Verbum

зубр, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.

1. Дзікі лясны бык сямейства пустарогіх.

2. Пра коснага, кансерватыўна настроенага чалавека.

3. Пра буйнога спецыяліста, уплывовую асобу (разм., жарт.).

Што гавораць пра гэта зубры навукі?

|| прым. зубро́вы, -ая, -ае (да 1 знач.) і зубры́ны, -ая, -ае (да 1 знач.).

кало́цца¹, калю́ся, ко́лешся, ко́лецца; каліся; незак.

1. Мець здольнасць калоць (у 1 знач.).

Шыпшына колецца.

2. Наносіць адзін аднаму раны вострай зброяй.

К. пікамі.

3. Мець звычку бадацца (разм.).

Каровы колюцца.

◊

І хочацца і колецца (разм., жарт.) — пра адначасовае адчуванне жадання і нерашучасці зрабіць што-н.

вы́седзець, -джу, -дзіш, -дзіць; -джаны; зак.

1. без дап. Прасядзець, прабыць дзе-н. пэўны час.

В. пры хворым цэлыя суткі.

2. каго. Вывесці птушанят, седзячы на яйках.

В. куранят.

3. перан., што. Дасягнуць чаго-н. доўгім сядзеннем (разм., жарт.).

В. дысертацыю.

|| незак. высе́джваць, -аю, -аеш, -ае.

пра́веднік, -а, мн. -і, -аў, м.

1. У вернікаў: чалавек, які жыве праведным жыццём.

2. Чалавек, які ў сваіх дзеяннях кіруецца прынцыпамі сумленнасці, справядлівасці (іран.). У выразе: спаць сном праведніка (разм., жарт.) — спаць спакойна, ціха, мірна.

|| ж. пра́ведніца, -ы, мн. -ы, -ніц.

|| прым. пра́ведніцкі, -ая, -ае.

сме́лы, -ая, -ае.

1. Які не ведае страху, адважны, рашучы.

С. юнак.

С. ўчынак.

2. Наватарскі, нязвыклы, арыгінальны.

Смелая тэма выступлення.

С. кампазіцыйны прыём.

3. перан. Які выходзіць за межы прынятага, не зусім сціплы.

Смелае дэкальтэ.

С. жарт.

|| наз. сме́ласць, -і, ж. (да 1—3 знач.).

экзэмпля́р, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Асобная адзінка, асобны прадмет з шэрага падобных.

Два экзэмпляры газеты.

Рэдкія экзэмпляры паштовых марак.

2. перан. Тое, што і тып (у 5 знач.; разм., жарт.).

○

Сігнальны экзэмпляр — першы друкаваны экзэмпляр, які з’яўляецца ўзорам для ўсіх іншых экзэмпляраў пэўнага выдання.

ла́паць¹, -пця, мн. -пці, -пце́й, м.

1. Плецены абутак з лыка, бяросты ці вяровак.

Лазовыя лапці.

2. перан. Адсталы, некультурны чалавек.

◊

Абуць у лапці (разм., жарт.) — абдурыць, ашукаць і пасмяяцца з каго-н.

|| памянш. ла́пцік, -а, мн. -і, -аў, м. (да 1 знач.).

|| прым. ла́пцевы, -ая, -ае.

разбо́йнік, -а, мн. -і, -аў, м.

1. Чалавек, які займаецца разбоем; грабежнік.

2. Свавольнік, балаўнік, нягоднік (звычайна ў звароце; разм., жарт.).

Ах, р., што ты робіш!

|| ж. разбо́йніца, -ы, мн. -ы, -ніц.

|| прым. разбо́йніцкі, -ая, -ае (да 1 знач.) і разбо́йны, -ая, -ае (да 1 знач.).

тра́піцца, -плюся, -пішся, -піцца; зак.

1. Выпадкова сустрэцца, надарыцца.

У лесе трапілася лісіца.

2. Дастацца.

Мне трапілася цікавая кніга.

3. безас., з інф. Выпасці на чыю-н. долю, прыйсціся.

Трапілася бачыць жывога Янку Купалу.

◊

Трапілася чарвяку на вяку (разм., жарт.) — пра вельмі рэдкую ўдачу, шчаслівы выпадак.