Раскарані́цца ’абзавесціся сям’ёй’ (Сл. ПЗБ). Відаць, ад карані́цца ’разрастацца, укараняцца’, параўн. ст.-бел. корень, якое акрамя значэння ’корань’, мела таксама значэнне ’племя, род’ (Ст.-бел. лексікон). Важна адзначыць, што роднасная форма літ. *keróti значыць не толькі ’пускаць карані’, але і ’разрастацца ўшыркі’, ’выпускаць новыя галіны (пра наземную частку дрэва, куста)’. Гл. ко́рань.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мы́льный мы́льны;
мы́льный ко́рень фарм. мы́льны ко́рань;
мы́льный спирт хим. мы́льны спірт;
мы́льный пла́стырь мед. мы́льны пла́стыр;
◊
мы́льный пузы́рь мы́льны пузы́р, мы́льная бу́рбалка.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
квадра́тны в разн. знач. квадра́тный;
к. стол — квадра́тный стол;
○ к. ко́рань — квадра́тный ко́рень;
~нае ўраўне́нне — квадра́тное уравне́ние;
~ныя ду́жкі — квадра́тные ско́бки;
~ныя ме́ры — квадра́тные ме́ры
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ірдзе́ст, рдзест ’вадзяная кветкавая расліна з доўгім сцяблом і невялікім, звычайна падводным лісцем; урэчнік’ (ТСБМ), дрост, драсён ’расліна Polygonum L.’ (Байк. і Некр.). Рус. рдест, укр. рдест, рде́сник ’тс’, де́рес ’расліна драсён, Polygonum’, польск. rdest, drest ’расліна Nectris’, в.-луж. drěst, drósi ’расліна Bidens tripartita’, н.-луж. drest ’ірдзест, Potamogeton natans L., Polygonum persicaria L.’, чэш. rdesno, rdest ’расліна Polygonum’, славац. уст. rdest, rdesno ’ірдзест Potamogeton’, славен. rdésen ’расліна драсён, Polygonum’, серб.-харв. дресан ’расліна Polygonum persicaria’. Бел. ірдзест з прыстаўным і‑ з рус. рдест, якое з польск. rdest. Праславянская форма рэканструюецца неадназначна. Фасмер (3, 452) прапануе як магчымую праформу *rъdъstъ, адкуль звычайна збліжэнне з *rъděti, *rъdja (гл. ірдзець, іржа 1), Міклашыч, 284; Брукнер, 455. Найбольш верагодна рэканструкцыя *drěstъ, *drěstьnъ (першапачаткова прыметнік), звязаных з дзеясловам *dristati, паколькі корань раслін сямейства ірдзеставых выкарыстоўваецца як страўнікавы сродак; параўн. рус. завязный корень, животный корень, серб.-харв. желудњак і да т. п. (Мяркулава, Очерки, 41–42; Трубачоў, Эт. сл., 5, 110–111). Махэк₂ (510), Jména rostl. (86), Голуб-Копечны (310) зыходзяць з першапачатковага *nerstъ і звязваюць з нерастам. Іншыя версіі (збліжэнне з грэч. ῥοδον ’роза’ і г. д.) гл. Фасмер, там жа.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Aurea mediocritas (Horatius)
Залатая сярэдзіна.
Золотая середина.
бел. Наперад не вырывайся, ззаду не заставайся, сярэдзіны трымайся.
рус. Серёдка всему делу корень. Молодой зелен, старый сед, а середовой в масть. Чтоб к людям не пристать, да и от людей не отстать. Дело серёдкой крепко.
фр. Le juste milieu (Самая [золотая] середина).
англ. The golden mean (Золотая середина).
нем. Der goldene Mittelweg (Золотая середина).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Figulus figulo invidet, faber fabro
Ганчар зайздросціць ганчару, майстар ‒ майстру.
Гончар завидует гончару, мастер ‒ мастеру.
бел. Чужое дабро бярэ за рабро. Чужое ўсягды вочы коле.
рус. Завистливый по чужому счастью сохнет. Завистливое око видит широко. Берут завидки на чужие пожитки.
фр. Envie est la racine où tous les maux prennent origine (Зависть ‒ это корень, где зарождается любое зло).
англ. Two of a trade never agree (Двое специалистов никогда не имеют общего мнения).
нем. Wer neidet, der leidet (Кто завидует, тот страдает).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
урасці́ сов.
1. прям., перен. врасти́;
ко́рань уро́с у зямлю́ — ко́рень врос в зе́млю;
ха́та па во́кны ўрасла́ ў зямлю́ — ха́та по о́кна вросла́ в зе́млю;
2. зарасти́, порасти́;
двор уро́с траво́й — двор заро́с (поро́с) траво́й
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
извле́чь сов.
1. (достать) даста́ць; вы́цягнуць; вы́няць;
извле́чь пу́лю из те́ла вы́няць (даста́ць) ку́лю з це́ла;
извле́чь меч из но́жен вы́цягнуць (вы́няць) меч з но́жан;
2. (материалы, цитаты) вы́браць;
3. (добыть) здабы́ць;
4. (получить, приобрести) атрыма́ць;
5. мат. здабы́ць;
извле́чь ко́рень здабы́ць ко́рань; см. извлека́ть;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
руби́ть несов.
1. сячы́;
2. перен. рэ́заць;
он так и ру́бит пра́вду в глаза́ ён так і рэ́жа пра́ўду ў во́чы;
3. (сруб) рубі́ць;
лес ру́бят — ще́пки летя́т погов. лес сяку́ць — трэ́скі ляця́ць;
руби́ть с плеча́ сячы́ з-за пляча́;
руби́ть под ко́рень сячы́ пад ко́рань;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
здабы́ць (што) сов.
1. в разн. знач. добы́ть; (путём опытов, производственных процессов — ещё) получи́ть;
з. ву́галь — добы́ть у́голь;
з. сок з раслі́н — добы́ть (получи́ть) сок из расте́ний;
з. збро́ю — добы́ть ору́жие;
2. перен. приобрести́, обрести́; доби́ться (чего), завоева́ть; (известность, славу — ещё) сниска́ть, стяжа́ть;
3. мат. извле́чь;
з. ко́рань — извле́чь ко́рень;
◊ з. кро́ўю — добы́ть кро́вью
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)