устано́ўка, -і, ДМ -но́ўцы, ж.
1. гл. устанавіць.
2. мн. -і, -но́вак. Устаноўлены дзе-н. механізм, прыстасаванне.
Буравая ў.
3. мн. -і, -но́вак. Мэтавая накіраванасць, арыенціроўка на што-н.
У. на высокую якасць прадукцыі.
Творчая ў. пісьменніка.
4. -і, -но́вак. Накіроўваючае ўказанне, дырэктыва.
Даць, атрымаць устаноўку.
|| прым. устано́вачны, -ая, -ае (да 1, 3 і 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
фарма́льны, -ая, -ае.
1. гл. форма.
2. Прасякнуты фармалізмам (у 1 знач.).
Ф. падыход да справы.
3. Заснаваны на прынцыпах фармалізму (у 2 знач.).
Ф. метад.
4. Зроблены афіцыйна, законна.
Ф. дазвол.
Фармальная прычына.
5. Такі, дзе захавана толькі знешняя форма, які існуе толькі па форме, для выгляду.
Ф. падыход.
Фармальнае права.
|| наз. фарма́льнасць, -і, ж. (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ша́стаць, -аю, -аеш, -ае; незак.
1. Утвараць лёгкі шум, шоргат.
Шастае дождж па даху.
Ш. сенам.
2. Біць з шумам (разм.).
Ш. дубцом па нагах.
3. Хадзіць, снаваць туды-сюды з мэтай што-н. выгледзець, украсці і пад. (разм.).
Ш. па лесе.
Не трэба ш. дзе не след.
4. што. Рэзаць (разм.).
Ш. сала нажом.
|| наз. ша́станне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шу́мны¹, -ая, -ае.
1. Які стварае шум¹ (у 1 знач.); гучны.
Ш. струмень.
Шумная размова.
2. Такі, дзе многа шуму¹ (у 1 знач.), надта ажыўлены.
Шумная аўдыторыя.
3. перан. Які выклікае шум¹ (у 2 знач.), сенсацыю.
Ш. поспех.
4. Які з’яўляецца шумам¹ (у 3 знач.), утвараецца пры дапамозе шуму¹ (спец.).
Шумныя гукі.
|| наз. шу́мнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
zaś
жа, а;
ja pójdę do kina, ty zaś do teatru — я пайду ў кіно, а ты ў тэатр;
zwłaszcza zaś — а асабліва;
gdzie zaś! — дзе там!
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
канто́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае канты; апрацаваны на канты (у 1 знач.). Кантовы слуп. □ Хутка Гнеды стаяў у аглоблях, пад жоўтаю кантоваю дугою. Гартны.
2. З вугламі (трыма, чатырма і больш), не ў форме акружнасці. Не з таго боку, дык з другога, але абавязкова ў кожнай хатцы ёсць хоць адно акенца: дзе круглае, дзе кантовае. Кулакоўскі. У кантовую, пафарбаваную зялёным, стальную каробку баракамеры селі два лётчыкі. Алешка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
караго́д, ‑а, М ‑дзе, м.
Масавая народная гульня, якая суправаджаецца танцамі, песнямі і драматычнымі дзеяннямі. Вадзіць карагод. □ Дзе ні паявіцца Алеся, то там будзе і весела, і жыва — могуць песні пайсці, могуць танцы, ад яе могуць пачаць карагод. Скрыган. // Масавы дзіцячы танец-гульня. Дзеці запляскалі ў ладкі і заскакалі ў вясёлым карагодзе вакол елкі. Сіняўскі. / у знач. прысл. караго́дам. Усё скончылася ўдарам: страсянуўся свет, і зоры карагодам пайшлі перад вачамі. Самуйлёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зблы́таны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад зблытаць.
2. у знач. прым. Перавіты, пераплецены, перамешаны ў беспарадку. Лявон ішоў па садзе — ад дрэўца да дрэўца, кратаў іх рукамі, дзе зрываў леташні ліст, дзе зблытаную павуціну... Кудравец. Рыжык хітра ўсміхнуўся, страсянуў мокрай, зблытанай чупрынай. Кухараў.
3. у знач. прым. Няясны, бязладны, блытаны. Ад мноства зблытаных думак, здавалася, разваліцца галава... Ваданосаў. Тое, што было далей, Тураўцу помніцца нязвязанымі, зблытанымі ўрыўкамі. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
банкетава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; незак.
1. Удзельнічаць у банкеце; праводзіць час на банкеце. Дзе заедзе, банкетуе Сам ён, яго варта. Ні старому, ні малому Не спускае жартаў. Купала. У Станіслававай хаце справілі вяселле. Тут банкетавалі, а моладзь танцавала ў бараку, дзе звычайна спраўлялі вечарынкі. Чарнышэвіч.
2. Тое, што і баляваць (у 2 знач.).
3. Тое, што і баляваць (у 3 знач.). На руінах-папялішчах, На крывавых на ігрышчах Банкетуе пан. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дзі́да, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
Старадаўняй колючая зброя ў выглядзе доўгага дрэўка з вострым металічным наканечнікам; піка. А вораг тут, ля гарадской сцяны, І чуцен звон ягоны: звіняць страмёны, Мячы і дзіды звоняць. Сіпакоў. Варта, разумеючы, што справы дрэнь, ашчацінілася дзідамі. Караткевіч. // перан. Пра што‑н. вострае і доўгае. Там, дзе зайшло сонца, далёка за полем у небе тырчала вострая і доўгая чорная дзіда ад касцёла. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)