чо́рны, -ая, -ае.

1. Які мае колер сажы, вугалю; проціл. белы.

Чорная фарба.

Чорная барада.

Ч. дым.

2. Цёмны, больш цёмны ў параўнанні з чым-н. больш светлым.

Ч. хлеб.

Ч. ад загару.

3. Брудны, запэцканы.

Чорныя рукі ад гразі.

4. Некваліфікаваны, які не патрабуе высокага майстэрства, часта фізічна цяжкі і брудны (пра работу).

Чорная работа.

5. Прызначаны для якіх-н. службовых ці бытавых мэт; не парадны, не галоўны.

Ч. ход.

Чорная лесвіца.

6. Не апрацаваны, чарнавы.

Ч. варыянт рукапісу.

7. перан. Нізкі, каварны, подлы.

Чорная зайздрасць.

Чорныя справы.

8. перан. Дрэнны, адмоўны.

Чорныя старонкі біяграфіі.

Ч. бок жыцця.

9. перан. Цяжкі, змрочны, беспрасветны.

Чорныя думкі.

Чорная доля.

10. перан. Крайне рэакцыйны.

Чорныя сілы.

11. У Рускай дзяржаве 14—17 стст.: цяглавы, падатковы; дзяржаўны, не прыватнаўласніцкі (гіст.).

Чорныя землі.

12. Паводле міфалагічных уяўленняў: вядзьмарскі, чарадзейскі, звязаны з нячыстай сілай.

13. Як састаўная частка некаторых заалагічных і батанічных назваў.

Чорныя парэчкі.

Чорная рабіна.

Ч. дзяцел.

○

Чорнае золата —

1) нафта;

2) каменны вугаль.

Чорная біржа (чорны рынак) — неафіцыйная біржа (рынак).

Чорная ікра — ікра асятровых рыб.

Чорная кава — моцная кава без малака і вяршкоў.

Чорны лес — лісцёвы лес, чарналессе.

Чорны шар — выбарчы шар, які азначае «супраць абрання» каго-н.

Чорныя металы — назва жалеза і яго сплаваў (сталі, чыгуну і г.д.).

◊

На чорную гадзіну (разм.) — на цяжкі час (пакінуць што-н.).

Ні чорнага ні белага (разм.) — не абазвацца, не сказаць ні слова каму-н.

Трымаць у чорным целе — сурова, строга абыходзіцца з кім-н.

У чорным святле — змрочным, непрыглядным, горш, чым на самай справе (бачыць, падаваць, паказваць і пад. што-н.).

Чорная косць (костка) (уст.) — пра людзей простага, недваранскага паходжання.

Чорны дзень (разм.) — перыяд нястачы, беднасці ў жыцці; цяжкая часіна.

Чорным па белым (разм.) — дакладна, выразна, ясна (напісана).

Як чорны вол (рабіць, працаваць; разм.) — рабіць не пакладаючы рук.

|| наз. чарната́, -ы́, ДМ -наце́, ж. і чарно́та, -ы, ДМ -но́це, ж. (да 1—3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

сла́басць, ‑і, ж.

1. Уласцівасць і стан слабага. Слабасць зроку. Слабасць здароўя. □ Такім чынам, неабходнасць шукаць знешняга рынку зусім не даказвае слабасці капіталізму, як любяць паказваць справу народнікі-эканамісты. Ленін.

2. Недахоп або ўпадак фізічных сіл; недамаганне. Валодзю рабілася ўсё горш і горш. Кружылася ад слабасці галава, і ён баяўся, што ўпадзе з каня. Хомчанка. Уклаў [Сташэвіч] у сцірту апошні сноп, і калі разагнуўся — пацямнела ўваччу, млявасць і слабасць прайшлі па ўсім целе і спыніліся ў грудзях каля сэрца. Чарнышэвіч.

