, звязваць, круціць’, балг. су́ча ’сукаць, намотваць’, дыял. су́чем ’раскатваць цеста’, ’сукаць ніткі’, макед. суче ’сукаць, скручваць, закручваць’, ’раскатваць цеста’. Прасл. *sučiti, звязана з чаргаваннем асновы з *sъkati, *sukati, гл. сукаць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

reel

I [ri:l]

1.

n.

1) шпу́ля, шпу́лька f.

2) шпу́ля для кінасту́жкі

3) матаві́ла -а n. (для намо́тваньня ні́так або́ дро́ту)

2.

v.t.

намо́тваць на шпу́лю

II [ri:l]

v.i.

1) калыхну́цца, затрэ́сьціся ад уда́ру

2) хіста́цца

3) кружы́цца, круці́цца

His head was reeling after a polka — Яму́ закруцілася галава́ пасьля́ по́лькі

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

Сука́ць ’звіваць, скручваць некалькі нітак у адну’, ’намотваць пражу на цэўкі пры тканні’ (ТСБМ, Нас., Байк. і Некр., Гарэц., Касп., ТС, Тур., Пятк. 1, Варл., Янк. 1, Бяльк., Сл. ПЗБ, З нар. сл., Сцяшк.), ’рабіць свечку, макаючы ў гарачы воск’ (Нас., Шн.), сука́ти ’тс’ (беласт., Сл. ПЗБ), сучы́ць ’тс’ (Касп.). Укр. сука́ти ’сукаць’, рус. сука́ть, сучи́ть ’тс’, царк.-слав. сукати, польск., в.-луж. sukać, н.-луж. sukaś ’круціць вяроўку, нітку’, чэш. soukati, славац. súkať, серб.-харв. су́кати ’круціць’, славен. súkati ’тс’, балг. су́кам, макед. сука. Прасл. *sukati ’скручваць, звіваць ніткі’ з’яўляецца ітэратывам да прасл. *sъkati, *sъkǫ ’звіваць ніткі, пасмы; навіваць пражу на цэўкі’, параўн. рус. дыял. ска́ть, ст.-рус. съкати ’сукаць’, чэш. skáti, славац. старое skať, роднаснага літ. sùkti, sukù ’круціць, паварочваць’, лат. sukt ’тс’, sukata ’матыліца’. Гл. Траўтман, 291; Мюленбах-Эндзелін, 3, 1118; Фасмер, 3, 635, 798; Махэк₂, 545. Узыходзіць да і.-е. *seu̯‑k‑ < *seu̯‑//*su‑ ’згінаць, паварочваць, круціць’; гл. Бязлай, 3, 339–340; Борысь, 586; Шустар-Шэўц, 1374–1375; гл. яшчэ Варбат, Этимология–1980, 33; ЕСУМ, 5, 470.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

wnden

*

I

1.

vt

1) мата́ць, намо́тваць, абвіва́ць; пле́сці

etw. in ein Tuch ~ — загарну́ць што-н. у ху́стку

Kränze ~ — пле́сці вянкі́

2) тэх. падыма́ць лябёдкай

2.

(sich) ві́цца, выгіна́цца, выкру́чвацца

перан. выкру́чвацца

II

1.

vt, vi учуць (па ветры)

2.vimp

es wndet — ве́трана

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

wckeln

1.

vt

1) (auf A) намо́тваць, накру́чваць (што-н. на што-н.)

2) (in A) заго́ртваць, закру́чваць; завіва́ць (што-н. у што-н.)

3) спавіва́ць (дзіця)

◊ da bist du ber schief gewckelt — разм. ты мо́цна [ду́жа] памылцешся

2.

(sich)

(in A) заху́тацца, укруці́цца (у што-н.)

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

wind2 [waɪnd] v. (wound)

1. ві́цца (пра дарогу, раку)

2. мата́ць, намо́тваць;

wind yarn мата́ць пра́жу;

wind in the line змата́ць ву́дачку;

wind a baby in a shawl заху́таць дзіця́ ў ху́стку

3. абвіва́ць; абдыма́ць;

She wound the child in her arms. Яна моцна абняла дзіця.

4. заво́дзіць (гадзіннік); адця́гваць (струны)

wind smb. around one’s (little) finger infml ≅ віць вяро́ўкі з каго́-н.

wind back [ˌwaɪndˈbæk] phr. v. перамата́ць наза́д

wind down [ˌwaɪndˈdaʊn] phr. v.

1. спыня́цца (пра гадзіннік)

2. расслабля́цца

wind forward [ˌwaɪndˈfɔ:wəd] phr. v. перамата́ць упе́рад

wind up [ˌwaɪndˈʌp] phr. v.

1. зако́нчыць, завяршы́ць (справу)

2. infml напру́жваць, узбуджа́ць, узру́шваць;

Are you winding me up to a fury? Ты што! Хочаш давесці мяне да шаленства?

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)