гармо́нік, -а, мн. -і, -аў, м.
1. Музычны інструмент, які складаецца з дзвюх дэк з клавіятурай, злучаных паміж сабой расцяжнымі мяхамі.
2. у знач. прысл. гармо́нікам, у гармо́нік. Густымі паралельнымі складкамі (пра паперу, скуру і пад.).
Злажыць ліст паперы гармонікам.
○
Гу́бны гармонік — музычны інструмент у форме прадаўгаватай скрыначкі з металічнымі язычкамі і адтулінамі для ўдзімання паветра.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
абвалачы́, -лаку́, -лачэ́ш, -лачэ́; -лачо́м, -лачаце́, -лаку́ць; -ло́к, -лакла́, -лакло́; -лачы́; -ло́чаны; зак., каго-што.
1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Ахутаць, пакрыць сабой з усіх бакоў, зацягнуць.
Хмары абвалаклі ўсё неба.
2. Правалачы, працягнуць каго-, што-н. вакол чаго-н.
А. вакол хаты.
|| незак. абвалака́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і абвала́кваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
катастро́фа, -ы, мн. -ы, -ро́ф, ж.
1. Падзея з трагічнымі вынікамі, раптоўнае вялікае бедства.
Дарожная к.
Авіяцыйная к.
2. Значная змена, якая цягне за сабой рэзкі пералом у грамадскім або асабістым жыцці.
Нацыянальная к.
Сямейная к.
3. Нечаканая і грандыёзная падзея ў гісторыі планеты, якая робіць уплыў на яе далейшае існаванне (спец.).
Тэорыя катастроф.
|| прым. катастро́фны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
дыядо́хі
(гр. diadochos = пераемнік)
палкаводцы Аляксандра Македонскага, якія пасля яго смерці падзялілі паміж сабой створаную ім імперыю.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Раўня́ць ’выроўніваць; параўноўваць між сабой’ (Нас., Бяльк., Сл. ПЗБ), ітэратыў роўнёва́ць ’тс’ (ТС), параўн. укр. рівня́ти, рус. ровня́ть, ст.-рус. ровняти, балг. равня́. Суадноснае з раўнаць (гл.); паводле Карскага (1, 323), гэта асобныя марфалагічныя ўтварэнні, што магчыма, узыходзяць да розных зыходных форм, параўн. ро́вень: я ровень ёму (ТС) (< *orvьnь?). Гл. роўны (роўня), ровень.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
sobą
сабой; сабою;
być sobą — быць (заставацца) самім сабой;
mamy ze sobą coś wspólnego — паміж намі ёсць нешта агульнае;
mieszkać ze sobą — жыць разам;
mam to za sobą — гэта засталося ў мінулым
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
запру́дзіць, ‑пруджу, ‑прудзіш, ‑прудзіць; зак., што.
1. Перагарадзіць запрудай, плацінай; загаціць. Запрудзіць раку.
2. перан. Разм. Запоўніць, перапоўніць сабой якую‑н. прастору. Пазбіраліся каля натоўпу і жанчыны з дзецьмі, запрудзілі ўвесь двор. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
безула́дны, ‑ая, ‑ае.
Які не мае ўлады, які страціў уладу. Безуладны кароль. // Які не здольны валодаць сабой. — Ха-ха-ха-ха! — засмяялася Мая і, безуладная ад смеху, павісла ў хлопца на рукаве. Карпюк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адгарава́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак.
Разм. Перажыць шмат гора. // Пражыць пэўны час, пераадольваючы цяжкасці. Адгараваць зіму. □ Ёсць родныя. Ды ўсе жывуць сабой, І толькі верная твая любоў Са мной мой век адгаравала. Буйло.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абвалачы́, ‑лаку, ‑лачэш, ‑лачэ; ‑лачом, ‑лачаце; пр. абвалок, ‑лакла, ‑лакло; зак., каго-што.
1. Ахутаць, накрыць сабой з усіх бакоў, зацягнуць. Хмары абвалаклі неба.
2. Працягнуць, правалачы каго‑, што‑н. вакол чаго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)