лі́па ​1, ‑ы, ж.

1. Лісцевае дрэва сямейства ліпавых з сэрцападобнымі пілаватымі лістамі і жаўтаватымі духмянымі меданоснымі кветкамі. Ціха шалясцяць на вятрыску пахучыя ліпы. Лынькоў. Ад высокіх ліп, што вартаўнікамі стаялі ўздоўж вуліцы, разносіўся саладкаваты водар квецені. Ваданосаў.

2. толькі адз. Драўніна гэтага дрэва; матэрыял. Зрабіць начоўкі з ліпы.

лі́па ​2, ‑ы, ж.

Разм. груб. Пра што‑н. фальшывае, падробленае, несапраўднае.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паадцвіта́ць, ‑ае; зак.

Адцвісці — пра ўсё, многае. Ліпы паадцвіталі ўжо, але пахучасці свае дасюль не страцілі. Мурашка. Як хутка змянілася ўсё тут! .. Нават паадцвіталі ружы. Савіцкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

абстры́гчы, ‑стрыгу, ‑стрыжэш, ‑стрыжэ; ‑стрыжом, ‑стрыжаце, ‑стрыгуць; зак., каго-што.

Тое, што і астрыгчы. Абстрыгчы вусы. // Абразаючы, зрабіць роўным што‑н., падраўнаваць. Абстрыгчы кусты. Абстрыгчы ліпы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

капно́дый

(н.-лац. capnodium)

сумчаты грыб сям. капнодыевых, які развіваецца на лісці дуба, ліпы, яблыні, слівы, вішні.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

лі́паўка, ‑і, ДМ ‑паўцы; Р мн. ‑павак; ж.

Разм. Невялікая бочка, выдзеўбаная з кругляка ліпы. Палешукі везлі ў Старочын на продаж сваё багацце: дзежкі, ліпаўкі, цабры, вёдры. Чарнышэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

артапірэ́нія

(н.-лац. arthopyrenia)

накіпны сумчаты лішайнік сям. плеяспоравых, які расце на кары дуба, вольхі, ліпы, вішні, таполі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Лі́па 1 дрэва ліпы, Tilia L.’ (ТСБМ, Касп., Бяльк., Яруш., Сцяшк., Бес., Сл. паўн.-зах., ТС, Кіс.) і ліпа́ ’тс’ (смарг., віл., іўеў., воран., трак., Сл. паўн.-зах.), маг. лі́пнік ’тс’ (Кіс.), іўеў. ’ліпавы цвет’ (Сл. паўн.-зах.), ’кара, лыка’ (трак., навагр., Сл. паўн.-зах., ТС), лі́піна ’асобнае ліпавае дрэва’, ’драўніна з ліпы’ (Касп.; міёр., Нар. словатв.), ’белы, бяскроўны’ (Янк. III, Гарэц.), ’ліпавае лыка’ (Ян.), ’ліпа’ (лудз., Сл. паўн.-зах.), драг. лэ́па, пін. лы́па, лы́піна ’ліпа’ (КЭС). Укр., рус. липа, польск. lipa, палаб. lai̯po, луж. lipa, чэш. lípa, славац. lipa, славен. lípa, серб.-харв. ли̏па, макед. липа, липата, балг. липа́ ’тс’, страндж. ’лыка’. Прасл. lȉpa ’ліпа’. Найбольш блізкія і.-е. адпаведнікі: літ. líepa, лат. liẽpa, ст.-прус. leip‑ (у тапоніме Leipiten), — якія з’яўляюцца роднаснымі да прасл. lьpěti ’прыклейвацца, ліпнуць, гарнуцца’, параўн. бел. ліпець (гл.), а таксама, відаць, кімр. llwyf ’ліпа, вяз’, ст.-грэч. (Гесіхій) ἀλίφαλος δρῦς ’від дуба’ < і.-е. lēipa ’ліпа’ (Голамб, Зб. Якабсону, 1, 1967, 778; Махэк₂, 334). Матывацыя назвы дрэва — яго ліпкі сок (Міклашыч, 178 і інш.; Фасмер, 2, 499; Слаўскі, 4, 271; Скок, 2, 305; Бязлай, 2, 143). Паўн.-слав. lipъka. Сюды ж бел. ліповы, лі́павы (Шат., Сцяшк., Мат. Гом., ТС, ТСБМ, Сл. паўн.-зах.), ліпавый (Яруш., Бяльк.), ст.-бел. липовый ’зроблены з ліпы, адносіцца да ліпы’ (Булахаў, Гіст. прым., 117), лі́павіна ’адна ліпа’ (гродз., Сцяшк. Сл.), ліпава́ты ’мяккі (пра драўніну)’ (ТС), лі́павец (Грыг.), лі́пка ’лыка з вяза’ (Маш.), лі́пнік ’лыка з ліпы’ (лун., Шатал., ТС), ’малады ліпняк’ (б.-каш., лун., Шатал., Мат. Гом., ТС), ліпнёг ’сушанае лісце ліпы’ (лаг., Жд. 2).

Лі́па 2 ’пра нешта’ фальшывае, несапраўднае’ (ТСБМ). Запазычана з рус. арго зладзеяў (Ушакоў, 2, 66). Сюды ж лі́павы ’падроблены’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

луб, -у, м.

1. Валакністая тканка раслін, па якой перамяшчаюцца арганічныя рэчывы (спец.).

2. Пласт, кавалак кары ліпы, вяза і іншых ліставых дрэў разам з валакністай унутранай часткай.

3. Валокны некаторых раслін (лёну, канапель), якія ідуць на выраб пражы.

|| прым. лу́бавы, -ая, -ае, лубяны́, -а́я, -о́е і лу́бачны, -ая, -ае (да 2 знач.).

Лубавае (лубяное) валакно.

Лубяная (лубачная) каробка (зробленая з лубу; у 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Лыча́к ’кароткая вяроўка з пятлёй (Бяльк., Нар. Гом.), рус. наўг., урал. лычаг ’вяроўка з лыка’, калін. лыча́га ’кара з ліпы’, укр. лича́к ’вяроўка з лыка’, ’лыганы лапаць’, ’абутак з лыка’. Да лыка 1 (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ліпня́к, ‑у, м., зб.

1. Ліпавы зараснік. Ззаду ў мяне, за маладым бярэзнікам і ліпняком, пачынаецца нейкая маленькая балаціна. Нікановіч.

2. Разм. Дрэвы ліп, ліпы. Пахла і звінела пчаліным звонам алея маладога кучаравага ліпняку. Васілевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)