éinlullen

vt закалы́хваць

in den Schlaf ~ — укалы́хваць, люля́ць

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

*Лю́ліць, пін. люлі́ты ’лашчыць, любіць’ (Булг.), люля́ны ’дагледжаны’ (гродз., Сцяшк. Сл.). У выніку семантычнага пераносу ў лексемы люля́ць ’калыхаць’ > ’клапаціцца’ > ’лашчыцца’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

убаю́кивать несов.

1. укалы́хваць, закалы́хваць, люля́ць;

2. перен. (успокаивать) заспако́йваць;

убаю́кивать себя́ наде́ждой заспако́йваць сябе́ надзе́яй;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

◎ Пашуґа́ць ’пакалыхаць’ (в.-дзв., Шатал.), пашу́гаць ’пакалыхаць’ (свісл., Сцяшк. Сл.). Да па- (< прасл. /?о-) і шугаць ’люляць, калыхаць’ (ваўк., шчуч.), ганц. шугацца ’гушкацца’, маст. шугалка ’арэлі’ (Сл. ПЗБ), якія можна генетычна суаднесці з літ. šukuoti ’часаць’ (слабіць рух туды і назад’).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Морзаць ’смаркаць, уцягваць соплі ў нос’ (Нас.). Відавочна, з mъrdati (параўн. ст.-чэш. mrdati ’рухаць, варушыць’, польск. merdać, myrdać ’віляць, махаць, хістацца’, балг. мъ́рдам ’ківаць, махаць, люляць, мръ́ннъ ’варушыць, рухаць’, серб.-харв. мр̏днути ’зрушыць’, славен. meȓdati ’моршчыць нос’, mȓdati ’рухацца туды-сюды’) пад уплывам лексемы морзы (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Лы́ла ’бялізны неахайны чалавек’ (Касп.). Балтызм. Параўн. лат. liels, латгальск. lels ’вялікі, высокі’ (Блесэ, 5, 15). Аднак Слаўскі (5, 406) адносіць бел. слова (якое паслужыла крыніцай для польск. łyła ’нязграбны, неабчэсаны чалавек’) да экспрэсіўных, параўноўваючы яго з чэш. (у Юнгмана) laula ’ёлуп, неабчэсаны чалавек’, лат. ļūļa ’дурыла, расцяжпа’, літ. liūlỹs ’непаваротлівы, нязграбны, няўклюда’ (∼ літ. liūliúoti ’люляць’).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

säuseln

1.

vi шамаце́ць, шалясце́ць

2.

vt шапта́ць

j-n in den Schlúmmer [Schlaf] ~ — укалы́хваць, люля́ць каго́-н.

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

rock​3 [rɒk] v.

1. калыха́ць; калыха́цца; люля́ць, закалы́хваць;

The boat rocked in the waves. Лодка гайдалася на хвалях.

2. трэ́сці; трэ́сціся; хвалява́ць; ура́жваць;

The explosion made the whole house rock. Ад выбуху затросся ўвесь дом;

The news rocked the city. Навіна шакіравала горад.

♦

rock the boat infml уно́сіць разла́д; перашкаджа́ць зла́джанай рабо́це

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

sing [sɪŋ] v. (sang, sung)

1. (for, to) спява́ць;

sing to a guitar спява́ць пад гіта́ру;

sing smb. to sleep люля́ць, закалы́хваць каго́-н.

2. гудзе́ць (пра вецер); звіне́ць (у вушах); свіста́ць (пра кулю)

3. праслаўля́ць;

sing smb.’s/smth.’s praises хвалі́ць, усхваля́ць каго́-н./што-н.

♦

sing a different tune змяні́ць тон

sing up [ˌsɪŋˈʌp] phr. v. BrE спява́ць мацне́й

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

Ба́йкаць 1 ’укалыхваць, люляць’ (Нас., Гарэц., Др.-Падб.), ’пагаворваць’ (Нас.). Рус. ба́йкать ’тс’. Утварэнне ад выклічніка бай‑бай, што азначае «ўкалыхванне дзяцей», і вядомага ва ўсіх усх.-слав. мовах (з тыповым у адвыклічнікавых утварэннях суфіксам ‑к). Ёль (IF, 57, 11) лічыць бай‑бай (як і англ. bye, bye ’тс’) гукапераймальным. Аднак не выключаецца сувязь з слав. *bajati ’гаварыць’ (гл. ба́іць), параўн. Брандт, РОБ, 18, 28. Фасмер (1, 106, 140) дапускае абедзве магчымасці.

Ба́йкаць 2 ’гаварыць што-н., плявузгаць’ (Юрч.), ’пагаворваць’ (Гарэц., Нас.). Рус. ба́йкать ’тс’. Утварэнне суфіксам ‑к‑ (частым у эмацыянальных дзеясловах) ад *bajati ’гаварыць’ (гл. ба́іць). Суфікс ‑к‑ у слав. мовах меў значэнне фарманта дэмінутыўнасці ў дзеясловах (захаваўся як прадуктыўны, напр., у зах. гаворках укр. мовы, у зах. і паўд.-слав. мовах). З апошняй літ-ры гл. Чарнецкі, Мовознавство, 1970, 5, 42–48.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)