адча́й

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз.
Н. адча́й
Р. адча́ю
Д. адча́ю
В. адча́й
Т. адча́ем
М. адча́і

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

адча́й, -ча́ю, м.

1. Стан крайняй безнадзейнасці, роспач.

Плакаць у адчаі.

2. Рашучасць, адвага, вялікая рызыка, безразважная храбрасць.

Усе дзівіліся адчаю і смеласці воінаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

адча́й, -ча́ю м. отча́яние ср.

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

адча́й, ‑ю, м.

1. Стан крайняй безнадзейнасці, упадку духу з прычыны гора, непрыемнасці; роспач. «Што рабіць, што рабіць?» — у адчаі шаптала .. [Антаніна] і кінулася ў канюшню, што стаяла поруч, да Лявона. Васілевіч. Ах, як.. [Жэні] цяжка было сказаць апошнія словы! Яна вымавіла іх з горыччу і нават з адчаем. Мележ. Фінал .. большасці навел Мапасана — беспрасветны адчай. Галавач.

2. Рашучасць, адвага, вялікая рызыка, безразважная храбрасць. Адзін немец трымаў лескі, а другі, ускарабкаўшыся па іх пад самую страху, сцягваў з сена нейкую жанчыну. Жанчына з адчаем адбівалася. Колас. Вада ў лодцы ўсё прыбывала, і ніякая сіла ўжо не магла спыніць яе. Са злым адчаем выбіваліся з сіл Федзя і Ільюша. Каваль. Камандзір палка толькі дзівіўся адчаю і смеласці хлапцоў і Ганны. Нікановіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

адча́й м.

1. (роспач) Verzwéiflung f -;

у адча́і in Verzwéiflung, verzwéifelt;

2. (рызыка) Tóllkühnheit f -, Verwégenheit f -, Wághalsigkeit f -

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

адчай, роспач, асуджанасць, безнадзейнасць, бездапаможнасць, бяспомачнасць, безвыходнасць, разгубленасць, беспараднасць, беспрасветнасць; бяссілле, тупік (перан.) □ упадак духу

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

дэспера́цыя

(лац. desperatio)

адчай, роспач.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

отча́яние ср. ро́спач, -чы ж., адча́й, -ча́ю м.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

а⁴, выкл.

Перадае здзіўленне, здагадку, прыпамінанне, прыкрасць, абурэнне, пагрозу, жах, адчай, боль і інш.

А, як відненька!

А, Максім, вось не пазнаў...

А, папалася!

А-а-а, — даносіўся стогн.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

э², выкл.

Выражае з дапамогай інтанацыі розныя пачуцці, перажыванні, эмоцыі: здзіўленне, недавер’е, адчай і пад.; рашучасць, нязгоду, пярэчанне суразмоўцу; затрымку ў гутарцы ад нечаканасці.

Э, не!

Нікуды ты не пойдзеш!

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)