адраса́т
(ням. Adressat, ад фр. adresser = пасылаць, накіроўваць)
той, каму адрасавана паштовае або тэлеграфнае адпраўленне (пісьмо, пасылка, тэлеграма і г. д.); атрымальнік.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
дактрынёр
(фр. doctrinaire, ад лац. doctrina = вучэнне)
той, хто слепа, некрытычна прытрымліваецца якой-н. дактрыны, догмы, завучаных формул і правіл; схаласт, начотчык.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
дыкта́тар
(лац. dictator)
1) правіцель, які карыстаецца неабмежаванай уладай;
2) перан. той, хто паводзіць сябе ў адносінах да іншых уладарна і нецярпіма.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
слі́пер
(ад англ. sleep = спаць)
той, каго прыводзяць у гіпнатычны стан з мэтай унушыць яму пэўныя адчуванні, выклікаць гатоўнасць да пэўных дзеянняў.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
боле́тьII несов. (об ощущении боли) бале́ць;
у него́ боли́т голова́ у яго́ балі́ць галава́;
◊
душа́ боли́т душа́ балі́ць;
что у кого́ боли́т, тот про то и говори́т погов. што каму́ ру́піць, той аб тым і жу́піць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Важда́й ’той, хто водзіць коні’ (Мат. Гом.). Магчыма, да ст.-рус. *vož‑a‑ti ’вадзіць’ (гл. Шанскі, 1, В, 128), суфікс ‑тай (як у гультай, ратай, рус. ходатай) з асіміляцыйным азванчэннем суфіксальнага ‑т‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Заске́ма ’клопат’, ’чалавек, што перашкаджае’, ’скупы’ (Сл. паўн.-зах.). Аддзеяслоўны бязафіксны назоўнік ад *заскеміць ’зашчаміць’, гл. заскеміцца. Семантыка: ’клопат’ < ’перашкода’ < ’тое, што зашчамляе’ > ’той, хто зашчамляе’ > ’скупы’. Параўн. аднакарэннае аскома са значэннем ’прагнасць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ку́цік 1 ’парсючок’ (ТС). Утворана ад падзыўных слоў. Гл. куцу-куцу.
◎ Ку́цік 2 ’абламаны нож’ (ТС). Да куцьц (гл.).
◎ Ку́цік 3 ’той, хто застаўся (прайграў) пры гульні ў скокі’ (ТС). Параўн. куца (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ляпа́йла ’манюка, той, хто нясе лухту’ (Шат.). Рус. валаг., перм. ля́пало ’пляткар’. Да ля́паць ’гаварыць абы-што’. (Аднак параўн. літ. lẽpas ’балбатун’, lẽpaila ’гультай, вялы чалавек’.) Аб суфіксе гл. Сцяцко, Афікс. наз., 93.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ляпе́та ’балбатун’ (смарг., Сцяшк. Сл.), лепе́та ’сабака (у загадцы)’ (ТС). Укр. лепе́тя, рус. кубан. лепе́тя ’тс’, валаг. лепе́та ’той, хто гаворыць невыразна’, кур. ’сабака (у загадцы)’. Балтызм. Параўн. літ. lepetà ’балбатун’ і лепет.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)