грэ́бень (мн. грабяні́, -нёў) м., в разн. знач. гре́бень; (у птицы — ещё) гребешо́к; (для расчёсывания волос — ещё) гребёнка ж., расчёска ж.;

прадзі́льны г. — пряди́льный гре́бень;

го́рны г. — го́рный гре́бень;

г. хва́лі — гре́бень волны́;

○ пе́ўневы г. — бот. петуши́ный гребешо́к;

◊ стры́гчы (усі́х) пад адзі́н г. — стричь (всех) под одну́ гребёнку

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ці́кавы I текст. ти́ковый

ці́кавы II бот. ти́ковый

ціка́вы

1. интере́сный; (который увлекает — ещё) увлека́тельный, занима́тельный; (вызывающий любопытство — ещё) любопы́тный;

ц. чалаве́к — интере́сный челове́к;

ц. раска́з — интере́сный (увлека́тельный, занима́тельный) расска́з;

~выя фа́кты — интере́сные (любопы́тные) фа́кты;

2. заба́вный; зате́йливый;

~вая ца́цка — заба́вная (зате́йливая) игру́шка;

3. примеча́тельный;

~выя мясці́ны — примеча́тельные места́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

мешо́к в разн. знач. мяшо́к, род. мяшка́ ж.; (большой) мех, род. ме́ха м.;

волосяно́й мешо́к, зоол., бот. валасяны́ мяшо́к;

◊

мешки́ под глаза́ми мяшкі́ пад вача́мі (вачы́ма);

сиде́ть мешко́м сядзе́ць мяшко́м;

то́чно (сло́вно) из-за угла́ мешко́м уда́ренный (приби́тый) ні́бы (бы́ццам) з-за вугла́ мяшко́м уда́раны (прыбі́ты);

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сапо́г бот, род. бо́та м.;

ко́жаные сапоги́ скураны́я бо́ты;

ва́ляные сапоги́ валёнкі;

◊

сапоги́ всмя́тку снег сало́маю тушы́ць; гру́шы на вярбе́; бязглу́здзіца, бяссэ́нсіца, глу́пства;

быть под сапого́м быць пад бо́там;

сапоги́-скорохо́ды бо́ты-скарахо́ды;

два сапога́ па́ра погов. адзі́н друго́га ва́рты; або́е рабо́е;

сапоги́ ка́ши про́сят бо́ты ка́шы про́сяць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

плод м.

1. бот., биол. плод, род. пло́да м.;

2. перен. плён, род. плёну м., мн. нет; (результат) вы́нік, -ку м.; (достижение) здабы́так, -тку м.;

приноси́ть плоды́ дава́ць плён;

плоды́ долголе́тнего труда́ плён (вы́нікі) шматгадо́вай пра́цы;

плод недоразуме́ния вы́нік непаразуме́ння;

◊

запре́тный плод сла́док посл. забаро́нены плод сало́дкі;

вкуша́ть плоды́ спажыва́ць плён;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ко́рень в разн. знач. ко́рань, -ня м.;

сла́дкий ко́рень бот. чарнако́рань;

са́харный ко́рень бот. цукро́вы ко́рань;

квадра́тный ко́рень мат. квадра́тны ко́рань;

куби́ческий ко́рень мат. кубі́чны ко́рань;

показа́тель ко́рня мат. пака́зчык ко́раня;

знак ко́рня мат. знак ко́раня;

извлече́ние ко́рня мат. здабыва́нне ко́раня;

ко́рень сло́ва грам. ко́рань сло́ва;

◊

вы́рвать с ко́рнем вы́рваць з ко́ранем;

пусти́ть ко́рни пусці́ць карані́ (карэ́нне);

в ко́рне у ко́рані;

на корню́ (о хлебе) на ко́рані; (о лесе) на пні;

красне́ть до корне́й воло́с чырване́ць па са́мыя ву́шы (да са́мых вушэ́й);

смотре́ть в ко́рень глядзе́ць у ко́рань;

запря́чь ло́шадь в ко́рень запрэ́гчы каня́ ў агло́блі;

ходи́ть в корню́ ≅ хадзі́ць у агло́блях;

ко́рень зла ко́рань зла.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

рабо́та, ‑ы, ДМ ‑боце, ж.

1. Дзеянне паводле дзеясл. рабіць (у 1, 3 знач.); ажыццяўленне якой‑н. дзейнасці. Пасля работы .. [Пніцкі] даў крыху адпачыць каню. Чорны. Гудуць цапы ўгары праворна, Ідзе работа дружна, спорна. Колас. Гультай за работу — мазоль за руку. Прымаўка. Не работа сушыць, а турбота. Прымаўка. // Дзейнасць, праца чаго‑н. Работа сэрца. □ Я абцёр пальчаткаю твар і, падняўшы шлем, прыслухаўся да работы матораў. Шамякін.

