Торч ’сабраныя разам няструганыя доўгія дошкі’ (Нас.). Як і ўкр.торч ’агароджа з вертыкальна прымацаваных кіёў’, торчи́на ’адна палка ў агароджы’, адносіцца да прасл.*tъr̥četi/*stъr̥četi ’вытыркацца, тырчаць’, параўн. тарчма́, то́рчма, гл. Менш верагодны зваротны дэрыват ад тарчыца ’дошка’ (гл.) з фармальным пераўтварэннем (о < а пад націскам) і набыццём значэння зборнасці.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
brass[brɑ:s]n.
1. лату́нь, жо́ўтая медзь; рэч з лату́ні
2. гру́па ме́дных музы́чных інструме́нтаў (у аркестры); аркестра́нты гэ́тай гру́пы
3. мемарыя́льная до́шка (у храме)
4.BrE, infml, dated гро́шы
5.AmE, infml ва́жныя асо́бы
6. наха́бства
7. нячу́ласць
♦
as bold as brass бессаро́мны, наха́бны
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
console
I[kənˈsoʊl]
v.t.
1) суцяша́ць; супако́йваць
2) разважа́ць (го́ра, сму́так)
II[ˈkɑ:nsoʊl]
n.
1) ша́фа, кансо́ль f.
2) Archit. вы́ступ у сьцяне́, падпо́рка f. (пад карні́з, балько́н)
3) прыбо́рная до́шка, кантро́льная панэ́ль
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Стайно́ ‘аснова калаўрота, куды ўстаўляецца кола’ (пух., Сл. ПЗБ), ‘дэталь у прасніцы, да якой прывязваецца кудзеля’ (Касп.; талач., Шатал.), ‘сядзенне ў прасніцы’ (рагач., Сл. ПЗБ), ‘падстаўка, якой карыстаюцца пры трапанні льну’ (рас., Шатал.; лудз., Сл. ПЗБ), сто́йна ‘дошка з адтулінай, куды ўстаўляецца грэбень пры прадзенні’ (Кос.). Да стаяць (гл.) з суф. ‑н(о).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лубкі́ ’тонкія дошчачкі, якія накладаюцца на месца пералому касцей’ (ТСБМ), лубок ’тс’ (ветк., Мат. Гом.); лубкі́ ’вокладкі кнігі’ (хойн., Мат. Гом.), а таксама лубок ’ліповая дошка, на якой даўней гравіравалася карціна для друкавання’ (ТСБМ). Укр.лубо́к, рус.лу́бо́к, польск.łubki, чэш.loubek, славац.lubok. Паўн.-слав.lubъkъ < lubъ. Да луб1 (гл.). Гл. таксама лубок.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пака́зчык, ‑а, м.
1. Прыкмета, сведчанне чаго‑н. Валоданне замежнымі мовамі ў сярэдневяковай Беларусі лічылася паказчыкам высокай культуры і адукаванасці.Жураўскі.
2.звычайнамн. (пака́зчыкі, ‑аў). Звесткі, атрыманыя ў ходзе якога‑н. дзеяння, працэсу, паводле якіх можна меркаваць аб яго выніках. Высокія паказчыкі. □ Каля дзвярэй вісіць дошка з паказчыкамі выканання плана.В. Вольскі.
