хлю́пік, ‑а, м.
Разм. зневаж. Бязвольны, маладушны чалавек. [Марына:] — Мой другі муж плакаў, калі я пакідала яго, цалаваў рукі і прасіў, ён кахаў мяне, але я ненавідзела гэтага хлюпіка. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шчы́расць, ‑і, ж.
Уласцівасць шчырага. [Мароз:] — Шчыра табе [Андрэй Якаўлевіч] кажу, хоць ты ў маю шчырасць цяпер, вядома, не верыш. Лобан. [Стараста:] — Нават ты [Максім], разважны чалавек, і то паверыў у яго [Вялічкі] шчырасць. Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
principle [ˈprɪnsəpl] n.
1. но́рма, асно́ўнае пра́віла (паво́дзін); пры́нцып (у розных знач.);
a man of principle прынцыпо́вы чалаве́к;
a man without principles беспрынцы́пны чалаве́к;
on principle прынцыпо́ва;
stick to one’s principles прытры́млівацца сваі́х пры́нцыпаў
2. пры́нцып, асно́ва, зако́н;
Archimed’s principle зако́н Архіме́да;
the principle of universal gravitation зако́н сусве́тнага прыцягне́ння
3. пры́нцып (работы), асно́ва (дзеяння, канструкцыі)
♦
in principle у пры́нцыпе
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Вярту́н ’жвавае дзіця’ (Жд., 3); ’непаседа, дураслівец’ (БРС, Шат.); ’вяртлявы чалавек’ (Бяльк.); ’від жука з сямейства Gyrinidae’ (БРС, КТС); ’турман’ (БРС); ’від хваробы хваіны’ (БелСЭ); ’вір’ (КТС). Укр. вертун ’вяртлявы чалавек, непаседа’; ’страказа’; ’турман’, вертуне́ць ’кажан’, рус. вертун ’непаседа’; ’кулік’; ’ручны свердзел’, свярдл. ’круглае палена’, кастр. ’мянёк’, урал. ’матыліца’, пск. ’ненадзейны, ветраны чалавек’, вертунок ’турман’. Усходнеславянскае ўтварэнне ад асновы вьрт‑ (vьrt‑) і суф. ‑ун (< unъ). Да вярце́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ветранік 1 ’вятрак’ (жлоб., калінк., Мат. Гом.) — вузкарэгіянальнае ўтварэнне, якое ўзнікла ў выніку намінацыі ветраны млын; параўн. таксама ветраніца 3. Аналагічна ў славен. мове vẹ̑trnik ’вятрак’, у н.-луж. wětšnik, в.-луж. wětrnik ’тс’.
Ветранік 2, ве́трінік, ве́трыньнік ’легкадумны чалавек, ветрана’ (Бяльк.), рус. ве́треник ’ветрагон’, польск. wietrznik, макед. ветреник, балг. ветреник ’легкадумны чалавек’. Лексема ўзнікла ў выніку намінацыі ветраны чалавек або субстантывацыі прыметніка ветраны пры дапамозе суфікса Nomina agentis ‑нік.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рыла́н, рыле́й ’чалавек з поўным чырвоным тварам’ (ТС). Сюды ж рыла́сты ’таўстаморды’ (Байк. і Некр.), рыла́стый ’чалавек з моцным, громкім голасам’, рылатый ’чалавек з тоўстымі, адвіслымі губамі’ (Нас.), рыла́ты ’губаты’ (люб., ЛА). Адыменныя ўтварэнні з рознымі суфіксамі ад ры́ла (гл.) (Пра словаўтваральны тып з суф. ‑ан і ‑ей гл. Сцяцко, Афікс. наз., адпаведна 94 і 98). Тое ж у іншых мовах, параўн. рус. дыял. рыла́н ’таўстарылы’, серб.-харв. ри̏ласт ’мардасты’, ’губасты’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адэ́пт
(лац. adeptus = які дасягнуў)
1) чалавек, азнаёмлены з тайнамі якога-н. вучэння, секты;
2) заўзяты паслядоўнік, прыхільнік якой-н. ідэі, вучэння.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
ідэалі́ст
(фр. idéaliste, ад п.-лац. idealis = ідэальны, ад гр. idea = паняцце)
1) паслядоўнік ідэалізму 1;
2) чалавек, схільны ідэалізаваць, прыхарошваць рэчаіснасць.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
кената́ф
(гр. kenotaphion, ад kenos = пусты + taphos = магіла)
надмагільны помнік, пастаўлены не на месцы пахавання нябожчыка (напр. калі чалавек загінуў на чужыне).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
манеке́н
(фр. mannequin, ад гал. mannekijn = чалавек)
фігура з дрэва або пап’е-машэ ў выглядзе чалавечага тулава для прымеркі і паказу адзення.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)