распад бялкоў у тканках арганізма пад уздзеяннем уласных ферментаў. Пры жыцці арганізма ў адсутнасць паталогіі распад бялкоў цалкам кампенсуецца сінтэзам. Пасля смерці арганізма аўтоліз рэзка ўзмацняецца. Аўтоліз адбываецца і пры выспяванні мяса, цеста, ферментацыі чаю, тытуню, сіласаванні кармоў і інш.
1. Паглыбіцца, апусціцца. Плуг глыбока занурыўся ў зямлю.//перан.Цалкам аддацца якой‑н. рабоце. Занурыцца ў кнігі.
2. Залегчы, зарыцца ў што‑н. І штодня — Ад працы хоць і занурыцца, У пасцелі Мікіта раздзеты, Змрокам моўчкі, Ад сэрца любуецца Закурэлым ад дыму партрэтам.Чарот.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фана́тык, ‑а, м.
1. Чалавек, слепа адданы сваёй веры і нецярпімы да іншых вераванняў і іншаверцаў. У Мінску, дзе спачатку спыніўся [Сматрыцкі], ён убачыў сляды глуму каталіцкіх фанатыкаў над праваслаўным насельніцтвам.«Полымя».
2.перан. Чалавек, цалкам адданы сваім ідэям і перакананням. Лепшыя са свайго пакалення, апантаныя вялікай ідэяй, часам фанатыкі — .. [нарадавольцы] заставаліся звычайнымі людзьмі.Мехаў.
[Лац. fanaticus — раз’юшаны; непрытомны.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сібе́ль ‘сялява’ (асіп., Сл. ПЗБ), ‘назва рыбы’ (Ян.), сібель ‘верхаводка, Alburnus alburnus L.’ (Жук., Жыв. св.), укр.се́бе́ль, си́би́ль ‘тс’, рус.се́бе́ль, си́би́ль ‘тс’. Выводзіцца з *вьсебѣль, што да весь ‘цалкам’ (гл.) і белы; апошняе пацвярджаецца як навуковай назвай з лац.alburnus < albus ‘белы’, так і шматлікімі народнымі назвамі: укр.біли́ця, рус.бело́вка, польск.biela, чэш.bělice, славац.belička, славен.belíca і інш., а таксама нова-в.-ням.Weißfisch, грэч.όλόλευκοσ τάριχος (літаральна ‘цалкам белая рыба’), гл. Фасмер, 3, 587; Каламіец, Рыбы, 25; ЕСУМ, 5, 201. Выказанае меркаванне пра балтыйскае паходжанне назвы (Лекс. балтызмы, 11, 12) непрымальнае па фармальных прычынах (Анікін, Опыт, 274).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
all in all
а) улічы́ўшы ўсё
б) ца́лкам, по́ўнасьцю, зусі́м
to trust all in all — по́ўнасьцю дава́ць ве́ры каму́
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
operational[ˌɒpəˈreɪʃənl]adj.
1. дзе́ючы, які́ функцыяну́е;
The system is fully operational. Сістэма цалкам гатова да эксплуатацыі.
2. аператы́ўны, баявы́
3. аперацы́йны;
operational costs выда́ткі на апера́цыю
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
вы́значыцца, -чуся, -чышся, -чыцца; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Набыць выразны характар, раскрыцца, акрэсліцца.
Спецыфіка прадмета вызначылася не адразу.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Поўнасцю скласціся.
Нашы адносіны цалкам вызначыліся.
3. Вылучыцца з ліку іншых чым-н.
В. ў баі.
В. сваёй храбрасцю.
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.), чым. Стаць знамянальным, паказальным дзякуючы чаму-н.
Дваццатае стагоддзе вызначылася выкарыстаннем атамнай энергіі.
|| незак.вызнача́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́паліць, -лю, -ліш, -ліць; -лены; зак., што.
1. Спаліць да канца, цалкам.
Пажар выпаліў увесь лес.
Сонца выпаліла пасевы.
2. Ачысціць апальваннем.
В. бляху.
3. Зрабіць знак, рысунак на чым-н. распаленым прадметам.
В. узор.
В. кляймо.
4.што і ў чым. Кончыць паліць, прапаліць.
В. у печы.
5. Вырабіць абпальваннем.
В. цэглу.
6. Сказаць адным дыхам (разм.).
В. навіну.
|| незак.выпа́льваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз.выпа́льванне, -я, н. (да 1—5 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан., каго (што). Цалкам захапіць чым-н.
Новая ідэя паглынула вучонага.
3.перан., што і чаго. Патраціць на сябе многа часу, затрат, намаганняў.
Работа паглынула шмат часу.
Паездка паглынула многа грошай.
|| незак.паглына́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз.паглына́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Ку́даса ’мяцеліца, непагадзь’ (Касп., Жыв. сл., Янк. Мат., Мал., Сцяц. Нар., Чач., Сцяшк., Яруш.). Карскі (Беларусы, 137) разглядаў гэта слова як запазычанне з літ.kū̃das ’слабы’. Семантычна зусім незразумела. Надзейнасць гэтага супастаўлення цалкам залежыць ад дакладнага вызначэння непасрэднай балтыйскай крыніцы.