Адча́йвацца (БРС), адчаіць (Нас.), адчай ’пакута’ (Гарэц., Інстр. III, Касп.). Рус. отчаяться, укр. відчай. Да прасл. čajati: рус. чаять ’думаць, спадзявацца’, ст.-рус. чаꙗти ’спадзявацца’, серб.-харв. чајати ’чакаць, спадзявацца’ і інш. Параўн. ст.-інд. сā́уаtі ’заўважае, адчувае’, гл. Майргофер, 1, 383; Фасмер, 4, 321.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

rozpaczać

незак. траціць надзею; упадаць у роспач (адчай)

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Ро́спач ’стан, пачуццё крайняй безнадзейнасці, упадку’ (ТСБМ, Яруш., Байк. і Некр.), ’адчай’ (ваўк., Сл. ПЗБ), роспачлівы, роспачны ’поўны роспачы’ (ТСБМ). З польск. rozpacz ’тс’, якое Брукнер (465) узводзіць да opak ’наадварот’. На іншую магчымасць паказвае ст.-рус. розпачь «щель земная» («Алфавит иностранных речей» XVII ст.), гл. Кохман, Polonica, 49.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Verzwéiflung

f - ро́спач, адча́й

in [vor, aus] ~ etw. tun* — зрабі́ць што-н. у [ад] ро́спачы [з адча́ю]

in ~ kómmen* — прыйсці́ ў ро́спач

j-n zur ~ bríngen* — прыво́дзіць каго́-н. у адча́й, даво́дзіць да адча́ю

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

desperat

м. кніжн. які прыйшоў у роспач (адчай); ахоплены роспаччу (адчаем)

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

плю́шчыцца ​1, ‑чыцца; незак.

Закрывацца, заплюшчвацца (пра вочы). Юрка слухаў іх [старэйшых], і вочы ў яго міжвольна плюшчыліся. Курто.

плю́шчыцца ​2, ‑чыцца; незак.

Спец.

1. Рабіцца плоскім, пляскатым. Ды зноў бяда: як ён ні б’ецца, Ўсё плюшчыцца ў яго, а не куецца. Мядзведзя ахапіў адчай. Корбан.

2. Зал. да плюшчыць ​2.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

БЭНЧЫ́ЛЭ (Băncilă) Актаў

(27.1.1872, г. Корні, Румынія — 3.4.1944),

румынскі жывапісец. Вучыўся ў Школе прыгожых мастацтваў у Ясах (1887—93; выкладаў у ёй у 1916—37) і ў АМ у Мюнхене (1894—98). Аўтар цыклаў твораў пра сялянскае паўстанне 1907: «Адчай», «1907 год», «Апазнаванне забітых», «Пахаванне» (1907—12); карцін «Галодны», «Стары кравец» (абедзве 1908), «Рабочы» (1911), «Забастоўшчык» (1914), «У полі» (1915) і інш.

т. 3, с. 384

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

схапі́цца, схаплю́ся, схо́пішся, схо́піцца; зак.

1. гл. хапацца.

2. Уступіць у бой, барацьбу, спрэчку.

С. з ворагам.

Зноў схапіліся юнакі дужацца.

3. Раптам успомніць пра што-н.; спахапіцца (разм.).

Схапілася пад вечар, ды позна ўжо.

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Заняцца полымем.

Пуня схапілася полымем.

5. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Зрабіцца цвёрдым, застыць (спец.).

Бетон схапіўся даволі хутка.

◊

Схапіцца за галаву (разм.) — прыйсці ў адчай, жахнуцца.

|| незак. схо́плівацца, -аюся, -аешся, -аецца (да 2 і 4 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

pogrążać

незак. апускаць; акунаць;

pogrążać sieci — апускаць сетку;

pogrążać w rozpacz — прыводзіць у роспач (у адчай)

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

despair

[dɪˈsper]

1.

n.

адча́й -ю m., кра́йняя безнадзе́йнасьць, ро́спач f.

2.

v.i.

тра́ціць надзе́ю, ня мець надзе́і

The doctors despaired of saving the sick man’s life — Ле́кары стра́цілі надзе́ю, што ўрату́юць хво́рага

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)