Асадзі назад! — прыпыніся, дай прайсці; прэч (як патрабаванне пазбавіцца ад каго- ці чаго-н.).
|| незак.аса́джваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
атрэ́сціся, атрасуся, атрасешся, атрасецца; атрасёмся, атрасяцеся; пр. атросся, атрэслася і атраслася; зак.
Трасучыся, ачысціцца ад чаго‑н. Алесь прыйшоў з гумна, каля парога атросся, абмёў з лапцей снег.Чарнышэвіч.// Асыпацца, апасці ад уздзеяння чаго‑н. //перан. Пазбавіцца ад чаго‑н. нежаданага, непрыемнага, дакучлівага. Так на самым парозе жыцця чалавек быў пляснуты няўмольным лёсам у непралазную гразь бяды і згрызот, ад якіх потым ужо не так лёгка было атрэсціся.Майхровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
апада́цьнесов.
1. (осыпаться) опада́ть, облета́ть; па́дать;
2. (уменьшаться в объёме) опада́ть;
3. (опускаться) оседа́ть; па́дать;
4.перен. (о ночи, тьме и т.п.) спуска́ться, па́дать;
1-4 см.апа́сці;
5.метеор. осажда́ться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
асы́пацца, ‑плецца; зак.
1. Адваліўшыся, разваліўшыся, асунуцца ўніз. Цяпер ён [мурашнік] даходзіў да другога сука. І раптам асыпаўся, аб’ехаў.Чорны.Толькі пабелка на ёй [вежы] з гадамі асыпалася, і вежа выглядае цяпер чырвонай.Краўчанка.
2.Апасці (пра лісце, зерне і пад.). Асыпаліся пялёсткі вяргіні.// Застацца без лісця, пялёстак; агаліцца. Пасох верас, парудзела папараць, не адскочыла нават ад зямлі, асыпаўся багун і ягаднік.Пташнікаў.
асыпа́цца, ‑а́ецца; незак.
1.Незак.да асы́пацца.
2.Зал.да асыпа́ць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
osiąść
ж.
1. пасяліцца;
2.хім. асесці; апасці на дно;
3. сесці;
statek osiadł na mieliźnie — судна села на мель
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
абсе́сці, 1 і 2 ас.адз. не ўжыв., -ся́дзе; зак. (разм.).
1.каго-што. Сеўшы, размясціўшыся вакол каго-, чаго-н., абкружыць.
Дзеці абселі вогнішча.
2.каго-што. Сеўшы ў вялікай колькасці, заняць паверхню чаго-н.
Мухі абселі стол.
3. (1 і 2 ас.адз. і мн. не ўжыв.). Пра з’яўленне балячак, сыпу на губах, твары.
Балячкі абселі губы.
4. (1 і 2 ас.адз. і мн. не ўжыв.). Зрабіцца больш шчыльным, апусціцца ўніз, апасці.
Снег абсеў.
Зямля абсела за ноч.
5. Страціўшы апору ў нагах, зваліцца; асунуцца ўніз.
Ад страху чалавек абсеў на зямлю.
|| незак.абсяда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абсы́пацца, ‑плюся, ‑плешся, ‑плецца; зак.
1. Абваліцца, сыплючыся. [Корзун] напэўна не спяшаўся — сляды былі акуратныя, нават у апошняй ямцы сценкі абсыпаліся не больш, чым у астатніх.Шыцік.
2. Пакрыцца, усеяцца мноствам чаго‑н. Зорамі абсыпалася начное неба.Чарнышэвіч.//перан.Разм. Займець многа дзяцей. А як падрос [Барыс] — дык і зусім у ярмо ўпрогся, дзецьмі абсыпаўся, галотай...Нікановіч.
3.Апасці (пра лісце, кветкі і пад.). Лісце даўно абсыпалася з дрэў.Бядуля.
абсыпа́цца, ‑а́юся, ‑а́ешся, ‑а́ецца; незак.
1.Незак.да абсы́пацца.
2.Зал.да абсыпа́ць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Скапе́ць (skapieć) ‘сціснуцца, зменшыцца, захірэць, згінуць’: skapièŭ, jak skvarka (Федар. 4). Параўн. польск.skapieć, skapać ‘змарнець, апасці, згінуць’. Да прасл.*kapěti, якое Трубачоў (ЭССЯ, 9, 146) рэканструюе на падставе польск.kapieć ‘змяншацца, скарачацца, убываць, прападаць, чэзнуць’, што суадносіцца з *kapati (гл. ка́паць). Сюды ж адпаведныя балг.ска́пя ‘згніць, распасціся’, дыял.ска́па ‘данасіць адзенне, парваць’, макед.скапе ‘згінуць, распасціся; загінуць, прапасці’, серб.-харв.skȁpati ‘згінуць, загінуць’, славац.skapať ‘згінуць, здохнуць, знікнуць’, укр.ска́па́тися ‘знікаць, гінуць’ (лічыцца запазычаннем з польскай ці славацкай, гл. ЕСУМ, 5, 265). Развіццё значэння ‘капаць’, ‘ападаць, выцякаць кропля за кропляй’ (Брукнер, 217). Пра перыферыйнасць слова на Беларусі сведчыць замена выразу skapièŭ, jak skvarka выразам skipièŭ, jak skvarka (Федар. 4), што адлюстроўваюць спосаб спажывання сала на Палессі, параўн. плеска́ць сало на рожну́ на огне́ — дзе́ржыць лу́сту хле́ба і ка́пае тым са́лом (ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
асыпа́цца
1. (адваліўшыся асунуцца ўніз) ábbröckeln vi (s) herúnterrollen vi (s);
2. (апасці – пра лісцеі г. д) (áb)fállen* vi (s); séine Blätter verlíeren*; sich entblättern (пра дрэвы – высок); áuskörnen vi (s) (пра зерне)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
opaść
opa|ść
зак.
1. спасці, убыць;
woda ~dła — вада спала;
2.апасці, апусціцца;
mgła ~dła — апусцілася імгла;
~dło mnie przeczucie — у мяне з’явілася прадчуванне
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)