Вінадар (паэт.) ’той, хто дорыць віно’ (КТС, Р. Барадулін). Новаўтворанае складанае слова. Да віно і дарыць (гл.). Параўн. ст.-рус. винодати ’дарэнне віна’ (XII ст.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Гамбі́сты ’горды’ (Касп.). Адносіцца да групы слоў га́мба, гамбава́ць, га́мбіць (гл.). Гамбісты < *ганьбісты. Зыходным значэннем, магчыма, з’яўляецца ’сарамлівы; той, хто саромеецца, ганьбіцца’, адсюль далей ’горды’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Гары́пні ’назва гульні гарэлкі’, гары́пень ’той, хто застаўся без пары ў гэтай гульні’ (Нас.). Ад прыпеву «гары пень» у гэтай гульні (апісанне гл. у Насовіча).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Лепе́та ’сабака’ (у загадцы) (ТС). Рус. лепёта ’той, хто невыразна гаворыць’, кур. лепета ’сабака’ (у загадцы). Метафарычнае ўтварэнне з суф. ‑а ад гукапераймальнага лепет (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Мікіля́нка, мыкылянка ’балбатлівы чалавек’ (брэсц., Нар. лекс.). Магчыма, балтызм. Параўн. літ. mỹkalas ’той, хто мычыць’, mýkelėti ’мармытаць, гаварыць як бы не хочучы і не ведаючы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Патакачы ’паплаўкі’ (бых., Мат. АС). З ⁺патакай ’той, хто патакае’, а ў дадзеным выпадку/паплавок хістаецца так, як тузае і хістаецца рыба. Да патакаць! (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Плыве́ц ’той, хто плавае’ (ТСБМ). Да прасл. *plyvati ’перасоўвацца па паверхні вады, плывучы па ёй’ — дзеяслова шматразовага дзеяння ад *ply‑nǫ‑ti < *pluii ’плыць’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рэвізо́р ’той, хто робіць рэвізію, кантралёр’ (ТСБМ). Ст.-бел. ревизоръ ’тс’ < ст.-польск. rewizor < лац. revīsor (Булыка, Лекс. запазыч., 24) < лац. rěvīso ’зноў гляджу (аглядаю)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рэфарма́тар ’той, хто праводзіць рэформу; пераўтваральнік’ (ТСБМ). Ст.-бел. реформаторъ ’прыхільнік кальвінізму’ < польск. reformator < лац. refōrmātor ’пераўтваральнік’ ці непасрэдна з лац. (Булыка, Лекс. запазыч., 173).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сіпа́йла ‘той, хто сіпіць, сіплы’ (Гарэц., Др.-Падб., Некр. і Байк.). Ад сіпець (гл.) з дыялектным экспрэсіўным суфіксам ‑айла (Сцяцко, Афікс. наз., 93 і наст.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)