завеща́ние ср.
1. (документ) завяшча́нне, -ння ср., тэстаме́нт, -ту м.;
2. (завет) запаве́т, -ту м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
заве́т, ‑у, М ‑веце, м.
Тое, што і запавет. Па планеце пройдзем бурай, Марксаў помнячы завет, — Свет стары ўшчэнт разбурым І збудуем новы свет. Крапіва. Гады ішлі, з гадамі мы раслі, Выконваючы Леніна заветы. Кляшторны.
•••
Новы завет — хрысціянскія кнігі бібліі.
Стары завет — старажытная, дахрысціянская частка бібліі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
commandment
[kəˈmændmənt]
n.
1) запаве́т -у m. (адзі́н зь дзесяцёх)
2) зага́д -у m., дырэкты́ва f., зако́н -у m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
завяшча́нне, ‑я, н.
1. Афіцыйны дакукумент з выказанай кім‑н. воляй аб яго маёмасці на выпадак смерці. Напісаць завяшчанне. □ У завяшчанні брэсцкага мешчаніна Гурына Фёдаравіча (1624 г.) адпісваецца розным асобам рад кніг духоўнага зместу, сярод якіх асабліва выдзяляюцца «апостол и псалтир друку Скоринина». Алексютовіч.
2. Запавет, наказ паслядоўнікам, нашчадкам. Завяшчанне У.І. Леніна партыі і краіне. Духоўнае завяшчанне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бі́блія
(лац. biblia, ад гр. biblia = кнігі)
старажытны помнік пісьменнасці, зборнік твораў іудзейскай (Стары запавет) і хрысціянскай (Стары і Новы запаветы) рэлігій, дзе выкладзены асновы веравучэння.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
testament, ~u
м.
1. завяшчанне;
otworzyć testament — адкрыць завяшчанне;
sporządzić testament — скласці завяшчаннне;
zapisać co komu w testament — запісаць (што на каго) у завяшчанні, завяшчаць (што каму);
2. перан. запавет;
Stary (Nowy) testament — Стары (Новы) запавет
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
во́ля, -і, ж.
1. Здольнасць ажыццяўляць свае жаданні, пастаўленыя перад сабой мэты.
Сіла волі.
Выхаванне волі.
2. да чаго. Свядомае імкненне да ажыццяўлення чаго-н.
В. да перамогі.
3. Жаданне, патрабаванне.
Дыктаваць сваю волю.
Апошняя в. (запавет).
4. Улада, права.
Гэта ў тваёй волі.
Ваша добрая в. або в. ваша (рабіце, як лічыце патрэбным). На волю лёсу (без падтрымкі, дапамогі, нагляду).
5. Свабода ў праяўленні чаго-н.
Даць волю пачуццям.
Рукам волі не давай (не біся).
6. Свабода, незалежнасць; проціл. няволя.
Змагацца за волю і незалежнасць народа.
7. Становішча, пры якім жыццё чалавека, жывёл, птушак не абмежавана ўмовамі зняволення.
Выйсці на волю.
Выпусціць жураўля на волю.
8. Прастор, прыволле.
Тут дзецям в.
|| прым. валявы́, -а́я, -о́е (да 1 і 4 знач.).
Валявыя рашэнні.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
му́дры, ‑ая, ‑ае.
1. Надзелены вялікім розумам; вельмі разумны, празорлівы, з добрым веданнем жыцця. Мудры правадыр. □ І школе роднай пакланюся я За ўсё, чым для мяне яна была, За ўсё, што на жыццё з сабой дала, За ўсё, што, праслаўляючы свой век, Мне даў настаўнік — мудры чалавек. Кірэенка. // У якім выражаецца мудрасць; разумны. Мудрыя запавет. Мудрае правіла. Мудрая парада. □ Бясконцыя балоты вучылі .. [палешукоў-сялян] мудраму разважанню, мора лясоў выхоўвала ў іх засцярогу. Колас.
2. Заснаваны на глыбокім разуменні, вопыце, веданні чаго‑н. Спрактыкаваны слых гаспадыні, яе нейкае мудрае старэчае чуццё ўжо штосьці ўлавілі. Ракітны.
3. Разм. Складаны; мудрагелісты (у 1 знач.). Гарасім зноў расказвае пра тое, як цяжка зразумець жыццё. Мудрае яно стала. Скрыган. [Хведар] вучыў студэнтаў нейкай мудрай навуцы, назву якой бацьку ніяк не ўдавалася запомніць. Палтаран.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
zakon, ~u
м.
1. ордэн (манаскі);
zakon krzyżacki гіст. тэўтонскі ордэн;
2. уст. закон; правіла;
Nowy (Stary) Zakon уст. Новы (Стары) запавет;
wstąpić do ~u — а) уступіць у ордэн;
пайсці ў манастыр
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
абляце́ць, ‑лячу, ‑ляціш, ‑ляціць; зак.
1. каго-што. Праляцець вакол каго‑, чаго‑н. Абляцець вакол зямлі. □ Абляцеў Іван два разы свет на кані гнядой масці і вярнуўся дахаты. Якімовіч. // Праляцець збоку, мінуўшы каго‑, што‑н.
2. каго-што. Лётаючы, пабыць у многіх месцах, усюды. Род Забродскіх раскінуўся тут на паўсотні кіламетраў вакол, дык каб нават і на самалёце, то за дзень усіх не абляціш. Кулакоўскі. // перан. Разм. Хутка абысці, аб’ехаць пэўную прастору, мясцовасць. [Тоўхарт] адразу пабег аглядаць маёнтак ..Нягледзячы на сваю паважнасць, ён вельмі шпарка абляцеў усё. Чорны. // перан. Хутка распаўсюдзіцца, зрабіцца ўсім вядомым (пра чуткі, ідэі, навіны і пад.). Вестка аб тым, што ў шпіталь прыехаў Ленін, імгненна абляцела ўсе паверхі. П. Ткачоў. Ленінскі запавет абляцеў увесь свет. Прыказка.
3. каго-што. Разм. Праляцець хутчэй за каго‑, што‑н.; апярэдзіць у палёце.
4. без дап. Апасці, абсыпацца (пра лісце, пялёсткі кветак і пад.). Адлютавалі маразы, Цвет абляцеў духмяны з вішні. Зарыцкі. // Астацца без лісця, пялёсткаў. Замаркотнелі далі, Абляцелі крушыны, Толькі зерні ўставалі Там, дзе сейбіт іх кінуў. Броўка.
5. без дап. Адваліцца, адпасці. Тынк са сцен абляцеў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)