1. Сватаючы, атрымаць згоду на шлюб; паспяхова завяршыць сватаўство. [Мацей:] — Даўней не гэтак жаніліся. Не. Хто іх, маладых, сасватае цяпер?Пальчэўскі.//перан.Разм. Зблізіць, з’яднаць. Задача ў нас [людзей] была адна, І лёс адзіны нас сасватаў.Астрэйка.
2.перан.Разм. Прапанаваць, уладкаваць каго‑н. куды‑н. Год назад, можа і сам не здагадваючыся, сасватаў.. [Глушко] на двайную службу начальнік дыстанцыі.Навуменка.[Дзернушкоў:] — Колькі ўжо старшынь калгаса тым Хатлянам сасваталі! З райактыву пасылалі таварышаў, і ніхто не мог замацавацца там.Бялевіч.// Угаварыць, схіліць каго‑н. на што‑н. Ці не здагадваўся [дзед], што яго хочуць сасватаць на рызыкоўную справу — асаджваць пчол?Рылько.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
учара́шні, ‑яя, ‑яе.
1. Які адбыўся, утварыўся, зроблены і г. д. учора. Кожны сённяшні дзень нясе ў сабе крупінку дня ўчарашняга.«Маладосць».Пасля ўчарашняга дажджу сонца паднялося вясёлае, іскрыстае, лес нібы памаладзеў, і вярнулася галасістая, зычная вясна.Новікаў.// Які быў нядаўна, у недалёкім мінулым. Учарашні баявы таварыш — начальнік штаба атрада — стаў мужам Марусі.Брыль.
2.узнач.наз.учара́шняе, ‑яга, н. Тое, што было ўчора, у недалёкім мінулым. Ці таму, што ўдалося часткова адпомсціць Бубновіч за ўчарашняе, ці таму, што з ім ішла Аня, Косця адчуў сябе вальней.Карпюк.
•••
Учарашні дзеньгл. дзень.
Шукаць учарашняга днягл. шукаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
przełożony
przełożon|y
1. перакладзены; перастаўлены;
2. адкладзены, адтэрмінаваны;
3. перакладзены (на іншую мову);
4. вышэйшы;
siostra ~a — старэйшая (мед)сястра;
5. ~y м.начальнік;
6. ~a ж. начальніца
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
ВЯРХО́ЎНАЯ РАСПАРА́ДЧАЯ КАМІ́СІЯ па ахове дзяржаўнага парадку і грамадскага спакою, часовы надзвычайны орган дзярж. улады ў Рас. імперыі ў лют.—жн. 1880. Засн. ва ўмовах рэальнай пагрозы жыццю імператара Аляксандра II з боку рэвалюцыянераў (замах, учынены 5.2.1880 С.М.Халтурыным). Гал. задача — аб’яднанне ўсіх карных органаў для барацьбы з рэв. рухам. Вяла расследаванне па справах аб паліт. злачынствах у Пецярбургу і навакольнай мясцовасці, ажыццяўляла нагляд за такімі справамі ў Расіі. Усяго праведзены 5 пасяджэнняў. Камісіі часова падпарадкоўваліся Трэцяе аддзяленне і Корпус жандараў. Членамі Вярхоўнай распарадчай камісіі былі М.Т.Лорыс-Мелікаў (гал.начальнік), К.П.Пабеданосцаў, нач. штаба Пецярбургскай ваен. акругі ген. А.К.Імерэцінскі, сенатары М.Е.Кавалеўскі, І.І.Шамшын і П.А.Маркаў, ген.-маёр світы М.І.Бацьянаў і інш. (усяго 11 чал.). Скасавана па ініцыятыве Лорыс-Мелікава.
Літ.:
Зайончковский П.А. Кризис самодержавия на рубеже 1870—1880-х гг. М., 1964. С. 148—229.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
boss
I[bɔs]1.
n.
1) гаспада́р -а́, нагля́дчык -а m., старэ́йшы працаўні́к; ма́йстра -ы m.
2) нача́льнік, бос -а m.
2.
v.t.
быць гаспадаро́м; кірава́ць, зага́дваць
3.
adj.
гало́ўны; вяду́чы; кіру́ючы
II[bɔs]1.
n.
1) рэлье́фны арна́мэнт са срэ́бра, слано́вае ко́сьці
2) гуз -а m.; вы́пукласьць f.
3) Geol. ку́пальная структу́ра
2.
v.t.
упрыго́жваць рэлье́фным арнамэ́нтам
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
superior
[su:ˈpɪriər]1.
adj.
