чума́, ‑ы, ж.
1. Вострая інфекцыйная хвароба, якая часта пашыраецца ў форме эпідэміі. А ў 1510 годзе на гарадок навалілася была страшэнная пошасць чумы. Лобан. А што, каб на свет нарадзіліся мы У стагоддзях да нашае эры У змрочнай паўдзікай пячоры На літасць звяроў і чумы? Чэрня. // Разм. Ужываецца як лаянкавае слова. Ажно ўзмаліўся барадаты [казёл]: — Браток, хоць паўжывым ты адпусці ў двор! Дальбог, не я, а козы вінаватыя... Няхай на іх чума і мор! Валасевіч.
2. перан. Пра вельмі небяспечную, згубную грамадскую, сацыяльную з’яву. [Глінскі:] Усё цягне мяне паглядзець, упэўніцца, сапраўды ўжо адхлынула ад нас гэтая чума-навала, назусім ужо ці яшчэ толькі да часу? Кулакоўскі. Мы павінны тут, у глыбокім тыле фашыстаў, рабіць усё, .. каб хутчэй знішчыць праклятую карычневую чуму, ад якой пакутуе столькі людзей. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шавялі́цца, ‑вялю́ся, ‑ве́лішся, ‑ве́ліцца; незак.
1. Злёгку варушыцца, прыходзіць у рух пад уздзеяннем чаго‑н. Лісты дрэў ледзь шавеляцца і ціха шапацяць, хоць ветру зусім няма. Мыслівец. // Рабіць рухі, варушыць якімі‑н. часткамі цела. Параска стаяла тварам да сцяны, абапёршыся рукамі, і не шавялілася. Лобан. Чуллівыя тоўстыя губы хваравіта шавяліліся пад пушыстымі чорнымі вусамі. Паслядовіч.
2. Мітусліва перасоўвацца, знаходзіцца ў хаатычным руху. [Лёнька:] — Мы толькі слухалі, як .. [пчолы] шавеляцца і гудуць. Васілевіч.
3. перан. Праяўляць актыўнасць, ажыўляцца. Народ шавеліцца.
4. перан. З’яўляцца, узнікаць (пра думкі, пачуцці і пад.). Нейкі адказ на гэта пытанне як бы недзе шавяліўся ў Юзікавай галаве. Крапіва.
5. заг. шавялі́ся (шавялі́цеся). Разм. Ужываецца як прымус, пануканне да дзеяння ў значэнні: рабі (рабіце) што‑н. хутчэй, спяшайся (спяшайцеся), варушыся (варушыцеся). Хутчэй шавяліся!
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
штурм, ‑у, м.
1. Рашучая, напорыстая атака ўмацавання, апорнага пункта праціўніка. Па ўсім было бачна, што фашысты рыхтуюць штурм крэпасці. Кухараў. Пры штурме варожых акопаў смерцю смелых загінуў.. камісар. Брыль. // перан. Рашучы наступ на што‑н. для авалодання, асваення. Ішлі вы [камсамольцы] з песняй, як разводдзе, На штурм скал і дзікіх гор. Колас. Савецкія людзі спакойна і ўпэўнена рыхтуюць новы штурм сусветнай прасторы. «Звязда». Язда дасветнаю парою спрошчана: Ні штурмаў у дзвярах, ні таўкатні. Калачынскі. // перан. Рашучы, напорысты, актыўны наступ з мэтай дабіцца жаданых вынікаў. Капіталізм быў знішчаны штурмам, напорам рэвалюцыйных мас. Пшыркоў.
2. Разм. Тое, што і штурмаўшчына. Народу завіхалася тут [на месцы аварыі] не шмат, і ніякіх прыкмет штурму Лесавец не заўважыў; работа як работа; няхай ноч, няхай сцюжа, кожны, хто быў тут, ведаў, што яму рабіць. Хадкевіч.
[Ням. Sturm.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
упо́р м.