2. Круг заняткаў, абавязкаў; справа. Работы ў Мішкі — непачаты край: За ўсімі прасачы, усюды пабывай. Маеўскі. Учора яны з Гвація зрабілі вялікую работу: абкурылі серай усе бочкі. Самуйлёнак. // Пэўны род дзейнасці, працы. Разумовая работа. Фізічная работа. Культурна-выхаваўчая работа. □ Ужо з першых часоў, пасля ўступлення ў камсамол, .. [Бумажкоў] пачаў выяўляць сябе на камсамольскай рабоце. Чорны.

3. толькі мн. (рабо́ты, ‑бот); з азначэннем. Тая або іншая дзейнасць па стварэнню, вырабу, апрацоўцы чаго‑н. Палявыя работы. Будаўнічыя работы. Унутраныя работы па аддзелцы дома.

4. Праца, служба ў якой‑н. установе, на якім‑н. прадпрыемстве. Паступіць на работу. Накіраваць на работу. Хадзіць на работу. □ Сумяшчаць работу на вытворчасці з вучобай у школе цяжка. «Беларусь».

5. Тое, што падлягае апрацоўцы, служыць матэрыялам для апрацоўкі. Раздаць работу. □ «Брат Міша» выцяг[в]аў намёткі з кончанай учора курткі і спяваў, апусціўшы галаву над работай. Брыль.

6. Прадукт працы; выраб, твор. Работы юных мастакоў. □ Першай работай І. Ждановіч у тэатры з’явілася ўвасабленне вобраза Данілкі з драмы Янкі Купалы «Раскіданае гняздо». Сабалеўскі. Прыкметнае месца на выстаўцы адведзена работам майстроў дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва. «Звязда». // з азначэннем. Якасць або спосаб выканання чаго‑н. [Бой] быў гвалтоўным, кароткім. Работа, як заўсёды — чыстай. Праз гадзіну ад разбітага гарнізона пайшоў у цемру абоз. Брыль. На варотах вісеў здаравенны, кавальскай работы, замок. Крапіва.

7. У фізіцы — фізічная велічыня, якая колькасна характарызуе змены пры ператварэнні адной формы энергіі ў другую.

•••

Прымусовыя работы — мера крымінальнага пакарання, заснаваная на вылічэнні часткі зарплаты з пакаранага на працягу пэўнага часу, без пазбаўлення яго волі.

Гэта (ужо) не работа — пра што‑н. неразумнае, дрэннае, чаго не павінна быць.

Пусціць у работу гл. пусціць.

Работа гарыць у руках — работа спорыцца, ідзе хутка ў руках умелага работніка.

Спор ды лад у рабоце гл. спор.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

поко́ящийся

1. прич. які́ (што) знахо́дзіцца ў спако́і; які́ (што) спачыва́е; які́ (што) абапіра́ецца (апіра́ецца) (на што); які́ (што) ляжы́ць (на чым); які́ (што) стаі́ць (на чым); які́ (што) грунту́ецца; см. поко́иться;

2. в знач. прил. які́ (што) знахо́дзіцца ў спако́і;

поко́ящееся те́ло физ. це́ла ў спако́і;

поко́ящаяся по́чка бот. спачыва́ючая пупы́шка.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

се́мя

1. бот. се́мя, -мя и -мені ср.; (семена) насе́нне, -ння ср., мн. нет; (льняное) се́мя, -мя и -мені ср.; (зерно) зе́рне, род. зярня́ці ср.;

се́мя развива́ется из семяпо́чки се́мя развіва́ецца з семяза́вязі;

расте́ние да́ло́ семена́ раслі́на дала́ насе́нне;

2. биол. се́мя, -мя и -мені ср.;

3. перен. зе́рне, род. зярня́ці ср.; насе́нне, -ння ср.;

зарони́ть се́мя (чего) пасе́яць насе́нне (чаго), кі́нуць зе́рне.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

тесни́ть несов.

1. (сжимать) сціска́ць; (жать) ці́снуць; (оттеснять) адціска́ць;

тесни́ть друг дру́га в толпе́ сціска́ць (ці́снуць) адзі́н аднаго́ ў нато́ўпе;

сапо́г тесни́т но́гу бот ці́сне нагу́;

2. (заставлять отступать) адціска́ць; цясні́ць; адцясня́ць;

тесни́ть врага́ адціска́ць (цясні́ць, адцясня́ць) во́рага;

3. (спирать) сціска́ць, душы́ць; займа́ць;

го́ре тесни́т грудь го́ра сціска́е гру́дзі;

в груди́ тесни́т безл. гру́дзі сціска́е;

тесни́т дыха́ние безл. сціска́е (займа́е) дух.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)