1. Пайсці, рушыць куды‑н., у якім‑н. напрамку. Адзін з .. [хлопцаў] пайшоў направа, другі налева. А Тац[ц]яна скіравалася па лесвіцы ўніз.Васілёнак.У правулак скіраваўся сабака, але, зачуўшы чалавека, вільнуў назад.Навуменка.// Звярнуцца, накіравацца ў які‑н. бок (пра позірк, вочы і пад.). Усе позіркі скіраваліся на Зосю.Хомчанка.
2.(1і2ас.неўжыв.); перан. Прыняць пэўны кірунак, павярнуцца куды‑н. — Дык куды гэта цяпер жыццё скіруецца? — хітравата спытаў Лукаш.Сабаленка.// Накіравацца на каго‑, што‑н. Калі гутарка скіравалася на сяло, Лабановіч улучыў момант, каб перавесці размову на грэблю.Колас.Абурэнне .. [Пракопа] чамусьці скіравалася не на Севу, а на Кашына старэйшага.Карпаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сто́ўпіцца, ‑піцца; ‑пімся, ‑піцеся, ‑пяцца; зак.
Сабрацца натоўпам вакол каго‑, чаго‑н.; збіцца ў кучу. Званок перарваў мае думкі. Вучні стоўпіліся вакол стала. Усім хацелася паглядзець на сякеру, якая дайшла да нас з каменнага веку.Штыхаў.У чаканні далейшага распараджэння аўтаматчыкі стоўпіліся ля штаба.М. Ткачоў.// Размясціцца блізка адзін каля аднаго ў вялікай колькасці. [Гарасім:] — А машын нашых многа стоўпілася на пераправе, не паспелі яшчэ ўсе пераскочыў на той бок.Масарэнка.[Рыбак] узяў па снезе ўбок, уздоўж плота па лагчынцы, беручы кірунак да недалёкіх будынін наводшыбе (мабыць, гумнаў), што цесненька стоўпіліся ўнізе.Быкаў.// Вырасці густа. Здалося, што хтосьці шаснуў за кедрамі, якія стоўпіліся за спінай, ахутаныя снегам.Мяжэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
углы́б, прысл. і прыназ.
1.прысл. Углыбіню, унутр. Не паспее паплавок дакрануцца паверхні, як адразу штопарам ідзе ўглыб.Місько.[Хмялеўскі:] — Ласі сустракаліся, а цяпер няма. Сышлі ўглыб.Чарнышэвіч./ З прыназ. «ад» утварае спалучэнне зР. Я стаў на фурманцы, каб вышэй зірнуць, і ўбачыў, што гэты малады зараснік цягнецца ўглыб ад дарогі на некалькі кіламетраў.Чорны.//перан. У сутнасць чаго‑н. Пошук паэта пайшоў углыб.Лойка.
2.прыназ.зР. Спалучэнне з прыназоўнікам «углыб» выражае прасторавыя адносіны; ужываецца для ўказання на кірунак у глыбіню або ўнутр чаго‑н. Лес палье [дождж] — Глядзі, й дубок Новы выкіне сучок. Пусціць воды Долу ўглыб І палезе ўгору грыб.Калачынскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аві́зм
(ад лац. ovum = яйцо)
кірунак у біялогіі 17 — 18 ст., прадстаўнікі якога лічылі, што ў жаночай палавой клетцы змяшчаецца ў мініяцюры сфарміраваны арганізм, а яго развіццё зводзіцца толькі да павелічэння ў памерах (параўн.анімалькулізм).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
нептуні́зм
(ад лац. Neptunus = імя бога мора ў старажытнарымскай міфалогіі)
кірунак у геалогіі, пашыраны ў канцы 18 — пач. 19 ст., прыхільнікі якога лічылі, што ўсе горныя пароды ўтварыліся ў марскіх басейнах шляхам крышталізацыі або асядання.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
банапарты́зм
(фр. bonapartisme)
1) палітычны кірунак у Францыі ў 19 ст., які выступаў за аднаўленне дынастыі Банапартаў;
2) форма дыктатуры, калі ўрад, апіраючыся на ваенную сілу і лавіруючы паміж класамі, імкнецца выдаць сябе за надкласавую ўладу.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
напра́макм
1. Ríchtung -, -en; Áusrichtung f -, -en;
ва ўсіх напра́мках in álle Ríchtungen;
у напра́мку дачаго-н in der Ríchtung nach (D);
2. (плынь, групоўка) Ríchtung f -, -en, Strömung f -, -en;
напра́мак ду́мкі Géistesrichtung f -, -en; Éinstellung f -, -en;
літарату́рны напра́мак Literatúrströmung f -, -en;
3.вайск Fróntabschnitt m -(e)s, -e;
на захо́днім напра́мку an der Wéstfront; гл тскірунак
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Раўні́вы ’ахоплены зайздрасцю, недаверам, нявер’ем у каханні’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ), сюды ж раўні́ць ’раўнаваць’: раўніў ка ўсім (Ян.); рэўні́вы ’тс’ (ТС), ст.-бел.ревнѕикъ ’раўнівы’ (XVI ст., Карскі 2-3, 36). Параўн. укр.ревни́вий, рус.ревни́вый ’хто сумняваецца ў адданасці, шчырасці пачуццяў’, польск.rzewniwy ’расчулены, усхваляваны’, чэш.řevnivý, серб.-харв.ревнив, ревњив (з рускай, Глухак, 526), балг.ревни́в, ст.-слав.рьвьнивъ, ревнивъ ’хто падазрае ў нявернасці’. Прасл.*rьvьnivъ(jь) утворанае ад *rьvьnъ ’старанны, імклівы’, параўн. серб.-харв.ре́ван ’сумны’, славен.réven ’бедны, жалюгодны’, польск.rzewny ’чулы, чуллівы; шчыры, адданы’, якое звязваюць з раўці (гл. раўсці), гл. Фасмер, 3, 455; БЕР, 6, 199. У народнай мове звязваецца з дзеясловам раўнава́ць ’прыраўноўваць, супастаўляць’, параўн. раўнаваць (ровнова́ць) ’зраўноўваць; параўноўваць; даваць правільны кірунак, прымяняць; не давяраць у каханні’ (Нас.); роўнова́ць ’пытаць (?)’: До крыніцы побежала / Гей ліце свое раўнавала (Доўн.-Зап., Пін.), што да роўны (гл.). Гл. таксама рэўнасць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
атыцы́зм
(гр. attikismos)
1) вытанчанасць і вобразнасць мовы, якія былі ўласцівы жыхарам Атыкі ў часы росквіту іх культуры;
2) кірунак у старажытнагрэчаскай літаратуры 1 ст. да н. э., які імкнуўся да рэстаўрацыі мовы і стылю класічных пісьменнікаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
нігілі́зм
(ад лац. nihil = нішто, нічога)
1) поўнае адмаўленне прынятых нормаў, прынцыпаў, маральных каштоўнасцей, выпрацаваных чалавецтвам;
2) кірунак у асяроддзі рускіх разначынцаў 60-х гг. 19 ст., якія адмоўна ставіліся да буржуазна-дваранскіх традыцый і прыгонніцкай ідэалогіі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)