пападрыва́цца 1, ‑аецца; ‑аемся, ‑аецеся, ‑аюцца; зак.
Разм. Падарвацца — пра ўсіх, многіх або пра ўсё, многае. Дыверсанты пападрываліся на мінах. □ Мужчыны паднялі станок. Паднялі даволі лёгка... — Не былі б то мужчыны, — шаптала Алаіза, ідучы за імі. — А мы з Таццянаю ледзь не пападрываліся. Арабей.
пападрыва́цца 2, ‑аюцца; зак.
Разм. Падрыцца куды‑н. — пра ўсіх, многіх.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
штампава́ць, -пу́ю, -пу́еш, -пу́е; -пу́й; -пава́ны; незак., што.
1. Вырабляць формы штампа (у 1 знач.).
Ш. дэталі.
2. Ставіць на што-н. штампы (у 2 знач.).
3. перан. Рабіць што-н. хутка, фармальна, па старых гатовых узорах.
Ш. дырэктывы.
|| зак. адштампава́ць, -пу́ю, -пу́еш, -пу́е; -пу́й; -пава́ны (да 1 знач.; спец.).
|| наз. штампава́нне, -я, н. і штампо́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж.
|| прым. штампо́вачны, -ая, -ае (да 1 знач.) і штампава́льны, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.).
Штамповачная вытворчасць.
Штамповачны цэх.
Штампавальны станок.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
prasa
pras|a
ж.
1. прэс, ціскі;
2. друкарскі станок;
3. прэса, друк;
wolnоść ~y — свабода друку
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
торк, выкл. у знач. вык.
Разм. Ужываецца паводле знач. дзеясл. торкаць і торкацца. [Галя:] — Я кажу: «Дзед, канцылярыя не налічае». Дык ён кукіш мне пад нос торк. «Во і табе і тваёй канцылярыі». Во стары цяльпух, а? Ермаловіч. [Курнеў:] Другі стаіць ля станка і ні бэ ні мэ, торк сюды, порк туды, а станок — ні з месца. Кучар.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Скем ‘двое козлаў для змацавання склееных дошак пры працы’ (Шат.), скем, шкем ‘лісіцы (сціскаючае прыстасаванне)’ (ТС). Звязанае чаргаваннем галосных з скамы (гл.), што ўзыходзіць да *(s)koměti ‘ціснуць; балець, ныць’ (Варбат, Этимология–1973, 28). Падрабязней гл. Цыхун, БЛ, 59, 116–118. Адносна праблематыкі захавання ск перад е гл. скяпа́ць. Сюды ж ске́мка ‘палка, расшчэпленая на канцы, ляшчотка’ (мядз., Нар. словатв.), ске́мчык ‘станок для ткання паясоў’ (іўеў., Сл. ПЗБ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сну́лля ‘станок або прыстасаванне, пры дапамозе якога снуюць кросны’ (Касп., Жд. 2; віл., Сл. ПЗБ), ‘губіца, мера палатна ўдаўжыню (4–5 метраў)’ (Жд. 1), сну́лька, сну́льня ‘снулля (прыстасаванне)’ (Сл. ПЗБ). Дэрываты з суф. ‑л(я), ‑лл(я) ад снуць (гл.); аб суфіксацыі гл. Сцяцко, Афікс. наз., 53–54. Не выключана, што снулля з’яўляецца вынікам пераўтварэння дыял. сноўля ‘снавадла’ (віл., Сл. ПЗБ): снуўля — снулля. Сюды ж сну́йка ‘тс’ (Варл., Сцяшк.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кро́сны, красён; адз. няма.
1. Ткацкі станок. Ставіць кросны. □ І маці праз доўгія, сумныя вёсны Ткуць пояс квяцісты герою на кроснах. Броўка.
2. Ніцяная аснова, якая навіваецца на навой станка. Снаваць кросны. Навіваць кросны.
3. Палатно, тканіна. Ткаць кросны. □ Гэлька кросны тчэ на коўдру, на бялізну, на радно. Сташэўскі. / у перан. ужыв. [Апанаска] добра бачыў кроплі расы на кроснах, вытканых павукамі. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перано́сны, ‑ая, ‑ае.
1. Які лёгка пераносіцца з месца на месца. Пераносны станок. // Спецыяльна прыстасаваны для пераносу. Пераносная радыёстанцыя. Пераносная лямпа.
2. Не прамы, іншасказальны; метафарычны (пра значэнне, сэнс слова). — Ну які ты наіўны! Шэсць сутак трэба разумець не ў дакладным сэнсе, а ў пераносным. Карпюк. Разыходзяцца іхнія [Турсевіча і Лабановіча] дарогі ў розныя бакі — і ў простым і ў пераносным сэнсе. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фрэ́зерны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да фрэзы, фрэзера. Фрэзерная галоўка. // Забяспечаны фрэзай, з фрэзай (у 1 знач.). Фрэзерны станок. // Звязаны з выкарыстаннем фрэзы (у 1 знач.). Віташкевіч становіцца гаспадаром складанага станка, на якім выконваюцца такарныя, свідравальныя, расточныя і фрэзерныя работы. Кавалёў. // Атрыманы з дапамогай фрэзы (у 2 знач.). Надбудова тая — элеватар для фрэзернага торфу, з якога мы робім брыкет. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
настро́іць, -ро́ю, -ро́іш, -ро́іць; -ро́ены; зак.
1. што. Надаць музычнаму інструменту пэўнае гучанне.
Н. гітару.
2. што. Прыстасаваць для прыёму якіх-н. радыёхваль.
Н. прыёмнік на кароткія хвалі.
3. што. Наладзіць, прывесці ў патрэбны тэхнічны стан (спец.).
Н. станок.
4. перан., каго (што). Выклікаць які-н. настрой або якія-н. пачуцці ў каго-н.
Н. на вясёлы лад.
Н. сына супраць бацькі.
|| незак. настро́йваць, -аю, -аеш, -ае.
|| звар. настро́іцца, -ро́юся, -ро́ішся, -ро́іцца (да 2 і 4 знач.); незак. настро́йвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
|| наз. настро́йка, -і, ДМ -стро́йцы, ж. (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)