3. У матэматыцы — лічба або літара, якая паказвае ступень, у якую ўзводзіцца дадзены лік або выраз.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ГАРБУНО́ВА Святлана Рыгораўна
(н. 9.7.1954, Мінск),
бел. скульптар. Скончыла Бел.тэатр.-маст.ін-т (1978). Працуе ў галіне станковай і манум. скульптуры. Творы Гарбуновай вызначаюцца лаканічным вобразным строем, узнёсласцю і паэтычнасцю. Сярод манум. работ: помнік С.Буднаму ў Нясвіжы (1982, прэмія Ленінскага камсамола Беларусі 1984), мемар. комплекс на месцы спаленай в. Літавец Дзяржынскага р-на Мінскай вобл. (рэльеф 1987), мемар. дошка Ф.Скарыны для Гомельскага ун-та (1990), надмагільны помнік К.Крапіве (1994); станковыя — «Мелодыя» (1975), «Рабфак» (1978); партрэты С.Цітовіч (1985), І.Чыгрынава (1995); памятныя медалі да 100-годпзя Цёткі (А.Пашкевіч, 1976), П.Броўкі (1982), У.Сыракомлі, В.Дуніна-Марцінкевіча (1983), Ф.Скарыны (1985), Ефрасінні Полацкай (1994) і інш.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Ба́йда1 ’барка, лайба’ (Гарэц.), рус.ба́йда ’баржа’, укр.ба́йда (паўдн.) ’від пласкадоннай лодкі’. Паводле Фасмера, 1, 107, сюды ж рус.байда́к ’баржа; брус’, байда́ра ’рачное судна’. Усе гэтыя словы лічацца запазычаннямі з усх. моў. Паводле Шанскага, 1, Б, 12, усе гэтыя словы ўтвораны ад ба́йда рознымі суфіксамі, а ба́йда < бадья ’пасудзіна’ (цюрк., параўн. бадзе́йка, бадзя́га). Параўн. ба́йда2 і байда́к.
Ба́йда2 ’паля’ (Нас., Гарэц.). Параўн. ст.-укр. (XVII ст.) байда ’паля, вялікае завостранае бервяно’, якое Цімчанка (50) лічыць запазычаннем з ням.Beute ’карыта; вулей’ (> польск.bajda ’начоўкі’). Гл. таксама Клюге, 71–72 (дзе прыводзяцца роднасныя герм. формы; між іншым са значэннем ’дошка; край лодкі, чаўна’). Усё ж такі паходжанне слова застаецца няясным. Параўн. яшчэ рус.дыял.байда́к ’тоўстая дошка для падлогі або столі’, якое Фасмер, 1, 107, звязвае з байда́к ’лодка’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Та́бель ’паслядоўны спіс, пералік; лісток паспяховасці вучняў’, ’дошка (або кніга) для ўліку прысутнасці на працы’ (ТСБМ), та́бэль ’тс’ (Некр. і Байк.). Укр., рус.та́бель ’табель’, польск., в.-луж.tabela ’табель; табліца’, чэш.tabela ’табліца’, славац.tabela ’табель; табліца’, славен.tabéla ’тс’, серб.-харв.табѐла ’тс’, макед.табела ’тс’, балг.табе́ла ’таблічка, дошчачка з надпісам’. У старабеларускай мове з 1710 г. фіксуецца памяншальнае табелька ’рэестр лічбавых дадзеных’ са ст.-польск.tabela (Булыка, Лекс. запазыч., 57), сучаснае табэ́лка ’табліца множання’ (Сцяшк. Сл.) з польск.tabelka ’таблічка’. Паўторнае запазычанне праз рус.та́бель, якое ад часоў Пятра I (табель о рангах) з нідэрл.tabel ’табліца; табель’ < лац.tabella ’дошчачка, таблічка’ < tabula ’дошка, табліца’, звязанага з умбр.tafle ’на дошцы’; (Фасмер, 4, 6; ЕСУМ, 5, 499). Аб далейшых сувязях гл. Брукнер, 562–563; Махэк₂, 633.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Табле́тка ’плоскі шарык з лекавага парашку’ (ТСБМ), ’тс’ (навагр., Сл. ПЗБ). Укр., рус.табле́тка, польск.tabletka, чэш., славац.tableta, tabletka, славен.tablẹ̑ta, tablẹ̑tka, серб.-харв.таблѐта, макед.таблета, балг.табле́тка. Праз нямецкую з франц.tablette ’плітка, таблетка’ — памяншальнай формы ад table ’дошка, пліта, табліца’ < лац.tabula ’тс’. (Брукнер, 563; Голуб-Ліер, 475; Сной₁, 651; ЕСУМ, 5, 500).