спі́на ж. спина́;

вы́прастаць ~ну — распрями́ть спи́ну;

◊ гнуць ~ну — гнуть спи́ну;

паказа́ць ~ну — показа́ть спи́ну;

нож у ~ну — нож в спи́ну;

удар у ~ну — уда́р в спи́ну;

на ўла́снай ~не (пазна́ць, адчу́ць што) — на со́бственной спине́ (испыта́ть, узна́ть что);

выязджа́ць (е́здзіць) на чужо́й ~не — выезжа́ть (е́здить) на чужо́й спине́;

мура́шкі бе́гаюць па ~не — мура́шки бе́гают по спине́;

хава́цца (за чыю) ~ну — пря́таться (за чью) спи́ну;

не разгіна́ючы ~ны — не разгиба́я спины́;

маро́з па ~не (па ску́ры) прабе́г — моро́з по спине́ (по ко́же) пробежа́л;

недасо́л на стале́, перасо́л на ~не́ — посл. недосо́л на столе́, пересо́л на спине́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

уба́чыць сов.

1. уви́деть; заме́тить; (издали) зави́деть;

ён ~чыў на стале́ я́блыкі — он уви́дел на столе́ я́блоки;

у. у жыцці́ мно́га го́ра — уви́деть в жи́зни мно́го го́ря;

ён ~чыў каля́ бе́рага дзве ло́дкі — он уви́дел (заме́тил) у бе́рега две ло́дки;

здалёк яна́ ўба́чыла аўто́бус — издалека́ она уви́дела (зави́дела) авто́бус;

2. уви́деть, поня́ть;

у. сваю́ памы́лку — уви́деть (поня́ть) свою́ оши́бку;

3. (признать существующим) усмотре́ть;

пракуро́р ~чыў у гэ́тым парушэ́нне зако́ну — прокуро́р усмотре́л в э́том наруше́ние зако́на;

4. (обнаружить какие-л. свойства, качества) уви́деть, найти́;

што яна́ ў ім ~чыла? — что она́ в нём уви́дела (нашла́)?;

◊ у. свет — уви́деть свет

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

уда́рыць сов., в разн. знач. уда́рить; (повредить ударом) ушиби́ть;

у. па стале́ — уда́рить по́ столу;

у. нагу́ — уда́рить (ушиби́ть) но́гу;

мала́нка ўда́рыла ў дрэ́ва — мо́лния уда́рила в де́рево;

у. у звон — уда́рить в наба́т;

у. па во́рагу — уда́рить по врагу́;

у. у фланг — уда́рить во фланг;

у. па недахо́пах — уда́рить по недоста́ткам;

віно́ ўда́рыла ў галаву́ — вино́ уда́рило в го́лову;

◊ у. па кішэ́ні — уда́рить по карма́ну;

у. па рука́х — уда́рить по рука́м;

у. у галаву́ — уда́рить в го́лову;

па́лец (па́льцам) аб па́лец не ўда́рыць — па́лец о па́лец не уда́рить;

не ўда́рыць тва́рам у гразь — не уда́рить лицо́м в грязь

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

cover

[ˈkʌvər]

1.

n.

1) во́кладка f. (кні́гі); на́крыўка f. (гаршка́, сло́іка)

2) прыкрыцьцё, по́крыва n.; за́сьціл -у m.

under the cover of night — пад по́крывам но́чы

3) ахо́ва f.; схо́вішча n., укрыцьцё n.

4) за́расьнік -у m.

5) прыбо́р -у m. (на стале́ для яды́)

6) канвэ́рт -а m.

2.

v.t.

1) закрыва́ць; пакрыва́ць; засьціла́ць (стол)

Snow covered the ground — Сьнег пакры́ў зямлю́

2) апрана́ць (-ца); адзява́ць (-ца); насі́ць; надзе́ць ша́пку на галаву́

3) (пра пту́шку) сядзе́ць на я́йках

4) (пра самца́) пакрыва́ць (са́мку)

5) засланя́ць (ад ве́тру); закрыва́ць; ахо́ўваць

6) хава́ць, скрыва́ць, уто́йваць (пачу́цьці, памы́лку)

7) ахапля́ць (тэ́му, матэрыя́л)

8) займа́ць (прасто́ру), расьця́гвацца

9) прае́хаць, зрабі́ць

to cover a distance — прае́хаць адле́гласьць

10) пакрыва́ць (выда́ткі)

11) піса́ць рэпарта́ж, фатаграфава́ць (для прэ́сы)

•

- break cover

- cover up

- run for cover

- under cover

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

уда́рыць

1. schlágen* vt (чым-н mit D), éinen Hieb [Schlag] versétzen (каго-н D);

уда́рыць каго-н j-n schlágen*;

уда́рыць наго́й mit dem Fuß tréten*;

уда́рыць кі́ем mit éinem Stock schlágen*;

уда́рыць па стале́ auf den Tisch háuen;

мала́нка уда́рыла ў дрэ́ва der Blitz hat in den Baum éingeschlagen;