3. Адсутнасць цвёрдай волі; маладушнасць. [Таццяна:] — Даруй, Тарас Іванавіч, за слабасць: Я ратаваць хацела нашу справу і выдала цябе. Глебка. [Надзя] раптам заплакала і, прыкрыўшы твар рукамі, хуценька выбегла ў сенцы, нібы саромеючыся людзей за гэтую нечаканую сваю слабасць. Лынькоў.

4. Недасканаласць, недахоп, слабае, месца. [Каліноўскі:] — Тое, што.. [маніфест] абвяшчае волю і роўнасць і перадае былым прыгонным сялянам зямлю зараз жа, а не праз доўгія гады, як гэта робіць цар, і без выкупу, чаго цар не робіць, у гэтым яго сіла.. Але маніфест мае і свае слабасці. Якімовіч.

5. Разм. Схільнасць, цяга да каго‑, чаго‑н. Шахматы — мая слабасць. □ Хоць патуранне было і шкодна з педагагічнага боку, і Лабановіч гэта ведаў, але падолець гэту сваю слабасць не мог ніякім чынам. Колас. Саша больш за ўсіх ведаў пра слабасць сябра, які дужа любіў паспаць. Васілёнак. Трэба сказаць, у Зоі была слабасць.. да людзей незвычайных. Арабей. // Пра таго (тое), хто (што) выклікае да сябе чыю‑н. сімпатыю, з’яўляецца прыхільнасцю каго‑н. Аднойчы я чуў, як [сусед] прызнаваўся бацьку: «Коні, — кажа, — гэта мая слабасць, мая хвароба. Калі ўбачу статнага, добрага каня, я губляю спакой...». Сяргейчык.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

point

[pɔɪnt]

1.

n.

1) вастрыё n., ко́нчык -а m. (го́лкі)

2) пункт -а m.

3) азна́чаны час, мо́мант

at this point — у гэ́ты мо́мант, у гэ́тым ча́се

4) гало́ўнае n., су́тнасьць f.; сэнс -у m.

I missed the point of your talk — Я не зразуме́ў сэ́нсу Ва́шай гу́таркі

to come to the point — дайсьці́ да гало́ўнага, да су́тнасьці спра́вы

5) мыс -а m.

point of view — гле́дзішча n.

2.

v.

1) вастры́ць (напр. алаві́к)

2) пака́зваць (па́льцам)

3) настаўля́ць (напр. стрэ́льбу)

•

- at the point of

- make a point of

- point off

- point out

- beside the point

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

bear​2 [beə] v. (bore, borne)

1. выно́сіць, зно́сіць, цярпе́ць, трыва́ць;

She couldn’t bear a thought of losing him. Яна не магла змірыцца з думкаю, што страціць яго;

bear an operation перане́сці апера́цыю

2. насі́ць, не́сці;

bear in mind мець на ўва́зе;

bear responsibility не́сці адка́знасць;

bear the blame быць вінава́тым

3. пака́зваць, мець;

Ніs latest work doesn’t bear comparison. Яго апошняя праца не мае роўных;

bear resemblance to быць падо́бным да;

bear no relation to не мець дачыне́ння да

4. раджа́ць, нараджа́ць;

She bore him a son. Яна нарадзіла яму сына.

be born нарадзі́цца

♦

be born yesterday як бы́ццам то́лькі ўчо́ра нарадзі́ўся (наіўны)

bear away [ˌbeərəˈweɪ] phr. v. адно́сіць, адво́зіць

bear down [ˌbeəˈdaʊn] phr. v. (on) кіда́цца, накі́двацца, налята́ць, напада́ць, атакава́ць

bear out [ˌbeərˈaʊt] phr. v. падтры́мліваць, падмацо́ўваць;

bear up [ˌbeərˈʌp] phr. v. трыма́цца сто́йка, не злама́цца, вы́трымаць

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

зна́чыць ​1, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; незак., каго-што.

