экстэнсі́ўны, ‑ая, ‑ае.
Які накіраваны ўшырыню, звязаны толькі з колькасным павелічэннем без паляпшэння якасці; проціл. інтэнсіўны. Экстэнсіўныя метады развіцця прамысловасць. □ Экстэнсіўнае развіццё сельскай гаспадаркі менш выгаднае, менш эфектыўнае, чым інтэнсіўнае. «Полымя».
[Ад лац. extensivus — расшыральны, працяглы.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
БЕНЗАРЭ́З,
апарат для кіслароднай рэзкі і зваркі металаў. Працуе на вадкім паліве (бензін, газа). Мае бак для паліва, гарэлку спец. канструкцыі (разак) і шлангі падачы паліва і кіслароду. У разаку паліва выпарваецца і змешваецца з кіслародам. Пры гарэнні сумесі ўтвараецца полымя, якое падаграе метал і выпарае паліва. Падагрэты метал рэжуць струменем кіслароду, які падаецца з балона пад ціскам.
т. 3, с. 97
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Пумпы́ська фалькл. ’цыцка’, эўфем. ’палавы орган’: вазьму я быську, ды за пумпыську: а дай, быську, малака! (ушац., Полымя, 2000, 11, 140), рус. смал. пупы́ська ’тс’. Утварэнне з экспрэсіўнай асновай пумп‑, суадноснай з пуп‑, для называння круглых кароткіх прадметаў, параўн. пупы́шка ’мякіш, кончык пальца’ (гл. пупышы).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
невытлумача́льны, ‑ая, ‑ае.
Кніжн. Які не паддаецца тлумачэнню, вытлумачэнню; незразумелы. Невытлумачальны факт. Невытлумачальнае пачуццё. □ З .. пункту погляду [буржуазных эстэтаў] індывідуальнасць — сама сабе мера і закон, яна ўсё тлумачыць у мастацтве, сама ж невытлумачальная. «Полымя».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
незатуха́льны, ‑ая, ‑ае.
Такі, які не гасне, не затухае. Незатухальнае полымя. // перан. Такі, што не слабне, не спыняецца. Ішлі незатухальныя баі.
•••
Незатухальныя хістанні (спец.) — у фізіцы і радыётэхніцы — хістанні з пастаяннай амплітудай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
плея́да, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
Група выдатных дзеячаў у якой‑н. галіне пэўнай эпохі, звязаных агульнасцю поглядаў, задач і пад. Дзям’ян Бедны належыць да слаўнай плеяды пачынальнікаў новай, сацыялістычнай літаратуры. «Полымя».
[Грэч. pleias — назва групы з сямі старажытнагрэчаскіх паэтаў.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абсма́лены, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад абсмаліць 1.
2. у знач. прым. Які падпаў пад дзеянне агню, полымя, сонца. Вакзал стаяў, як шкілет: без вокан, без страхі, абсмалены, абкураны. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жаўціня́, ‑і, ж.
Разм. Тое, што і жаўцізна. Завывала ў топцы полымя, жоўтыя чырвоныя звіваліся вогненныя языкі. Як прымалі самыя нечаканыя абрысы, дзівосныя адценні: ад расплаўленага золата спелай жаўціні аўсянага снапа. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
грані́чны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да граніцы (у 1 знач.). Гранічныя капцы.
2. Максімальны, найвышэйшы, крайні. Чэхаўская прастата, яснасць, лаканічнасць і гранічная кароткасць захаплялі маладога беларускага пісьменніка Якуба Коласа. «Полымя».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дынамо́метр, ‑а, м.
Прыбор для вымярэння велічыні сілы; сіламер. У самым цэху ля акна, на відным месцы, стаіць замыславаты апарат — дынамометр, а на ім час ад часу правяраюць пражу на моцнасць. «Полымя».
[Ад грэч. dynamis — сіла, metreō — мераць.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)