1.‑а. Прыбор, які служыць для вымярэння фізічных велічынь (ціску, нагрузкі і пад.), а таксама для адлюстравання ходу працэсаў або стану аб’екта назірання. Індыкатар электрычных ваганняў. Індыкатар настройкі. Акустычны індыкатар.
2.‑у. Рэчыва, якое ўводзіцца ў раствор для выяўлення хімічнага працэсу, што адбываецца ў растворы. Індыкатар шчолачных і кіслых рэакцый.
3.‑а. Бібліятэчная картатэка, якая паказвае, хто ўзяў чытаць кнігу. Навесці даведку па індыкатар у.
[Лац. indicator — паказальнік.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
во́цат
(польск. ocet, ад лац. acetum)
раствор воцатнай кіслаты, вадкасць з рэзкім кіслым смакам, што ўжываецца для кансервавання прадуктаў, як прыправа ў ежу, а таксама як медыцынскі і касметычны сродак.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
канцэнтрава́ць
(ад лац. con = з + centrum = сярэдзіна)
1) збіраць, сцягваць, групаваць у адным месцы (напр. к. войскі);
2) перан. накіроўваць на што-н. увагу, думкі;
3) насычаць раствор якім-н. рэчывам.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ГЛЕ́БАВЫЯ ВО́ДЫ,
намнажэнне падземных вод у адносна воданепранікальных слаях, што залягаюць у межах глебавай тоўшчы і гідраўлічна не звязаны з грунтавымі водамі, якія ляжаць ніжэй. Знаходзяцца ў глебе ў вадкай і цвёрдай фазе (лёд), формах, якія адрозніваюцца паводле ступені рухомасці і даступнасці для раслін. Асн. запасы вільгаці, што выкарыстоўваюцца раслінамі, утварае свабодная вада. Яна запаўняе глебавыя поры і здольная перамяшчацца з іх пад уплывам сілы цяжару і капілярных сіл (гл.Глебавы раствор). Значная колькасць вільгаці знаходзіцца ў парападобным стане (перамяшчаецца па порах глебы ў складзе глебавага паветра). Частка вільгаці знаходзіцца ў звязаным стане, у маладаступнай для раслін форме.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ВІСКО́ЗА
(ад позналац. viskosus вязкі),
канцэнтраваны раствор ксантагенату цэлюлозы ў разбаўленым водным растворы гідраксіду натрыю. Вязкая празрыстая вадкасць аранжавага колеру, састаў якой (% па масе): 6,5—9% ксантагенату цэлюлозы, 6,5—7,5% гідраксіду натрыю NaOH, вада і невял. колькасць (0,01—0,02%) прымесей. Атрымліваюць віскозу з драўніннай цэлюлозы. Асн. стадыі вытв-сці: апрацоўка цэлюлозы 18—20%-ным растворам NaOH (мерсерызацыя) і ўзаемадзеянне шчолачнай цэлюлозы з серавугляродам CS2 (атрыманне ксантагенату). Выкарыстоўваюць у вытв-сці віскознага валакна, плёнкі (цэлафан), штучнай скуры (кірза).
Літ.:
Роговин З.А., Гальбрайх Л.С. Химические превращения и модификация целлюлозы. 2 изд. М., 1979.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Золь1 ’сырое, пранізлівае надвор’е’, дыял.зала́ (Касп.), заліна́ (Сл. паўн.-зах.). Укр.зола́ ’сыры халодны вецер’. Прасл. дыялектызмы zolь, zola, роднасныя ням.kühl ’прахалодны’, лац.gelū ’холад, мароз’. І.‑е. *gel(ǝ)‑ ’холад(на), замярзаць’. Трубачоў, Слав. языкозн., V, 179; Покарны, 1, 365–366. Аднак zolь можа тлумачыцца з *gʼ‑ а не з *g‑, таму трэба, відаць, рэканструяваць і.-е. корань, прыклады для якога даюцца ў Покарнага толькі з моў kentum, як *gʼel(ǝ)‑.
Золь2 ’калоідная сістэма з дробных часціц у нейкім іншым асяроддзі’ (БРС, БелСЭ). Інтэрнацыяналізм на базе скарочанага лац.solutio ’раствор’. Пачатковае з‑ указвае на верагоднасць ням. пасрэдніцтва для рус. (як і польск.), адкуль у бел.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
vergüten
vt
1) апла́чваць, кампенсава́ць
2) узнагаро́дзіць (за працу)
3) плаці́ць працэ́нты (па ўкладах)
4) тэх. рафінава́ць (метал і г.д.); паляпша́ць я́касць (чаго-н.)
5) хім. насыча́ць (раствор)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
ántragen
*
1.
vt
1) прапано́ўваць
2) прыно́сіць, падно́сіць
3) нано́сіць (раствор)
2.
vi хада́йнічаць
3.
(sich) прапано́ўваць свае́ паслу́гі
die Gelégenheit trägt sich nur an — мне трапля́ецца вы́падак
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
змяша́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
1. Мяшаючы, перамешваючы, злучыць у адно што‑н. разнароднае; саставіць сумесь ці раствор. Віктар падбег да балота, зачарпнуў у жменю вады, змяшаў з пяском і прынёс Мірону.Маўр.Масла з вадой не змяшаеш.З нар.
2. Парушыць парадак размяшчэння чаго‑н.; пераблытаць, перамяшаць. — Будзем гуляць ці не? — Відаць, не, — змяшаў фігуркі служачы.Караткевіч.// Парушыць баявы парадак, строй (войска). Змяшаць шарэнгі.
•••
Змяшаць з граззю (з зямлёй)каго — груба аблаяць, зняважыць, зняславіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
амальгама́цыя
(фр. amalgamation, ад ар. al-malgam = амальгама)
1) раствор металу ў ртуці, атрыманне амальгамы;
2) пакрыццё металу, шкла амальгамай;
3) здабыванне металаў шляхам змочвання руд ртуццю;
4) зліццё фірмаў у адну акцыянерную кампанію.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)