1. Памячаць, ставячы знак, метку і пад. Кастусь нарыхтаваў альховых пруткоў, і яны пачалі адбіраць і значыць кусты. Дубоўка. Авечку латкамі, бывае, значаць, каб распазнаць у табуне лягчэй. Таўлай.

2. Вызначаць, указваць сабой шлях, дарогу і пад. Твой сын болей гора не ўбачыць, Што зведалі маці і бацька, Бо сцяг яму Леніна значыць Дарогу ў заўтра, у вякі. Прыходзька. Дарогу значаць рэк і рэчак Ступені стромкія плацін. Гаўрусёў.

зна́чыць ​2, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; незак.

1. Мець той ці іншы сэнс, азначаць (пра словы, знакі, жэсты і пад.). Так, звузіла сваё значэнне слова бульба, якое ў лацінскай мове значыла клубень, караняплод (лац. bulbus — «клубень»), а ў беларускай толькі пэўны від караняплодаў. Юргелевіч. Калі дзед бярэцца за бараду, гэта значыць, што ён узрушаны, узлаваны. Лынькоў. // Сведчыць аб чым‑н. Цётка маўчала, а гэта значыла: жыць было можна. Ракітны.

2. Мець значэнне, вагу, быць істотным; адыгрываць ролю. Цяпер Бондар рэдка думае пра Гэлю, а яшчэ чатыры, нават тры гады назад яна значыла для яго вельмі многа. Навуменка. У руках сініца значыць Больш за жураўля ў блакіце. Маляўка.

3. у знач. пабочн. Такім чынам, выходзіць. Удзень з дрэў капала. Надвячоркам жа на галінах выраслі тонкія ледзяшы. Значыць, пачало падмарожваць. Бяспалы. Раптам, схамянуўшыся, Максім устае: над галавой чутна тупаніна. Значыць, параход пад’язджае да чарговага прыпынку. Каршукоў.

•••

Нічога не значыць — не мець значэння, быць неістотным; не адыгрываць ролі. Коска для .. [Мікалая] нічога не значыла — нуль, не больш. Якімовіч.

Што значыць хто ці што — пры ўказанні на асаблівасць каго‑, чаго‑н., пры жаданні растлумачыць што‑н. уласцівымі каму‑, чаму‑н. якасцямі. — Вось што значыць Савецкая ўлада, — задаволена гаварыў Лазавік. — Папы і тыя стрыгуцца, ідуць нам служыць. Хомчанка.

значы́ць, ‑чы́ць; незак.

Абл. Паказваць на цельнасць (звычайна пра карову). Наста думае, што карова будзе цяліцца толькі ў канцы месяца, а можа аж пасля каляд, нядаўна значыць пачала. Пташнікаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

write [raɪt] v. (wrote, written)

1. піса́ць;

write large/small піса́ць вялі́кімі/малы́мі лі́тарамі;

write in ink/pencil піса́ць чарні́лам/ало́ўкам;

write with a pen піса́ць ру́чкаю;

write a good hand мець до́бры по́чырк;

write from dictation піса́ць пад дыкто́ўку;

write shorthand стэнаграфава́ць

2. выдумля́ць, піса́ць;

write in/for papers быць журналі́стам;

write for a living зарабля́ць на жыццё літарату́рнай пра́цай

3. выража́ць, пака́зваць (пачуцці);

Fear is written on her face. У яе на твары страх.

write away [ˌraɪtəˈweɪ] phr. v. пасыла́ць зака́з, выпі́сваць (што-н.)

write back [ˌraɪtˈbæk] phr. v. адпі́сваць (ліст)

write down [ˌraɪtˈdaʊn] phr. v. запі́сваць, рэгістрава́ць

write in [ˌraɪtˈɪn] phr. v.

1. упі́сваць, устаўля́ць (слова), запаўня́ць (анкету, бланк і да т.п.)

