перагаці́ць, ‑гачу, ‑гаціш, ‑гаціць; зак., што.
1. Зрабіць гаць упоперак чаго‑н. Перагаціць рачулку.
2. Загаціць усё, многае.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пры́гатка ’гаток з праходам для рыбалоўнай снасці’ (ТС). Прэфіксальнае да га́тка, дэмінутыва ад га́ць (гл.). Параўн. укр. прига́та, прига́ток ’маленькая гаць каля берага; запруда’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
выбо́йны, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і выбоісты. За грэбляй выбойнай Будзе там, дзе канчаецца гаць. Паваротка ў зараснік хвойны. Глебка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
barrage [ˈbærɑ:ʒ] n.
1. канана́да, мо́цная/масі́раваная стральба́
2. шквал (перан.);
a barrage of questions град пыта́нняў
3. запру́да, да́мба, гаць, плаці́на
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
gać
ж.
1. гаць, грэбля;
2. фашына
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
гаці́ць, гачу, гаціш, гаціць; незак., што.
1. Рабіць гаць, пракладваць дарогу цераз балота ці гразкае месца. Балота аказалася такое пражорлівае, што сем год гацілі яго і пяском, і каменнем. Бажко.
2. Перакрываць, запруджваць ваду ў рацэ плацінай. Вось тады, калі стыхія вады крышыла грэблю, я парашыў канчаткова: стану інжынерам, буду гаціць рэкі, будаваць электрастанцыі, каб было людзям святло, а палям вада. Хомчанка.
3. перан. Траціць на што‑н. бязмерна вялікія сродкі. Яшчэ і сёння між калгаснікаў ідуць спрэчкі аб тым, ці варта было гаціць такую процьму грошай на гэту механіку. Палтаран.
•••
Хоць гаць гаці каго-чаго — вельмі многа, вялікая колькасць каго‑, чаго‑н. Сяброў у Кузьміча — хоць гаць гаці! Корбан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нагаці́ць, ‑гачу, ‑гаціш, ‑гаціць; зак.
1. чаго. Улажыць у грэблю, гаць вялікую колькасць чаго‑н.
2. што і чаго. Пакрыць грэбляй што‑н. ці вялікую колькасць чаго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Та́ма ’гаць, грэбля, стаў, ставок’ (Некр. і Байк.), ’запруда’ (Вруб., Ласт.), сюды ж тамова́ті ’затрымліваць, замаруджваць, запруджваць’ (Вруб.), тамава́ньнё ’гаць пры беразе ракі’ (карэліц., З нар. сл.), тамава́не ’ўмацаванне берагоў ад размыву’ (Скарбы), ст.-бел. тамовати ’стрымліваць’. Праз польск. tama ’запруда, грэбля, дамба’, tamować ’прыпыняць, стрымліваць’, з с.-в.-ням. tam ’дамба, грэбля, гаць, запруда’, ням. Damm ’тс’, dämmen ’запруджваць, падпіраць’, роднасных англ. dam, ст.-ісл. dammr ’запруда’, гоц. faúr‑dammjan ’загароджваць’, і, як мяркуюць, грэч. θέμεθλα ’падмурак’ (Брукнер, 564; ЕСУМ, 5, 511; Булыка, Лекс. запазыч., 198). Гл. таксама утаймаваць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
угаці́ць, угачу, угаціш, угаціць; зак., што ў што.
1. Выкарыстаць для гачэння, укласці ў гаць.
2. Разм. Зрасходаваць усё або вялікую колькасць чаго‑н. Угаціць усё масла ў адзін кацёл.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ага́та ’прызба’ (Сцяшк.), ’уцяпленне хаты на зіму’ (Сцяшк. МГ), агачыць ’закідаць прызбу’ (Сцяшк.), ’уцяпліць хату на зіму’ (Сцяшк. МГ) да гаць, гаціць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)