вы́сыпаць, -плю, -плеш, -пле; вы́сып; -паны; зак.
1. што. Сыплючы, выдаліць.
В. збожжа з мяшка.
2. што. Услаць чым-н. сыпкім.
В. сцежку пяском.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Выйсці, выбегчы ў мностве (разм.).
На вуліцу высыпаў народ.
|| незак. высыпа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Матану́ць (перан.) ’кінуць’ (даўг., в.-дзв., Сл. ПЗБ), ’махнуць’, ’выбегчы’ (Нар. Гом.). Рус. урал. мотану́ть ’хутка, раптоўна прабегчы, мільгануць’, смал. мотану́ться ’тс’. Да мата́ць (гл.). Суфікс ‑а‑ перад ‑nǫ‑ перадае раптоўнасць дзеяння. Сюды ж матані́на ’мітусня, беганіна’ (Нас.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вы́несціся, ‑несуся, ‑несешся, ‑несецца; пр. вынесся, ‑лася; зак.
Імкліва выбегчы, выехаць адкуль, куды‑н.; вымчацца. Коннік вынесся наперад. □ Неўзабаве перавозчык мой пачаў веславаць, і лодка .. зрабіла імклівы наўкруг, вынеслася на сярэдзіну ракі. Чыгрынаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́махнуть сов., прост.
1. вы́гнаць;
2. вы́хапіць;
3. вы́бегчы, вы́скачыць;
4. вы́махаць, вы́махнуць, вы́гнаць, вы́расці; см. выма́хивать.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
«ГАРЭ́ЛКА»,
бел. нар. гульня. Удзельнікі (колькасць не абмежаваная, але патрэбны няцотны лік) становяцца парамі ў адну калону. Хто застаўся без пары — вядучы. Ён ідзе ўперадзе калоны і прыгаворвае: «Гары, гары масла, каб не згасла. Званы звіняць, птушкі ляцяць. Апошнія ўздагон!». Пры слове «ўздагон» апошняя пара павінна выбегчы ўперад і ўзяцца за рукі. Вядучы стараецца іх апярэдзіць і схапіць каго-н. за руку. Хто застаецца адзін (без пары), становіцца вядучым, і гульня працягваецца.
Я.Р.Вількін.
т. 5, с. 79
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
пра́дзіва, ‑а, н.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. прасці. [Аўгіньцы] трэба знайсці нейкую прычыну, каб кінуць сваё бясконцае, да краю абрыдлае прадзіва і выбегчы на вуліцу. Зарэцкі.
2. Вынік гэтага дзеяння; тое, што спрадзена. Многа трэба прадзіва, каб столькі сукна саткаць. «Беларусь».
3. Кудзеля, лён і пад., прыгатаваныя для прадзення.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
павысыпа́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
1. што. Высылаць усё, многае. Павысыпаць двары пяском. □ Твае ж патроны без пораху. Я павысыпаў з іх увесь порах. Баранавых.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), без дап. Разм. Выйсці, выбегчы ў мностве. Поезд спыніўся. Павысыпалі з вагона Хлопцы, дзяўчаты, нібы птушаняты з гнязда. Куляшоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы... прыстаўка.
Надае слову значэнне: 1) рух знутры, сярэдзіны чаго‑н., напрыклад: выбегчы, выехаць; 2) закончанасць або завершанасць дзеяння, напрыклад: выкасіць, вылавіць; 3) дасягненне чаго‑н. пры дапамозе дзеяння, напрыклад: выслужыць, выглядзець; 4) здабыванне, выманне з сярэдзіны часткі прадмета або аднаго прадмета з другога, напрыклад: вывінціць, выняць; 5) у спалучэнні з часціцай ‑ся (‑ца, ‑цца) перадае поўную вычарпанасць дзеяння, напрыклад: вылежацца, выспацца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
wylecieć
зак.
1. вылецець;
2. разм. вылецець, выбегчы;
~ał z domu — ён выбег з хаты;
гл. wylatywać
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
вы́скачыць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; зак.
1. Скочыўшы, пакінуць якое‑н. месца, з’явіцца адкуль‑н., дзе‑н. Выскачыць з акна. □ Да левага берага Дзвіны прычаліла лодка. З яе выскачыў рослы, шырокі ў плячах мужчына. Грахоўскі. Вепр дзіка рохкнуў, выскачыў з рова і ўпаў на снег. Колас.
2. Нечакана выпасці, вылецець. Нітка выскачыла з іголкі. □ Накрыўка ў бойцы выскачыла і ўся смятана вылілася. Якімовіч.
3. Разм. Таропка, хутка выбегчы, выехаць; вылецець. Чалавек паспешна схваціў пад паху шапку.., і выскачыў за дзверы. Чорны. Раптам за мостам застракатала, і з-за павароту шашы выскачылі матацыклісты. Шамякін.
4. перан. Разм. Недарэчна ўмяшацца ў якую‑н. справу. Выскачыць са сваёй прапановай.
5. перан. Нечакана ўзнікнуць; вырасці. На правай плоскасці [самалёта] выскачылі языкі полымя. Алешка. Дзе-нідзе ўжо выскачыла першая зялёная траўка. Якімовіч.
•••
Выскачыць замуж — паспешна, неабдумана або вельмі рана пайсці замуж.
Выскачыць (вылецець) кулём (куляю) — імкліва выбегчы, выехаць.
Выскачыць з галавы (з памяці) — тое, што і вылецець з галавы (з памяці) (гл. вылецець).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)