2. AmE падава́ць нача́льству зая́ву, хада́йніцтва і да т.п.

write out [ˌraɪtˈaʊt] phr. v. выпі́сваць (чэк, рэцэпт і да т.п.)

write up [ˌraɪtˈʌp] phr. v.

1. падрабя́зна апі́сваць

2. рэкламава́ць, высо́ка ацэ́ньваць;

write up a film напіса́ць рэцэ́нзію на фільм

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

во́ка, -а, мн. во́чы і (з ліч. 2, 3, 4) во́кі, вок, вачэ́й, Д вача́м, Т вача́мі і вачы́ма, М на вача́х, н.

1. Орган зроку, а таксама сам зрок.

Левае в.

Блакітныя вочы.

Хвароба вачэй.

Вернае в.

Вочы загарэліся на што-н. (вельмі захацелася мець што-н.). З завязанымі вачамі (неабачліва, не раздумваючы). Падняць вочы (паглядзець уверх або знізу ўверх). Рабіць вялікія вочы (здзіўляцца). Ісці куды вочы глядзяць (ісці абы-куды, без пэўнай мэты). Закрыць вочы каму (перан.: прысутнічаць пры чыёй-н. смерці). Паганае в. (у забабонах: позірк, які прыносіць няшчасце).

2. перан., толькі адз. Здольнасць бачыць, набытая ў працэсе жыццёвага вопыту.

Бывалае в.

Звыклае в.

Гаспадарчае в.

◊

Глядзець вачамі каго або чыімі на што — не мець уласнай думкі.

Кідацца ў вочы — прыцягваць увагу, быць асабліва прыметным.

Лезці ў вочы (разм., неадабр.) —

1) старацца быць увесь час на віду, назойліва маячыць перад вачамі;

2) быць асабліва прыметным.

Адвесці вочы каму (разм.) — адцягнуць увагу чыю-н. ад чаго-н.

Адкрыць вочы каму на каго-што — паказаць каго-н. у праўдзівым свеце.

Закрываць вочы на што — знарок не заўважаць чаго-н., пакідаць без увагі што-н.

Глядзець у вочы чаму (небяспецы, смерці і пад.) — быць блізкім да чаго-н.

Вочы б мае не бачылі (разм.) — пра што-н. непрыемнае, што не хочацца бачыць.

У вочы казаць (сказаць) — казаць (сказаць) адкрыта, прама.

Чортава вока (разм.) — вельмі глыбокае, бяздоннае месца на балоце.

Як вока схопіць або як вокам ахапіць (разм.) — колькі можна ўбачыць, як толькі далёка бачыць вока.

Як вокам маргнуць (разм.) — пра вельмі хуткае дзеянне.

У вочы не бачыў каго (разм.) — ніколі не бачыў каго-н.

За вочы (гаварыць; разм.) — завочна, у адсутнасць.

На вока (разм.) — прыблізна, без дапамогі вымяральных сродкаў.

З вока на вока або вока на вока — сам-насам.

З п’яных вачэй (разм.) — у стане ап’янення.

Упасці (укінуцца) у вока (разм.) — запомніцца, спадабацца.

Адбіраць вочы — асляпляць (пра веснавое сонца).

Берагчы як зрэнку вока — пільна сачыць, уважліва ахоўваць што-н.

Вачэй не зводзіць з каго-чаго (разм.) — вельмі захапляцца кім-, чым-н.

Вачэй не паказваць (разм.) — пазбягаць сустрэчы.

Глянуць адным вокам (разм.) — няўважліва, хутка прачытаць што-н.

Мець вока на каго (разм.) — таіць злосць на каго-н.

Хоць вока выкалі (разм.) — пра начную цемнату.

Хоць пальцам у вока (разм.) — пра густую цемру.

|| памянш. во́чка, -а, мн. -і, -чак, н. (да 1 знач.), мн. таксама вачаня́ты, -ня́т (да 1 знач.; разм.).