1) вышэ́йшы, выда́тны
2) ле́пшага гату́нку, першара́дны
a superior blend of coffee — першара́дны гату́нак ка́вы
3) вышэ́йшы стано́вішчам, ра́нгам, ва́жнасьцю
a superior officer — ста́ршы афіцэ́р
4) ганары́сты, пага́рдлівы
superior manners — ганары́стыя паво́дзіны
2.
n.
1) ста́ршы -ага m., нача́льнік -а m.
2) настая́цель -я m., настая́цельніца f.
Father Superior — ігу́мен -а m.
Mother Superior — ігу́меньня f.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
ку́ча, ‑ы, ж.
1. Вялікая колькасць якіх‑н. прадметаў, у беспарадку наваленых адзін на другі. Куча камення. Куча галля.// Вялікая колькасць чаго‑н. сыпкага, зваленая горкай на адным месцы. Куча пяску. □ Жыта ссыпаюць проста ў кучу на брызент каля вагі.Васілевіч.
2. Гурт людзей, жывёл. — Разыдзіцеся, хлопцы, не збірайцеся ў кучы! — загадаў начальнік дэпо.Лынькоў.Вось коцяцца, як клубкі, авечкі, то рассыпаючыся, то збіваючыся ў густую кучу.Якімовіч.
3.Разм. Мноства; вялікая колькасць. Мець кучу грошай. Куча непрыемнасцей. □ Цяпер дзве Іванавы сястры замужам, старэйшы брат Спірыдон ажаніўся, сваіх дзяцей куча.Чарнышэвіч.
•••
Валіць (усё) у адну кучугл. валіць.
Куча мала — вокліч у дзіцячай гульні, па якому ўдзельнікі падаюць адзін на аднаго.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
bezwzględny
bezwzględn|y
1. бязлітасны, няшчадны, суровы, жорсткі;
~y przełożony — суровы начальнік;
2. абсалютны; безумоўны; поўны;
~y autorytet — абсалютны аўтарытэт;
3. безумоўны; абсалютны;
~a prawda — абсалютная праўда;
zero ~e фіз. абсалютны нуль
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
адсту́каць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
1.што. Стукам, ударамі перадаць што‑н. Адступаць мелодыю. Адступаць тэлеграму.//Разм. Надрукаваць на машынцы. Адстукаць старонку тэксту.// Прабіць, адлічыць (пра час). Адстукаў гадзіннік Дванаццаць гадзін, Год новы страсае Сняжок на парозе.Хведаровіч.
2. Прапрацаваць нейкі час (малатком, сякерай, тэлеграфным ключом і пад.). Пайшоў наш хлопец да местачковага шаўца Янкеля.. стукаць малатком, ладзячы атопкі. Адстукае ён там патрэбныя гадзіны і зноў ходзіць па мястэчку.Шахавец.[Мірон Сцяпанавіч Бельскі] тры гады на тэлеграфе адстукаў.Ракітны.//Разм. Перастаць стукаць, спыніць стук.
3.перан.Разм. Адбыць прызначаны тэрмін (зняволення, службы). — Судзіўся? — гледзячы ва ўпор; запытаўся.. [Рыбакоў] у паддопытнага.. — Судзіўся, грамадзянін начальнік. — За што? — Самі ведаеце, самагонку гнаў, тры гады, як піць даць, адстукаў.Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
наме́снік, ‑а, м.
1. Асоба, якая замяшчае каго‑н. Знайсці сабе намесніка. □ Дзед яшчэ з усходам сонца паехаў у раённы пасёлак па новыя вуллі. А.. [Міхалку] пакінуў сваім намеснікам.Якімовіч.
2. Афіцыйная назва асобы, якая замяшчае кіраўніка. Намеснік дырэктара завода. Намеснік міністра. Намеснік па палітычнай частцы. □ Старшыню і намесніка чакала ў канцылярыі некалькі калгаснікаў.Шахавец.
3. У 14–17 стст. на Беларусі, Украіне і ў Літве — службовая асоба мясцовага кіравання.
4. Пры Кацярыне II — вайсковы начальнік намесніцтва (губерні або некалькіх губерняў).
5. У царскай Расіі 19 і 20 стст. — правіцель ускраінных абласцей краіны, які меў права вярхоўнай улады і кіраваў ад імя цара. Намеснік цара. Каўказскі намеснік.
6. Памочнік настаяцеля манастыра або давераная асоба мітрапаліта.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)