Сібе́рны ‘пранізлівы халодны (пра вецер); злы, буяны (аб чалавеку)’ (ТСБМ, Шат., Сцяшк., Нік., Жд. 1), ‘вялікі’: сіберны мароз (Пятк., Сержп. Прымхі, Жд. 2), ‘злосны, дрэнны’ (Жыв. сл.), сібі́рны ‘злы, жорсткі’ (Некр., Бяльк., Жд. 1, Скарбы), сібі́рка ‘сіберны, халодны вецер’ (Бяльк.), sibièrny ‘вылюдак, прыгнятальнік’ (Федар. 4), sibírnik ‘бандыт, крымінальнік’ (Варл.). Рус. смал., варонеж. сиби́рный ‘зверскі, злы’. Калі меркаваць па першым значэнні, то, відавочна, з сівер (гл.) пад уплывам Сібір у духу народнай этымалогіі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Plus valet exiguus quam nullus ad atria clavus
Лепш дрэнны замок у доме, чым ніякі.
Лучше плохой замок в доме, чем никакой.
бел. Лепш мала, ніж нічога. Лепей тоўстая сарочка, чым ніводнай. Не сорам маўчаць, калі нечага сказаць. Не сплёўшы новыя лапці, старыя не выкідай.
рус. Лучше мало, чем ничего. Всё лучше того, как нет ни чего. Хорош и лунный свет, как солнца на небе нет.
фр. Mieux vaut peu que rien (Лучше мало, чем ничего).
англ. Better one small fish than an empty dish (Лучше одна маленькая рыбка, чем пустое блюдо).
нем. Etwas ist besser denn nichts (Кое-что/что-то лучше, чем ничего).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Misshándlung
f -, -en
1) бязлі́таснае [жо́рсткае] абыхо́джанне; катава́нне
2) уст. злачы́н, дрэ́нны ўчы́нак
j-s Misshándlung erlíegen* — стаць ахвя́рай каго́-н., напаку́тавацца ад каго́-н.
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
rotten [ˈrɒtn] adj.
1. гнілы́, прагні́лы; сапсава́ны; ту́хлы;
rotten floorboards прагні́лыя масні́цы;
a rotten egg ту́хлае я́йка
2. infml несумле́нны
3. infml пага́ны, паску́дны; дрэ́нны; агі́дны;
rotten weather ве́льмі дрэ́ннае надво́р’е;
a rotten player ніку́ды не ва́рты ігро́к;
rotten work халту́рная рабо́та
♦
a rotten apple ≅ паршы́вая аве́чка
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
зре́ние ср. зрок, род. зро́ку м.;
обма́н зре́ния падма́н (ілю́зія) зро́ку;
име́ть сла́бое зре́ние мець дрэ́нны зрок;
потеря́ть зре́ние стра́ціць зрок, асле́пнуць;
◊
по́ле зре́ния по́ле зро́ку;
то́чка зре́ния пункт по́гляду (гле́джання);
под угло́м зре́ния з пу́нкта по́гляду.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
ге́ній, ‑я. м.
1. Самая высокая ступень творчай адаронасці, таленавітасці чалавека ў якой‑н. сферы дзейнасці. Смеласць і мужнасць рускіх войск і партызанаў, геній палкаводца Кутузава выратавалі Расію. «Беларусь».
2. Чалавек, надзелены такой адаронасцю. Ленін — геній рэвалюцыі.
3. У старажытнарымскай міфалогіі — дух-заступнік, які кіруе дзеяннямі і думкамі чалавека на працягу ўсяго яго жыцця.
•••
Добры геній чый — пра чалавека, які аказвае на каго‑н. дабратворны ўплыў, прыносіць каму‑н. карысць.
Злы геній чый — пра чалавека, які аказвае на каго‑н. дрэнны ўплыў, прыносіць каму‑н. шкоду, зло.
[Лац. genius.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бездапамо́жны, ‑ая, ‑ае.
Які не можа сам, сваімі сіламі справіцца з чым‑н.; які мае патрэбу ў дапамозе; слабы. Маленькі чалавечак, загорнуты ў прасцірадла, захутаны ў кажух, ляжаў там, ляжаў нерухомы, бездапаможны. Лынькоў. Выгляд .. [Стэфы] быў такі бездапаможны і няшчасны, што адразу было відаць: яна страціла ў сваім жыцці самае дарагое і адзінае і не мае надзеі знайсці яго другі раз. Чарнышэвіч. // перан. Вельмі дрэнны, бяздарны, слабы. Назаўтра прыношу рукапіс і выбіраю лепш апрацаваныя раздзелы.. Усё, што выглядала прыстойна, нават здавалася добрым, перад .. [Коласам] ліняе, робіцца бездапаможным. Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ugly
[ˈʌgli]
adj.
1) бры́дкі, непрыго́жы
an ugly house — непрыго́жы дом
an ugly face — бры́дкі твар
2) дрэ́нны, непрые́мны
an ugly task — непрые́мнае зада́ньне
3) небясьпе́чны
an ugly wound — небясьпе́чная ра́на
4) informal з паску́дным хара́ктарам; зласьлі́вы; сварлі́вы, агі́дны
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Кару́за ’асоба, што без прычыны чапляецца, каб распачаць зваду’ (КЭС, лаг.), ’задзіра’ (Бяльк.), ’задзірысты, неадчэпны чалавек’ (Янк. 1, Янк. Мат.), ’задзіра, забіяка’ (Янк. Мат.). Ад каруза паходзіць карузлы (гл.), шэраг значэнняў якога, як і значэнні рускіх паралелей (параўн. рус. скорузлик ’заморак, замораная жывёла, чалавек’), даюць магчымасць параўнаць яго са славен. koruze ’кляча, дрэнны, благі конь’ (Куркіна, Этимология, 1970, 95). Але паходжанне суфікса ‑uza застаецца праблематычным. Значэнне ’задзіра’ ў лексеме каруза, такім чынам, спалучаецца са значэннем ’нярослы, чахлы, заняпалы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Празму́ста ’спакушальны’ (Бяльк.). Вытворнае пры дапамозе прыстаўкі пра- (гл.) ад змусіла ’спакуса; дрэнны прыклад’ (Нас., Гарэц.), змусяць ’спакусіць’ (Нас., Гарэц.), параўн. рус. смустійпь, сомустить ’збянтэжыць, спакусіць’, сомусппппель ’спакушальны’, якія разглядаюцца як вынік кантамінацыі мутить і мясти ’бянтэжыць’ (Фасмер, 3, 694), што да *męsti ’бянтэжыць, блытаць’, ітэратыў moüti ’тс’ (гл. муціць© параўн. ст.-бел. смятанная ’бянтэжыцца, хвалявацца’ (Ст.-бе. п. лексікон). На канец беларускага слова, несумненна, паўплываў назоўнік шуста ’падбухторванне’, утвораны ад знушчацца ’глуміцца, здзекавацца’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)