адраса́т

(ням. Adressat, ад фр. adresser = пасылаць, накіроўваць)

той, каму адрасавана паштовае або тэлеграфнае адпраўленне (пісьмо, пасылка, тэлеграма і г. д.); атрымальнік.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

дактрынёр

(фр. doctrinaire, ад лац. doctrina = вучэнне)

той, хто слепа, некрытычна прытрымліваецца якой-н. дактрыны, догмы, завучаных формул і правіл; схаласт, начотчык.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

дыкта́тар

(лац. dictator)

1) правіцель, які карыстаецца неабмежаванай уладай;

2) перан. той, хто паводзіць сябе ў адносінах да іншых уладарна і нецярпіма.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

слі́пер

(ад англ. sleep = спаць)

той, каго прыводзяць у гіпнатычны стан з мэтай унушыць яму пэўныя адчуванні, выклікаць гатоўнасць да пэўных дзеянняў.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

боле́тьII несов. (об ощущении боли) бале́ць;

у него́ боли́т голова́ у яго́ балі́ць галава́;

душа́ боли́т душа́ балі́ць;

что у кого́ боли́т, тот про то и говори́т погов. што каму́ ру́піць, той аб тым і жу́піць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Важда́йтой, хто водзіць коні’ (Мат. Гом.). Магчыма, да ст.-рус. *vož‑a‑ti ’вадзіць’ (гл. Шанскі, 1, В, 128), суфікс ‑тай (як у гультай, ратай, рус. ходатай) з асіміляцыйным азванчэннем суфіксальнага ‑т‑.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Заске́ма ’клопат’, ’чалавек, што перашкаджае’, ’скупы’ (Сл. паўн.-зах.). Аддзеяслоўны бязафіксны назоўнік ад *заскеміць ’зашчаміць’, гл. заскеміцца. Семантыка: ’клопат’ < ’перашкода’ < ’тое, што зашчамляе’ > ’той, хто зашчамляе’ > ’скупы’. Параўн. аднакарэннае аскома са значэннем ’прагнасць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ку́цік1 ’парсючок’ (ТС). Утворана ад падзыўных слоў. Гл. куцу-куцу.

Ку́цік2 ’абламаны нож’ (ТС). Да куцьц (гл.).

Ку́цік3той, хто застаўся (прайграў) пры гульні ў скокі’ (ТС). Параўн. куца (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ляпа́йла ’манюка, той, хто нясе лухту’ (Шат.). Рус. валаг., перм. ля́пало ’пляткар’. Да ля́паць ’гаварыць абы-што’. (Аднак параўн. літ. lẽpas ’балбатун’, lẽpaila ’гультай, вялы чалавек’.) Аб суфіксе гл. Сцяцко, Афікс. наз., 93.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ляпе́та ’балбатун’ (смарг., Сцяшк. Сл.), лепе́та ’сабака (у загадцы)’ (ТС). Укр. лепе́тя, рус. кубан. лепе́тя ’тс’, валаг. лепе́татой, хто гаворыць невыразна’, кур. ’сабака (у загадцы)’. Балтызм. Параўн. літ. lepetà ’балбатун’ і лепет.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)