маналі́т, -у, М -ліце, мн. -ы, -аў, м.
1. Суцэльная каменная глыба, а таксама прадмет, высечаны з яе.
2. Кавалак глебы з непарушаным структурным складам, які паказвае будову глебы ў вертыкальным разрэзе (спец.).
|| прым. маналі́тны, -ая, -ае.
Маналітная калона.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мнагато́нны, ‑ая, ‑ае.
1. Вагон у некалькі тон; вельмі цяжкі. Мнагатонная глыба.
2. Умяшчальнасцю ў некалькі тон. Мнагатонная аўтамашына.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гру́да, -ы, ДМ -дзе, мн. -ы, груд, ж.
1. Куча зваленых у беспарадку прадметаў, рэчаў.
Г. цэглы.
2. Глыба, кусок чаго-н. цвёрдага, звычайна зямлі.
Калёсы тарахцелі па замёрзлай грудзе.
|| памянш. гру́дка, -і, ДМ -дцы, мн. -і, -дак, ж.
Г. цукру.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Гру́да ’глыба, кавалак, камяк’. Гл. града́.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
таро́с, ‑а, м.
Ледзяная глыба, якая ўтвараецца пры сцісканні льдоў у паўночных морах і рэках. Крыгі ўспаўзалі адна на другую, крышыліся, утваралі таросы. Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
маналі́т
(гр. monolithos)
суцэльная каменная глыба, а таксама прадмет, высечаны з суцэльнага каменя.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
крамянёвы, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да крэменю (у 1 знач.). Крамянёвая глыба. // Зроблены з крэменю. Крамянёвыя прылады першабытнага чалавека. // Які дзейнічае з дапамогай крэменю. Крамянёвая стрэльба.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
маналі́т, ‑а, М ‑ліце, м.
1. Суцэльная каменная глыба. // Прадмет, высечаны з суцэльнага каменя.
2. У глебазнаўстве — кавалак глебы з непарушаным структурным складам, які паказвае будову глебы ў вертыкальным разрэзе.
[Ад грэч. mónos — адзін і líthos — камень.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Глы́за ’глыба’ (БРС, Байк. і Некр.). Роднаснае слова (як і ў выпадку з глы́бай) знаходзіцца толькі ў рус. мове. Параўн. рус. глы́за ’глыба, ком’, якое засведчана ў многіх дыялектах рус. мовы. Трубачоў (Эт. сл., 6, 161–162) звязвае з *gluza, *gluzъkь (*gluza ’шышка’) і *glyba (гл. глы́ба). Раней Трубачоў (Слав. языкозн., V, 178) меркаваў, што гэта слова, магчыма, праславянскі дыялектызм бел. мовы, адзін са шматлікіх словаўтваральных варыянтаў агульнай зыходнай асновы, параўноўваючы глы́за з прасл. не толькі *glyba, але і *gluda (рус. глу́да), прасл. *gluta (славен. gluta).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ільдзі́на кавалак, глыба лёду; крыга’ (ТСБМ, Інстр. I). Ад лёд (гл.) з суф. адзінкавасці ‑ін‑а, і‑ пратэтычнае.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)