Verbum

ва́рта², безас., у знач. вык.

1. з інф. Неабходна, трэба, мае сэнс.

Гэты фільм в. паглядзець.

Над гэтым в. добра падумаць.

2. каму. Па заслугах, так і трэба.

Яму в., не трэба было так рабіць.

3. з інф. У саставе складаных сказаў абазначае ўмову хуткага з’яўлення наступных падзей.

В. задумацца, як нахлынуць успаміны.

◊

Гэ́та нікуды не варта; куды гэта варта — вельмі дрэнна, непрыстойна.

пло́скасць, -і, мн. -і, -ей, ж.

1. гл. плоскі.

2. У геаметрыі: паверхня, якая мае два вымярэнні.

Лінія на плоскасці.

3. Роўная, гладкая паверхня.

П. самалёта (крыло). Нахіленая п.

Каціцца па нахіленай плоскасці (перан.: пра паступовае маральнае падзенне).

4. перан. Галіна, сфера распаўсюджання чаго-н., пункт гледжання.

Разгледзець пытанне ў іншай плоскасці.

|| прым. пло́скасны, -ая, -ае (да 2 знач.).

Плоскасныя вымярэнні.

по́спех, -у, мн. -і, -аў, м.

1. Удача ў дасягненні чаго-н.

Дабіцца поспеху. 3 тым жа поспехам. (перан.: з такім жа вынікам).

2. Агульнае прызнанне.

Кніга мае п.

3. мн. Добрыя вынікі ў рабоце, вучобе і пад.

Сын робіць поспехі па фізіцы.

Як вашы поспехі? (як справы?; разм.).

◊

З поспехам — лёгка, паспяхова, без цяжкасцей.

Тут можна з поспехам прымяніць гэты метад.

зако́н, -а і -у, мн. -ы, -аў, м.

1. -у. Сувязь і ўзаемазалежнасць якіх-н. з’яў аб’ектыўнай рэчаіснасці.

З. развіцця прыроды.

З. нераўнамернага развіцця капіталізму.

2. -а. Пастанова дзяржаўнай улады, якая мае найвышэйшую юрыдычную сілу.

Канстытуцыя — асноўны з. суверэннай дзяржавы.

Кодэкс законаў аб працы.

Рабіць па законе.

3. -у. Агульнапрынятае правіла, тое, што прызнаецца абавязковым.

Загад камандзіра — з. для падначаленых.

ахво́тнік, -а, мн. -і, -аў, м.

1. Той, хто мае жаданне заняцца чым-н., узяцца за якую-н. справу.

2. да каго-чаго, на што або з інф. Той, хто схільны да чаго-н., аматар чаго-н. (разм.).

А. пагаварыць.

3. на што. Той, хто хоча атрымаць, набыць што-н. (разм.).

На кнігу знайшлося многа ахвотнікаў.

|| ж. ахво́тніца, -ы, мн. -ы, -ніц.

кандыда́т, -а, М -да́це, мн. -ы, -аў, м.

1. Асоба, якая намячаецца да выбрання, назначэння або для прыёму куды-н.

К. у дэпутаты.

2. чаго. Малодшая вучоная ступень, якая прысуджаецца пасля абароны дысертацыі, а таксама асоба, якая мае гэту ступень.

К. філалагічных навук.

|| ж. кандыда́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так (да 1 знач.; разм.).

|| прым. кандыда́цкі, -ая, -ае.

уну́траны, -ая, -ае.

1. Які знаходзіцца ўнутры.

Унутраныя дзверы.

Унутраныя хваробы (органаў грудной і брушной поласці).

2. перан. Які складае змест, раскрывае саму глыбіню, сутнасць, душу каго-, чаго-н.

Унутранае чуццё.

Унутраная сувязь з’яў.

У. свет мастака.

У. голас (перан.: пра думкі).

3. Які мае адносіны да жыцця ўнутры якой-н. арганізацыі, дзяржавы.

Унутраная палітыка.

Унутраная пазыка.

Правілы ўнутранага распарадку.

ша́хта, -ы, М -хце, мн. -ы, шахт і -аў, ж.

1. Вертыкальная ці нахіленая горная выпрацоўка, якая мае непасрэдны выхад на паверхню; шахтавы ствол.

Заваленая ш.

Спускацца ў шахту.

2. Горнапрамысловае прадпрыемства, якое вядзе падземную здабычу карысных выкапняў; месца здабычы іх.

Працаваць у шахтах.

3. Вертыкальная падоўжаная поласць у некаторых прамысловых канструкцыях (спец.).

Ліфтавая ш.

|| прым. ша́хтавы, -ая, -ае.

Шахтавая печ.

элемента́рны, -ая, -ае.

1. Які мае адносіны да элементаў (у 5 знач.).

Э. састаў рэчыва.

2. Пачатковы, які датычыцца асноў чаго-н., асноўны, самы неабходны.

Элементарная фізіка.

Элементарныя веды.

3. перан. Нескладаны, прасцейшы, такі, які павінен быць вядомы кожнаму.

Элементарныя пытанні правапісу.

Элементарныя правілы паводзін.

4. перан. Спрошчаны, павярхоўны, абмежаваны.

Элементарная схема.

|| наз. элемента́рнасць, -і, ж. (да 3 і 4 знач.).