уда́рыць у бу́бен trómmeln vi, die Trómmel schlágen*;

2. (раптоўна атакаваць) jäh ángreifen*;

3. вайск (пра снарад) áufschlagen* vi (s);

уда́рыць у штыкі́ mit der blánken Wáffe vórstoßen* [vórstürzen];

◊ уда́рыць у галаву́ (пра віно) zu [in den] Kopf stéigen*;

не уда́рыць у гразь тва́рам разм sich nicht blamíeren [blóßstellen];

уда́рыць па рука́х (пры дамове) éinschlagen* vi, mit Hándschlag bekräftigen;

уда́рыць па кішэ́ні разм ≅ ein Loch in den Béutel réißen*;

уда́рыць па бюракраты́зме gégen den Bürokratísmus éinschreiten* [vórgehen*]

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

стая́ць, стаю́, стаі́ш, стаі́ць; стаі́м, стаіце́, стая́ць; стой; незак.

1. Знаходзіцца ў вертыкальным становішчы, не рухаючыся з месца.

С. пад страхой.

С. бокам.

Кветкі с. у вазе.

2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Быць пастаўленым, знаходзіцца дзе-н.

Хата стаіць наводшыбе.

Школа стаяла на ўзгорку.

Талеркі стаяць на стале.

3. Быць, знаходзіцца, займаючы якое-н. становішча, выконваючы якую-н. работу, абавязкі.

С. на чале завода.

С. на варце інтарэсаў народа.

4. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Не працаваць, не дзейнічаць (пра прадпрыемства, механізмы і пад.).

Фабрыка стаяла цэлы квартал.

Гадзіннік стаяў.

5. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Быць, знаходзіцца, мець месца.

Вечарамі стаіць цішыня.

Стаяла глыбокая ноч.

Зіма стаяла марозная.

У дзённіку стаіць пяцёрка.

На пасылцы стаяла ўчарашняя дата.

6. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Мець патрэбу ў разглядзе, вырашэнні, пераадоленні.

Перад дэпутатамі стаяць пачэсныя задачы.

Стаіць пытанне аб укараненні новага абсталявання.

7. Мець часовае месцазнаходжанне, размяшчацца дзе-н.

У вёсцы стаяў гарнізон.

8. Мужна і стойка трымацца ў баі, вытрымліваць націск.

Горад мужна стаяў да апошняга.

9. перан., за каго-што. Дзейнічаць у чыіх-н. інтарэсах, змагацца на чыім-н. баку, абараняць каго-, што-н.

С. за мірнае вырашэнне праблем.

С. гарой за сяброў.

10. Пастаянна быць у памяці, перад вачамі (пра думкі, уяўленні і пад.).

Вобраз героя стаіць у галаве.

11. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Не псавацца, захоўвацца.

Варэнне будзе с. доўга.

12. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Трымацца на якім-н. узроўні; займаць якое-н. становішча.

Вада стаіць на адным узроўні.

Стрэлкі гадзінніка стаялі на сямі.

13. стой(це), ужыв. таксама:

1) у знач. пачакай(це), не спяшайся (спяшайцеся);

2) як выражэнне нязгоды, здзіўлення, прыпамінання чаго-н.

Стойце, трэба лепш абмеркаваць!

◊

Стаяць на сваім — упарта, настойліва адстойваць свой погляд, сваю думку.

Стаяць на цвёрдай глебе — мець трывалую аснову для сваіх планаў, спраў і пад.

Як стой (як стаіць) (разм.) —

1) вельмі хутка; адразу;

2) без нічога, без рэчаў.

|| зак. пастая́ць, -таю́, -таі́ш, -таі́ць; -таі́м, -таіце́, -тая́ць; -то́й (да 9 знач.).

|| наз. стая́нне, -я, н. (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

хвати́ть​I сов.

1. (схватить) разг. хапі́ць, хваці́ць; ухапі́ць;

хвати́ть за рука́в хапі́ць за рука́ў; см. хвата́ть​I;

2. (испытать) разг. набра́цца, зазна́ць;

хвати́ть го́ря, стра́ху набра́цца го́ра, стра́ху;

3. (ударить) разг. сту́кнуць, уда́рыць; (бросить) бра́знуць, ля́снуць;

хвати́ть кулако́м по столу́ сту́кнуць (уда́рыць) кулако́м па стале́;

хвати́ть об пол бра́знуць (ля́снуць) аб падло́гу;

4. (поразить) хапі́ць; (повредить) пабі́ць; (прихватить) прыхапі́ць;

его́ хвати́л уда́р яго́ спаралізава́ла, яго́ хапі́ў уда́р;

моро́зом хвати́ло посе́вы маро́зам пабі́ла (прыхапі́ла) пасе́вы;

5. (выпить) прост. хапі́ць; ця́пнуць;

хвати́ть рю́мку хапі́ць (ця́пнуць) ча́рку;

6. (сделать что-л.) прост. урэ́заць, адпалі́ць;

хвати́ть плясову́ю пусці́цца ў ско́кі;

◊

хвати́ть че́рез край перабра́ць ме́ру (ме́рку) (далёка хапі́ць).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

ражо́к ​1, ‑жка; мн. рожкі, ‑жак і ражкі, ‑оў; м.

