пэ́цкацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак.

1. у што, чым і без дап. Забруджвацца, пэцкаць сябе чым-н.

П. ў гразь.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Станавіцца брудным.

Светлае адзенне хутка пэцкаецца.

3. Вельмі марудна рабіць што-н. (разм.).

Дакуль вы будзеце п. з гэтай справай?

|| зак. вы́пацкацца, -аюся, -аешся, -аецца (да 1 і 2 знач.), апэ́цкацца, -аюся, -аешся, -аецца (да 1 і 2 знач.), запэ́цкацца, -аюся, -аешся, -аецца (да 1 і 2 знач.), спэ́цкацца, -аюся, -аешся, -аецца (да 1 і 2 знач.), напэ́цкацца, -аюся, -аешся, -аецца (да 1 і 3 знач.; разм.) і упэ́цкацца, -аюся, -аешся, -аецца (да 1 і 2 знач.).

|| наз. пэ́цканне, -я, н. (да 1 і 3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

разма́заць сов., прям., перен. разма́зать; (изложить с ненужными подробностями — ещё) размусо́лить;

р. гразь па тва́ры — разма́зать грязь по лицу́;

дзе мо́жна было́ сказа́ць ко́ратка, ён любі́ў р. — где мо́жно бы́ло сказа́ть кра́тко, он люби́л разма́зать (размусо́лить)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

урабі́ць сов., разг.

1. (землю) обрабо́тать, возде́лать;

2. вы́пачкать, испа́чкать, изма́зать;

у. бо́ты ў гразь — вы́пачкать (испа́чкать, изма́зать) сапоги́ в грязи́;

3. (вставить внутрь) вде́лать;

у. замо́к у дзве́ры — вде́лать замо́к в дверь;

4. (вплести вязкой) ввяза́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Тапту́ха 1 ’рыбалоўная снасць’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ, Шат., Сцяшк.), ’венцер’ (барыс., глус., ЛА, 1), топту́ха ’тс’ (ТС, Крыв.; нараўл., З нар. сл.), то́птух ’рыбацкая прылада’ (Дэмб. 2), сюды ж тапту́н ’тс’ (Касп., Нік. Очерки, Мат. Гом.; віц., Яшк. Мясц.), тапча́нка ’рыбалоўная снасць, якую ўтоптваюць у гразь для лоўлі ўюноў’ (Нас.), тапча́к ’від рыбалоўнай сеткі’ (ТСБМ). Ад таптаць 1, гл.

Тапту́ха 2 ’тоўчаная вараная бульба, камы’ (Бяльк.), ’бульбяная каша’ (Лекс. Бел. Палесся; ПСл, Мат. Гом.). Ад тапта́ць 1, гл.

Тапту́ха 3 ’ступа’ (Бяльк.). Ад тапта́ць 1, гл.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Kot

m -(e)s

1) бруд, нечысто́ты; кал, памёт

◊ j-n durch den ~ zíehen*, j-n in den ~ zíehen* [zérren, tréten*] — змяша́ць каго́-н. з гра́ззю, утапта́ць каго́-н. у гразь

2) геал. шлам, глей

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

бало́та, ‑а, М ‑лоце, н.

1. Нізкае багністае месца, звычайна з стаячай вадой і вільгацелюбнай расліннасцю. Тарфяное балота. Багністае балота. Асушэнне балот. □ Ногі правальваліся.., гразлі ў ліпкай, цягучай твані балота. Лынькоў. Прастор, зарослы асакой, пераходзіць у куп’істае балота. Чорны.

2. толькі адз. Разм. Вялікая гразь на вуліцы, у двары. Балота скрозь на ўсім двары, Куды ні кінеш вокам — смецця горы. Корбан.

3. толькі адз.; перан. Усё, што характарызуецца застоем, адсутнасцю жывой дзейнасці, маральным падзеннем. Мяшчанскае балота. □ — Я да цябе параіцца прыйшоў, Андрэй, — сказаў Сымон. — Папаўся я ў такое балота, што не ведаю, як вылезці. Чарнышэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

уры́цца, урыюся, урыешся, урыецца; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Рыючы, пранікнуць у глыб чаго‑н. (пра жывёл).

2. Схавацца ў вырытым паглыбленні або ў чым‑н. сыпкім; зарыцца. «Салавей» урыўся ў вялізны стог сена і адпачываў. Бядуля.

3. З сілай, на хаду урэзацца ў што‑н. [Аляксей:] — Машына з ходу ўрыецца ў гразь, як свіння, узніме цэлы вал твані наперадзе, і сядзі. Мележ. [Косцік] шыўся далей, да гурбы каровак. Нехта штурхнуў яго так, што ён урыўся ў іх носам, яшчэ не ўспеўшы падняцца, пачаў адчыняць каробкі. Арабей.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

хра́па Груда; замёрзлая гразь на нізкім месцы, на дарозе ў выглядзе выступаў (Глуск. Янк. I, Жытк., Зэльв. Сцяцко, Кар., Стол.). Тое ж хра́пкі (Ветк.), чорная ступа́ (Слаўг.).

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

Dréck

m -es

1) гразь, гной, памёт

2) дрэнь

◊ in den ~ fállen* — папа́сці ў ця́жкае стано́вішча [бяду́]

sich aus dem ~ heráusarbeiten — вы́брацца з ця́жкага стано́вішча [бядд]; вы́брацца з бру́днай гісто́рыі [сітуа́цыі]

sich um jéden ~ kümmern — усю́ды ўтыка́ць свой нос

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

вы́качаць сов.

1. (разгладить) вы́катать;

2. разг. (у што) вы́валять (в чём), обваля́ть (в чём); (всё покрыть, испачкать чем-л. — ещё) переваля́ть (в чём);

в. це́ста ў муку́ — вы́валять (обваля́ть) те́сто в муке́;

в. у гразь — вы́валять в грязи́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)