2.узнач.прым. Які прыйшоў у стан спакою; супакоены. Суцішанае дзіця.// Стомлены працай. Маці была добрая, шмат працавала, увечары прыходзіла змораная і суцішаная.Быкаў.
3.узнач.прым. Прыцішаны, ціхі. У чайной суцішаны смех, шэпт.Васілевіч.//Аслаблены ў сваім праяўленні. Міша баяўся выпадковым словам развярэдзіць яе [Полі] свежы, яшчэ не суцішаны боль.Арочка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Мдле ’ваніты’ (паст., Сл. ПЗБ), ст.-бел.мдле запазычана са ст.-польск.mdle ’стан слабасці’, ’стан, калі цягне на ваніты’, як і іншыя ст.-бел.мдлети ’млець, слабець’ < ст.-польск.mdleć, мкглый < mgły, мдлый ’аслаблены, вялы, сумны’ (> мдлявый, млявый), ст.-польск.mdły ’тс’, мдлость (XV ст.) < ст.-польск.mdłość (Карскі, Труды, 312; Булыка, Запазыч., 200; Булахаў, Гіст., 130; Жураўскі, Крамко, Зб. Крапіве, 141; Ташыцкі, SFPiSł, 2 (1957), 230–460). Махэк (356), аднак, выводзіць прасл.mьdlěti.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
broken1[ˈbrəʊkən]adj.
1. злама́ны; разбі́ты;
get broken злама́цца; разбі́цца
2.асла́блены, падарва́ны (пра здароўе)
3. пару́шаны (пра слова, сон і да т.п.)
4. лама́ны;
He spoke in broken French. Ён гаварыў на ламанай французскай мове.
5. няро́ўны, бугры́сты (пра зямлю)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
2.узнач.прым. Раскіданы на вялікай прасторы. Рассеянае насельніцтва. □ Збіраліся салдаты з рассеяных часцей.Чорны.
3.узнач.прым.Аслаблены ў выніку распаўсюджання ў розных напрамках. Вялікая люстра пад столлю запалілася мяккім рассеяным святлом.Васілёнак.
4.узнач.прым. Такі, у якога рассейваецца ўвага; няўважлівы. — Са мной гэта часта здараецца, ды — нічога, я чуў, што і прафесары бываюць рассеяныя.«Полымя».// Які выказвае няўважлівасць. Рассеяны погляд.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
БАТЫ́Й,
Бату, Сан-хан Саін-хан (1208—1255), мангольскі хан, военачальнік. Сын Джучы, унук Чынгісхана. Кіраваў улусам Джучы з 1227. У 1236 захапіў Дэшт-і-Кіпчак. У 1237—43 узначаліў паход ва Усх. Еўропу: у 1237—40 заваяваў Паўн.-Усх. і Паўн.-Зах. Русь, у 1241—42 уварваўся ў Польскую Галіцыю, Венгрыю і Далмацыю. Аслаблены барацьбой з рус. княствамі вясной 1242 быў вымушаны адступіць на ўсход. У 1243 у нізоўях Волгі заснаваў феад. дзяржаву Залатая Арда са сталіцай Сарай-Бату (каля Астрахані). Удзельнічаў у перавароце ў Манг. імперыі (1251), калі ўлада перайшла да Мункэ.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
адгало́сак, ‑ску, м.
1. Рэха, водгулле. Ад песень ад гулкіх плывуць адгалоскі Па шумных дубровах і нівах.Купала.//чаго. Аслаблены адлегласцю гук чаго‑н. Неба на ўсходзе палыхала частымі знічкамі, і адтуль даляталі зрэдку далёкія адгалоскі грому.Лынькоў.
2.перан.; чаго. Тое, у чым выяўляюцца сляды ўплыву, уздзеяння чаго‑н.; рэшткі, вынік чаго‑н. З’явіўшыся яркім адгалоскам нарастаючага вызваленчага руху сялянства, адлюстраваўшы яго класавы пратэст супраць памешчыкаў і царызму, увабраўшы ў сябе нацыянальна-вызваленчыя імкненні шырокіх народных маc, .. [творчасць Багушэвіча] стала значнай літаратурна-грамадскай з’явай Беларусі напярэдадні рэвалюцыі 1905 г.Івашын.Як адгалосак, як цень свайго мужа, .. [Аўдоцця] жыла яго жыццём.Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Апяша́лы ’лянівы, аслаблены’ (Нас.), апе́шыный ’разгублены’ (Бяльк.). Укр.дыял.зах.опішілий ’лянівы, павольны’. Польск.opieszały ’лянівы, марудны, які не любіць спяшацца’. Параўн. рус.опешить ’астацца без каня’, ’разгубіцца’, укр.уст.опішити ’астацца без каня’, укр.зах.опішіти ’зрабіцца павольным, марудным’ («Кінь опішів»). Ст.-рус.опѣшити ’зрабіць пешым; аставіць без крыл’, опѣшати ’стаць пешым (без каня)’. Параўн. яшчэ чэш.уст.opěšalý ’хто стаў без каня’, opěšati ’астацца без каня’, ст.-чэш.opěšalý. Серб.-харв.уст.opješati стаміцца’, славен.pȇšati ’стамляцца’, pẹ̑h ’стамленне’. Найбольш пашырана ўяўленне аб тым, што рус.опешить і падобныя ўтварэнні этымалагічна тлумачацца значэннем ’стаць пешым’ (Праабражэнскі, 2; Булахоўскі, Труды ИРЯ, 1, 191; Фасмер, 3, 144). Прыводзячы ў дадатак да адзначаных ужо фактаў ст.-польск.pieszeć і ст.-чэш.pěšěti ’стаць слабым’, а таксама ст.-рус.припѣшати зрабіць пешым, падрэзаць крылы’, Безлай (Južnoslav. leks., 9–10) параўноўвае гэту групу слоў з літ.paikė́ti, лат.(iz‑)paiki ’дурнець’, узводзячы корань да і.-е.*poik‑ (што ў сваю чаргу параўноўваецца з коранем слоў псаваць і інш.). На нашу думку, тут магчыма кантамінацыя двух слоў: слова, якое ўзнікла пазней і першасна азначала ’стаць пешым’, і другое, больш ранняе, якое суадносіцца, магчыма, з тым коранем, аб якім піша Безлай, або ўваходзіць у іншую сям’ю слоў. Хаця спех, спяшацца звычайна ўзводзіцца да групы спець, магчыма, суадносіны спешна — ’марудна’ (апяшала), паспяхова — ’няўдала’ (апяшала) не выпадковыя.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
broken
[ˈbroʊkən]1.
v., p.p. of break
2.
adj.
1) разьбі́ты, пабі́ты
a broken cup — пабі́ты ку́бак
2) патрэ́сканы, разьдзе́рты
broken skin — патрэ́сканая ску́ра
3) злама́ны; асла́блены
broken health — падупа́лае здаро́ўе
4) няро́ўны, надарва́ны; перасе́чаны, узара́ны
broken ground — няро́ўная мясцо́васьць
to say in a broken voice — сказа́ць надарва́ным го́ласам
5) злама́ны, нястры́маны
a broken promise — нястры́манае абяца́ньне
6) лама́ны
broken English — лама́ная анге́льская мо́ва
7) збанкрутава́ны, зруйнава́ны
a broken man — збанкрутава́ны чалаве́к
8) перапы́нены
broken sleep — перапы́нены сон
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)