1. мн. рожкі, ‑жак. Памянш. да рог ​1; маленькі рог. Авечыя рожкі.

2. мн. ражкі, ‑оў. Назва рознага роду духавых музычных або сігнальных інструментаў; гук такога інструмента. У .. [кансерваторыі] навучаюцца ігры на скрыпцы, флейце .., англійскім ражку. «Маладосць». Здалёку пачуўся ражок пастуха. Гамолка. Толькі сюд-туд зрэдку чуліся далёкія гудкі маняўровых паравозаў ды даносіліся з захаду прыглушаныя гудкі ражкоў стрэлачнікаў. Васілёнак.

3. мн. ражкі, ‑оў. Прадмет у выглядзе рога ​1. Уласна кажучы, у Курта думак ніякіх не было; ён ляжаў у акопе, як адзервянелы, націскаў пальцам на спускавы кручок аўтамата, спаражняючы ражок за ражком. Сабаленка. І сапраўды, на стале стаяла чорная прамавугольная скрыначка з двума ражкамі, на якіх ляжала тэлефонная трубка. Васілёнак.

4. мн. ражкі, ‑оў. Плод ражковага дрэва ў выглядзе струка.

5. толькі мн. (ражкі́, ‑о́ў). Спарыння.

6. толькі мн. (ражкі́, ‑о́ў). Харчовы прадукт у выглядзе коратка нарэзанай макароны.

7. мн. ражкі, ‑оў. Лапатачка для надзявання абутку.

•••

Брацца ў рожкі гл. брацца.

Звесці ў рожкі гл. звесці.

Рожкі ды ножкі — нічога, амаль нічога (не пакінуць, не застацца ад каго‑, чаго‑н.).

ражо́к ​2, ‑жка; мн. ражкі, ‑оў; м.

Памянш. да рог ​2 (у 1 знач.). Выціраючы ражком хусткі вочы, хлюпаючы, як дзіця, Арына стала расказваць. Мележ. — «Адмовіць» напісана тут, — прачытаў Петручок сакратарскую рэвалюцыю на ражку дзедавай скаргі. Якімовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паплы́сці сов.

1. прям., перен. поплы́ть;

ло́дка ~лыла́ ўніз па рацэ́ — ло́дка поплыла́ вниз по реке́;

высо́ка ў не́бе ~лылі́ паве́траныя шары́ — высоко́ в не́бе поплы́ли возду́шные шары́;

2. поте́чь; поплы́ть;

малако́ ~лыло́ па стале́ — молоко́ поплы́ло по столу́;

3. перен. поплы́ть, поте́чь;

ду́мкі ~лылі́ адна́ за друго́й — мы́сли поплы́ли (потекли́) одна́ за друго́й;

~лыла́ людска́я рака́ — поплыла́ людска́я река́;

у цішыні́ ~лылі́ гу́кі ва́льса — в тишине́ поплы́ли зву́ки ва́льса;

ме́рна ~лылі́ сло́вы — разме́ренно потекли́ слова́;

4. перен. (начать идти, уходить) поте́чь;

~лылі́ гады́ за гада́мі — потекли́ года́ за года́ми;

5. перен. (представиться движущимся) поплы́ть;

усё ~лыло́ пе́рад вачы́ма — всё поплы́ло пе́ред глаза́ми;

6. (удалиться, плывя) уплы́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

стол м

1. Tisch m -(e)s, -e;

пісьмо́вы стол Schréibtisch m;

перасо́ўны стол Rólltisch m;

запраша́ць да стала́ zu Tisch bítten* [rúfen*];

се́сці за стол sich an den Tisch sétzen, zu Tisch géhen*;

сабра́ць на стол den Tisch décken;

падава́ць на стол áuftragen* vt, áuftischen vt;

падава́ць пры стале́ bei Tísche áufwarten [bedíenen];

прыбра́ць са стала́ den Tisch ábräumen, (den Tisch) ábdecken;

2. (ежа) Kost f -, Küche f -;

дама́шні стол Háus(manns)kost f, häusliche Kost;

дыеты́чны стол Diätkost f;

стол і кватэ́ра Kost und Logis [lo´ʒi:];

3. (аддзяленне ва ўстанове):

а́драсны стол Adréssenbüro n -s, -s;

па́шпартны стол Ábteilung für Pass- und Méldewesen;

стол даве́дак Áuskunftsbüro n -s, -s, Áuskunft f -;

стол знахо́дак Fúndbüro n;

стол зака́заў (у магазіне) Béstelldienst m -es, -e, Bestélldienstabteilung f -, -en, Ábteilung Kúndendienst m;

стол перамо́ў Vérhandlungstisch m

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)