Вы́пратаць ’прыбраць, памыць, падмесці’ (Касп., Дзмітр., Шн., 1); ’збіць’ (Нас.); ’ачысціць студню ад гразі, хлеў ад гною і г. д.’ (Бір. Дзярж.). Гл. пратаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ві́дзьма ’бачна, відаць; безліч’ (Нас.). Рус. ленінгр. видьмо ’відаць, відавочна’. Звязана з рус. видимо, видимый, видеть. Да відзець (гл.). Параўн. Шанскі, 1, В, 93.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ба́хус ’п’яніца; высокі, мажны мужчына’ (Нас.); Бахус ’Вакх’. Укр. бахусува́тий ’той, што мае сляды п’янства’. Запазычанне з польск. Bachus ’Вакх’ (< лац. Bacchus < грэч. Βάκχος).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бло́нне ’адкрытае месца, поле’ (Нас.), ’роўная нізіна, заліўны луг’ (Яшкін). Запазычанне з польск. błonie ’луг, паша, выган’. Параўн. бало́на 2 (там і літ-ра).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бэйзехалэ́ймус ’бяда’ (Нас.). Рус. дыял. (зах.; адкуль?) бейзехалеймус. Запазычанне з яўр.-ням. bejse chalejmes ’паганыя сны’. Вінер, ЖСт., 1895, 1, 60; Фасмер, 1, 146.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Аво́сь ’вось’ (Нас., Бяльк.), рус. авось, укр. аво, авось да а + (в)осе, ст.-рус. осе ’гэта’, Зубаты, Studie, 2, 93. Праабражэнскі, 1, 1.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Перамо́ва, перамовы ’перагаворы’ (Нас., Гарэц., Др.-Падб., Нар. Гом.), смал. перемо́вы ’тс’. У выніку кантамінацыі польск. przemowa ’гаварэнне, прамова, выступленне’ і рус. переговоры ’перагаворы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Празе́брыць, прозёбрыць ’прадраць вочы’ (петрык., Шатал.). З *празёкрыць < зекры ’вочы’ (гл.). Пераход к > б, магчыма, пад уплывам зябры або дэфармаванага празёрыць ’пачаць бачыць’ (Нас.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыбо́ліць ’прыбавіць’ (Нас., Байк. і Некр.), прыбо́ліць ’павялічыцца’ (астрав., Сл. ПЗБ). Прыставачна-суфіксальнае ўтварэнне ад бо́лей, гл. бо́льшы, параўн. рус. смал. прибо́леть ’колькасна павялічыцца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прысадзі́ць ’пасадзіць дадаткова да ўжо пасаджанага’; ’зрабіць меншым па вышыні, ніжэйшым, мізарнейшым’; ’прыладжваць’ (Нас., Байк. і Некр., ТСБМ), прыса́джваць ’прыстаўляць’ (ТС). Да садзі́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)