воўк, ваўка́ і во́ўка, мн. ваўкі́, ваўко́ў, м.
Драпежная жывёліна сямейства сабачых, звычайна шэрай масці.
Колькі ваўка ні кармі, ён усё роўна ў лес глядзіць (прыказка). І ваўкі сыты і авечкі цэлы (прымаўка). Хоць воўкам вый (вельмі дрэнна, бязвыхаднае становішча). Воўкам глядзець (пазіраць) (глядзець панура, варожа).
◊
Біты воўк (разм.) — пра бывалага, вопытнага чалавека.
Марскі воўк (разм., адабр.) — пра бывалага, вопытнага марака.
|| памянш. ваўчо́к, -чка́, мн. -чкі́, -чко́ў, м.
|| зб. ваўкаўё, -я́, н.
|| прым. во́ўчы, -ая, -ае і ваўчы́ны, -ая, -ае (разм.).
В. апетыт (вельмі моцны).
◊
Воўчы білет (пашпарт) — у царскай Расіі: дакумент з адзнакай паліцыі аб палітычнай ненадзейнасці яго ўласніка.
Воўчы закон — беззаконне, якое падтрымліваецца грубым насіллем.
Воўчыя грыбы — агульная назва неядомых грыбоў.
Воўчыя ягады — чырвоныя або чорныя плады ядавітых лясных раслін.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
musty
[ˈmʌsti]
adj.
1) за́тхлы; ту́хлы
a musty room — за́тхлы пако́й
musty crackers (grains) — ту́хлыя сухары́ (збо́жжа).
2) чэ́рствы (хлеб); састарэ́лы (зако́н)
3) тупы́, апаты́чны
a musty old fellow — апаты́чны стары́
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
напалаві́ну, прысл.
1. У няпоўным, палавінным памеры, аб’ёме; на адну палавіну. Ад таго, што сцены былі афарб[а]ваны напалавіну ў чорны колер, здавалася яшчэ цямней. Колас. І зрабіўся Халімон напалавіну гарадскім, напалавіну вясковым. Галавач. // Адным бокам, адной палавінай. [Мікалай:] — Сонца яшчэ толькі напалавіну выйшла з-за паплавоў. Чорны. // У два разы менш, карацей. Ісці напрасткі напалавіну бліжэй.
2. Не да канца, не зусім; у некаторай ступені. Тамаш быў аглушаны, заняты сваімі думкамі і мала адчуваў, што робіцца вакол. Ён быў толькі напалавіну прытомны. Бядуля. Хіба ж кахаюць напалавіну? Усё ці нічога — такі закон! Чарнушэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паску́дзіць, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; незак.
Разм. груб.
1. Пакідаць пасля сябе бруд; гадзіць. Добрая птушка ў сваё гняздо не паскудзіць. Прыказка.
2. што. Брудзіць, пэцкаць; псаваць. Гусі топчуць і паскудзяць густую, сакаўную траву. Сачанка. — Гэта што? Сцены паскудзіць? Казённае памяшканне псаваць? Ці мала смецця ўсюды, дык яны яшчэ на сцены вешаць... Лынькоў.
3. перан. Рабіць гадасці, шкодзіць. Верыць людзям — закон нашага жыцця. А нелюдзю, ашуканцу не абавязкова верыць. Яго трэба браць за шкірку адразу, як толькі ён пачне паскудзіць. «Вожык». // Няславіць, ганьбіць, чарніць. Паршывая аўца ўвесь статак паскудзіць. Прыказка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пі́саны
1. прич. пи́санный;
п. чарні́лам — пи́санный черни́лами;
п. неразбо́рліва — пи́санный неразбо́рчиво;
2. прил. пи́саный;
~ныя кні́гі — пи́саные кни́ги;
3. прил. пи́саный; расписно́й;
~ная дуга́ — пи́саная (расписна́я) дуга́;
◊ як па ~ным — как по пи́саному;
ду́рням зако́н не ~н — посл. дурака́м зако́н не пи́сан;
не пры мне (табе́, ёй, ім) ~на — не при мне (тебе́, ей, им) пи́сано;
но́сіцца, як ду́рань з ~най то́рбай — погов. но́сится, как ду́рень с пи́саной то́рбой;
ві́ламі на вадзе́ ~на — погов. ви́лами по воде́ пи́сано
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
maritime
[ˈmærɪtaɪm]
adj.
1) прымо́рскі (го́рад)
2) які́ жыве́ над мо́рам
3) maritime law — марскі́ зако́н
4) мара́цкі; марапла́ўны
a maritime appearance — мара́цкі вы́гляд
5) Maritime Canada — кана́дыйскія правінцыі ўздо́ўж Атлянты́чнага акія́ну
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Астрано́мія. Ст.-рус., ст.-слав. астрономиꙗ. Зыходнае слова — грэч. ἀστρονομία (’зорка’ + ’закон’). Непасрэдна з грэчаскай запазычана форма з націскам на перадапошнім складзе (Бярында: астрономи́я); націск на ‑но‑ ўказвае на лацінскую ці польскую крыніцу для сучасных беларускай, рускай, украінскай форм слова (Краўчук, ВЯ, 1968, 4, 123; Булыка, Запазыч., 32). Недакладна Юргелевіч, 128; наўрад, ці праз рускую, як у Крукоўскага, Уплыў, 90. Астрано́м можна лічыць непасрэдным працягам старарускай формы: (XIII ст.) (Шанскі, 1, А, 167), таму думка Фасмера, 1, 94, пра запазычанне ў XVIII ст. недакладная; стараруская з грэчаскай. Паводле Булыкі, ст.-бел. астрономъ праз польскую з нямецкай. Астрало́гія — з грэчаскай (аднак тыя ж заўвагі пра націск, што і пра астраномія), гл. Фасмер, Этюды, 37. Пра словы астрономия, астрология ў старабеларускай гл. Гіст. мовы, 1, 146, 284; Гіст. лекс., 126, 219. Астрало́м ’астраном’ (Касп.) скажэнне, магчыма, у выніку кантамінацыі астраном і астралог.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ука́з
1. (закон, постановление) ука́з, -за м.;
2. (распоряжение, приказ) зага́д, -да м.;
3. в знач. сказ., разг. ука́з; (указчик) ука́зчык;
э́то мне не ука́з гэ́та мне не ўказ;
вы мне не ука́з вы мне не ўка́зчык.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
generalize
[ˈdʒenərəlaɪz]
1.
v.t.
1) абагульня́ць, падво́дзіць пад агу́льны зако́н, гру́пу
2) выво́дзіць агу́льнае пра́віла з паасо́бных фа́ктаў
3) папулярызава́ць, уво́дзіць у агу́льны ўжы́так
2.
v.i.
1) рабі́ць агу́льныя высно́вы
2) гавары́ць агу́льна
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
lift2 [lɪft] v.
1. падыма́ць; падыма́цца; уздыма́ць; уздыма́цца (таксама перан.);
lift one’s head/eyes падня́ць галаву́/во́чы;
lift one’s voice павы́сіць го́лас
2. адмяня́ць (закон, пастанову)
3. пераво́зіць (самалётам, паветраным шляхам)
4. infml кра́сці, спі́сваць
5. выко́пваць (бульбу, буракі і да т.п.)
♦
not lift a finger infml па́льцам не варухну́ць
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)