Строіць вочкі каму-н. (какетнічаць з кім-н.).

|| прым. во́чны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

па́лец (род. па́льца) м., в разн. знач. па́лец; (стол. — ещё) шип;

вялі́кі п. — большо́й па́лец;

безыме́нны п. — безымя́нный па́лец;

по́ршневы п. — тех. по́ршневый па́лец;

канта́ктны п. — тех. конта́ктный па́лец;

◊ ве́даць як свае́ пяць па́льцаў — знать как свои́ пять па́льцев;

глядзе́ць праз па́льцы — смотре́ть сквозь па́льцы;

па́льцам аб п. не ўда́рыць — па́лец о па́лец не уда́рит;

па́льцам не павару́шыць — па́льцем не пошеве́лит;

па́льца ў рот не кладзі́ — (каму) па́льца в рот не клади́ (кому);

па́льцам не крану́ць — па́льцем не тро́нуть;

вы́ссаць з па́льца — вы́сосать из па́льца;

тра́піць (папа́сці) па́льцам у не́ба — попа́сть па́льцем в не́бо;

хоць па́льцам у во́ка — хоть глаз вы́коли;

то́лькі па́льцам кіўну́ць — то́лько намекну́ть;

пералічы́ць па па́льцах — сосчита́ть по па́льцам;

абве́сці вако́л па́льца — обвести́ вокру́г па́льца;

плы́сці (плыць) праз па́льцы — плыть сквозь па́льцы;

па́льцам (па́льцамі) пака́зваць (ты́каць, ты́цкаць) — па́льцем (па́льцами) пока́зывать (ука́зывать, ты́кать)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

hold​2 [həʊld] v. (held)

1. трыма́ць;

We were holding hands. Мы трымаліся за рукі;

Hold your head up. Трымай галаву вышэй.

2. змяшча́ць;

The plane holds about 300 passengers. Самалёт разлічаны на 300 пасажыраў.

3. утры́мліваць;

He was held prisoner for 2 years. Яго трымалі ў турме 2 гады.

4. трыма́цца, праця́гвацца;

How long will the fine weather hold? Як доўга пратрымаецца добрае надвор’е?

5. право́дзіць (перагаворы, сход і да т.п.)

6. чака́ць;

Hold the line! Не кідай трубку!

♦

hold good : This argument does not hold good in every case. Гэты аргумент не заўжды дарэчы;

hold it! infml пачака́й!; не ру́хайся!;

hold your hat! infml ≅ ну, цяпе́р трыма́йся!;

there is no holding smb. немагчы́ма стрыма́ць каго́-н.

hold back [ˌhəʊldˈbæk] phr. v. стры́мліваць, затры́мліваць;

hold back the enemy стры́мліваць на́ціск во́рага;

hold smth. back уто́йваць што-н. (пра інфармацыю);

hold back from doing smth. мару́дзіць, хіста́цца, вага́цца зрабі́ць што-н.

hold down [ˌhəʊldˈdaʊn] phr. v.

1. не дава́ць вы́рвацца, трыма́ць (каго́-н.) ле́жачы

2. прыгнята́ць, падаўля́ць, трыма́ць у падпара́дкаванні;

hold the inflation down трыма́ць інфля́цыю на ні́зкім узро́ўні

hold forth [ˌhəʊldˈfɔ:θ] phr. v. разважа́ць; прапаве́даваць

hold in [ˌhəʊldˈɪn] phr. v. стры́мліваць; стры́млівацца, маўча́ць

hold on [ˌhəʊldˈɒn] phr. v. трыма́цца, хапа́цца (за што-н.);

Hold on! The road is bumpy! Трымайся моцна! Дарога няроўная!;

hold on to smth./onto smth. праця́гваць што-н.; прытры́млівацца чаго́-н.

hold out [ˌhəʊldˈaʊt] phr. v.