1. (действие, состояние) упо́р, -ру м.; упіра́нне, -ння ср.;
то́чка упо́ра пункт упо́ру;
2. (место, на которое что-л. упирается) упо́р, -ра м.; (подпорка) падпо́рка, -кі ж.;
стреля́ть с упо́ра страля́ць з упо́ра;
◊
в упо́р вы́стрелить стрэ́ліць ва ўпор;
де́лать упо́р падкрэ́сліваць, рабі́ць упо́р;
говори́ть, смотре́ть в упо́р гавары́ць, глядзе́ць у во́чы;
ста́вить вопро́с в упо́р ста́віць пыта́нне ру́бам;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
succeed [səkˈsi:d] v.
1. дабіва́цца, дасяга́ць мэ́ты;
succeed in one’s career зрабі́ць до́брую кар’е́ру
2. квітне́ць, рабі́ць по́спех
3. суме́ць зрабі́ць (што-н.);
succeed in doing smth. здо́лець зрабі́ць што-н.
4. быць перае́мнікам, атры́мліваць у спа́дчыну;
succeed to the throne заня́ць трон (пасля́ ба́цькі)
5. ісці́ (за чым-н.);
Day succeeded day. Дзень ішоў за днём.
♦
nothing succeeds like success за по́спехам ідзе́ по́спех
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
expose [ɪkˈspəʊz] v.
1. пакіда́ць незасцяро́жаным (ад небяспекі, сонца, дажджу і да т.п.);
not to be exposed to light не пакіда́ць пад уздзе́яннем святла́;
people exposed to high levels of radiation лю́дзі, які́я знахо́дзяцца пад уздзе́яннем высо́кіх доз радыя́цыі;
Don’t expose the child to strong sunlight. Не пакідайце дзіця на моцным санцапёку.
2. выкрыва́ць, выяўля́ць;
expose the truth/one’s fears выяўля́ць пра́ўду/стра́хі
3. рабі́ць вы́трымку (у фатаграфіі)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
show1 [ʃəʊ] n.
1. спекта́кль; відо́вішча, шо́у
2. пака́з, дэманстра́цыя, выста́ва;
a flower show выста́ва кве́так;
be on show быць вы́стаўленым, пака́заным
3. вы́гляд;
make a show of sym pathy рабі́ць вы́гляд, бы́ццам спачува́еш;
put up a good show до́бра сябе́ паказа́ць (у якой-н. справе);
It’s just all show. Гэта адна паказуха.
♦
for show для зне́шняга эфе́кту;
a show of hands галасава́нне шля́хам узня́цця рук
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
stitch1 [stɪtʃ] n.
1. шыво́к, шво;
put stitches into a wound зашыва́ць ра́ну
2. во́чка (у вязанні);
drop a stitch спусці́ць во́чка
3. во́стры боль у баку́
♦
a stitch in time saves nine за́хады трэ́ба рабі́ць своечасо́ва;
not have a stitch on : He hasn’t a dry stitch on him. Ён прамок да ніткі;
be in stitches infml захо́дзіцца ад сме́ху, смяя́цца да ко́лікаў
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
accomplish
[əˈkɑ:mplɪʃ]
v.t.
1) дасяга́ць, выко́нваць (абяца́ньне, плян)
Did you accomplish your purpose? — Ці вы дасягну́лі сваёй мэ́ты?
2) рабі́ць; канча́ць
John can accomplish more in a day than any other boy in his class — Я́нка за дзень мо́жа зрабі́ць больш, чым які́ і́ншы хлапе́ц у кля́се
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
conquer
[ˈkɑ:ŋkər]
1.
v.t.
1) заваёўваць (край)
2) перамага́ць, пераадо́льваць (во́рага, сон, страх)
3) перасі́льваць, перадо́льваць
to conquer a bad habit — перадо́лець благу́ю звы́чку
4) перамо́жна ўзьбіра́цца на го́рныя вяршы́ні, здабыва́ць го́рныя вяршы́ні
2.
v.i.
быць перамо́жцам, рабі́ць заваява́ньні, перамага́ць
to conquer or die — перамагчы́ або́ паме́рці
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)