рускі геолаг і палеантолаг, адзін з заснавальнікаў палеаэкалогіі. Акад. Пецярбургскай АН, чл.-кар. (1910). Праф. Юр’еўскага (1896) і Кіеўскага (1905) ун-таў, Вышэйшых жаночых курсаў у Пецярбургу (1912). Працаваў у Геал. к-це (Пецярбург). Навук. працы па стратыграфіі і палеанталогіі неагену Понтакаспійскага бас., тэктоніцы і палеагеаграфіі Альпійскай зоны Еўразіі, выкапнёвых рыфах, арганагенных вапняках. Даследаваў трацічныя адклады Паўн. Каўказа і Закаўказзя. Удзельнічаў у акіянаграфічных экспедыцыях на Чорным (1890) і Мармуровым (1894) морах, у заліве Кара-Багаз-Гол (1897).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Страце́нне ‘смяротная кара’, ‘адсячэнне (галавы)’ (Нас., Гарэц.), страцэ́ня, страцэнё ‘знішчэнне’ (Сл. ПЗБ), страце́не ‘страта’ (Нар. Гом.), стра́ціць ‘загубіць, знішчыць, пазбавіць жыцця’ (Нас., ТСБМ, Нар. Гом., Сержп. Прымхі, Сл. ПЗБ, Некр. і Байк.). У спецыфічным значэнні ‘пазбаўленне жыцця’, хутчэй за ўсё, з польск.stracenie ‘пакаранне смерцю’, stracić ‘пакараць смерцю’, што развілося на падставе значэння ‘згубіць, загубіць’, тыповага для стра́ціць, што да тра́ціць (гл.), параўн. страта ‘згуба’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
capital
[ˈkæpətəl]1.
n.
1) сталі́ца f.
2) вялі́кая лі́тара
3) капіта́л -у m.
4) рэсу́рсы pl., рэсу́рс -у m.
5) ма́емасьць f., бага́цьце n.
6) капіталі́сты pl.
7) капітэ́ль f.
2.
adj.
1) капіта́льны
capital expansion plans — пля́ны пабо́льшаньня капіта́лу
2) ва́жны, вяду́чы
3) гало́ўны, істо́тны, капіта́льны
4) першара́дны, даскана́лы
capital speech — першара́дная прамо́ва
5) Law кара́ны сьме́рцю (пра злачы́нства)
capital sentence — сьмяро́тны прысу́д
capital punishment — ка́ра сьме́рці, сьмяро́тная ка́ра
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
payment
[ˈpeɪmənt]
n.
1) плацёж -яжу́m.
2) пла́та, запла́та, вы́плата f.
3) запла́чаная су́ма
payment in kind — пла́та нату́рай
4) адпла́та f.
а) узнагаро́да f., або́
б) пакара́ньне n., ка́раf.; по́мста f.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
нарасці́, ‑расце; пр. нарос, ‑расла, ‑расло; зак.
1. Вырасці ў нейкай колькасці. [Аляксей Цімафеевіч:] — Шмат будзе снегу — шмат улетку нарасце збожжа і фруктаў.Паслядовіч.У апошнюю вайну не толькі лес, але і хмызняк загінуў. І зноў нарос — маладыя хвойкі, бярозкі, на палянах куп’ё зацвіло чаборам, суніцы, грыбы з’явіліся.Лупсякоў.
2. Вырасці на паверхні чаго‑н. Нарасло сала.// Паступова прыстаючы, прымярзаючы да чаго‑н., утварыць нараст. За прымаразкі на размоклых дарогах нарасла тоўстая кара голага лёду.Навуменка.
3. Сабрацца, павялічыцца (аб працэнтах, грошах і пад.). Нараслі працэнты за год.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
штрафны́, ‑ая, ‑ое.
1. Звязаны са штрафам, з платай штрафу. [Войцік:] — І на якое ліха нам здаўся той білет! Сунулі б правадніку колькі залатовак — і без штрафнога пратакола абышлося б.Машара.// Які назначаецца за парушэнне чаго‑н.; з’яўляецца штрафам. Штрафны ўдар.
2. Накіраваны рашэннем суда ў спецыяльную дысцыплінарную часць (пра ваеннаслужачых). Штрафныя матросы.// Які складаецца з такіх ваеннаслужачых, прызначаны для іх. Няхай штрафны батальён, няхай іншая кара. Нас нічога не страшыць пасля тых здзекаў і пакут, якія мы перажылі і пабачылі ў нямецкім палоне.С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ЛАКТА́ЦЫЯ
(ад лац. lactare мець малако, карміць малаком),
утварэнне малака ў малочных залозах, назапашванне і перыядычнае выдзяленне пры ссанні ці даенні. Уласціва самкам млекакормячых жывёл і чалавеку. Складаны нейраэндакрынны працэс, які характарызуецца значнай перабудовай фізіял. і біяхім. працэсаў усяго арганізма. Пачынаецца пасля родаў, працягваецца да пераходу дзіцяняці на інш. віды ежы і паступова затухае. Працягласць Л. ад 10—20 дзён у некат. дробных грызуноў да 25 месяцаў у кашалота; у свойскіх жывёл: карова — да 10 месяцаў, авечкі — 4—5, кабылы — 9 месяцаў, свінні — 60—70 дзён. Вышэйшы цэнтр рэгуляцыі Л. — кара галаўнога мозга, гал. падкоркавы цэнтр — гіпаталамус.