1. праця́гваць (руку)

2. прапано́ўваць (шанс/шанц, дапамогу і да т.п.)

3. вытры́мліваць, выжыва́ць; трыма́цца;

hold out against hardships сто́йка вытры́мліваць ця́жкасці

hold over [ˌhəʊldˈəʊvə] phr. v.

1. адкла́дваць, затры́мліваць, мару́дзіць;

hold over the rest of the goods адкла́дваць аста́тнія тава́ры на запа́с

2. праця́гваць пака́зваць (фільм, п’есу і да т.п.)

hold together [ˌhəʊldtəˈgeðə] phr. v.

1. быць адзі́нымі, трыма́цца ра́зам

2. змацо́ўваць, звя́зваць, аб’ядно́ўваць

hold up [ˌhəʊldˈʌp] phr. v.

1. падтры́мліваць, падпіра́ць

2. спыня́ць, затры́мліваць;

The traffic was held up for 15 minutes. Рух спыніўся на 15 хвілін.

3. пака́зваць, выстаўля́ць;

hold up as a model прыво́дзіць як пры́клад

4. : hold up a train абрабава́ць цягні́к

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

каза́ць ​1, кажу, кажаш, кажа; незак.

1. што, без дап. і са злучн. «што». Выказваць у вуснай форме якія‑н. думкі, меркаванні; расказваць, гаварыць. Казаць праўду. Не казаць ні слова. Казку казаць. □ — Што сынку, што? — са слязамі ў вачах казаў.. дзядзька Кандрат. Брыль. — Сымон Чарнюк казаў, што тут скарб захаваны, — пацвердзіў Язэпка. Бядуля. Узяўся за гуж — не кажы, што не дуж. Прыказка. // перан.; каму-чаму. Выклікаць, абуджаць у каго‑н. якія‑н. пачуцці, думкі. Па адзін бок дарогі стаялі больш елкі, але такія цёмныя і панурыя, што нічога добрага не казалі майму сэрцу. Колас.

2. безас. (у форме 3 ас. мн.). Ходзяць чуткі, пагалоскі; гавораць. І кажуць, ледзь ранак расісты Абудзіць дубровы Палесся, Да сябра свайго сувязіста Той голуб ляціць з паднябесся. Нядзведскі.

3. Абавязваць, загадваць. / у перан. ужыв. Сумленне кажа рабіць так.

4. перан. Сведчыць аб чым‑н., указваць на што‑н. Усмешка гэтая выразна казала аб тым, што Аленка нічога не мела, б, каб паганяцца за Сцёпкам. Колас. Сама [Ліда] і не чула б.., што сушыла смага, што галодная; сама не чула б, дык кажуць аб гэтым грудзі. Брыль.

•••

Добра кажаш (у знач. пабочн.) — сапраўды.

І не кажы(це)! — выражае поўную згоду з гаворачым: так, безумоўна.

Казань казаць — гаварыць павучальна і дакучліва.

Не кажы гоп, пакуль не пераскочыш — загадзя не зрабіўшы, не хваліся.

Няма чаго казаць — ужываецца для выказвання згоды, салідарнасці з кім‑н.: сапраўды, на самай справе.

Што (тут і) казаць — нічога не скажаш, няма чаго гаварыць; праўда. — Ды што тут казаць, — падтрымаў Макара Аўдзеевіча млынар. М. Ткачоў.

Што (як) ні кажы — нягледзячы ні на што, як бы там ні было.

Як кажуць; як той казаў (у знач. пабочн.) — як прынята гаварыць. Пагаварылі крыху ды асталіся, як кажуць, пры сваіх інтарэсах. Бажко. На стале будзе, як той казаў, і паранае, і варанае. Васілёнак.

каза́ць ​2, кажу, кажаш, кажа; незак., што і чаго.

Разм. Паказваць. Цяпер на вуліцу і носа не кажы: будуць дражніцца. Сяргейчык.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)