Пяле́гаваць (пеле́говаць) ’калыхаць на руках, няньчыць, песціць’ (Нас., Бяльк., Гарэц.), пяле́гваць ’тс’ (Шат.), пяле́гъвъць ’вельмі пеставаць, даглядаць’ (беш., Нар. сл.). Разам з пяленгаваць ’песціць, даглядаць’ (Нас.; слонім., Жыв. НС), дзе захавалася назалізацыя, лічыцца запазычаннем з польск. pielęgować ’тс’ (Цвяткоў, Запіскі, 2, 65, 68); апошняе, паводле Банькоўскага (2, 551), з першаснага pielengować ’закручваць немаўля ў пялёнкі’, якое разам з рус. дыял. пеле́говать ’даглядаць’, пелёжить ’пакрываць саломай знешнія сцены хаты на зіму’ ад рус. дыял. пелега́ ’пакрыццё, заслона’ (першапачаткова пра кару і пра пялёнкі) і ст.-польск. pielega ’пялёнка’, што звязана з *pelena ’пялюшка’, насуперак Брукнеру (408), які выводзіць названыя польскія словы з ням. pflegen ’даглядаць, песціць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
copper
[ˈkɑ:pər]
1.
n.
1) медзь f.
2) ме́дная або́ бро́нзавая манэ́та
3) ме́дны кацёл
4) чырво́на-руды́ ко́лер
2.
v.t.
пакрыва́ць ме́дзьдзю
3.
adj.
1) ме́дны, мядзя́ны
2) чырво́на-рудо́га ко́леру
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
frost
[frɔst]
1.
n.
1) маро́з -у m.
sharp frost — сьцю́жа f., мо́цны маро́з
2) шэ́рань f., іне́й -ю m.
3) хало́днасьць, сьцюдзёнасьць f.; су́хасьць f. (пачу́цьцяў або́ мане́раў)
4) Sl. няўда́ча f, права́л -у m.
5) informal ахаладжэ́ньне (у сябро́ўстве), адчужэ́ньне n.
2.
v.t.
1) пакрыва́ць шэ́раньню, замаро́жваць (во́кны)
2) паліва́ць, пакрыва́ць глязу́рай (піро́г); пасыпа́ць цукро́вай пу́драй
3) рабіць шкло ма́тавым
4) маро́зіць (кве́ткі); замаро́жваць (рэ́кі, ваду)
3.
v.i.
замярза́ць, ме́рзнуць
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
чарні́ць, чарню, чэрніш, чэрніць; незак.
1. што. Рабіць чорным; фарбаваць у чорны колер. Сам думаю пра Ніну: як яна будзе прыбіраць мой пакойчык, глядзецца ў люстэрка і чарніць бровы ці прычэсваць валасы... Мыслівец. // Забруджваючы дымам, куродымам, чадам і пад., рабіць чорным што‑н. Два коміны цеплавой электрастанцыі дымам чарнілі шэрае неба. Грамовіч.
2. перан.; каго-што. Няславіць, ганьбаваць, прадстаўляць у дрэнным выглядзе каго‑, што‑н. Адзін толькі кульгавы Базыль, сусед іхні, заўсёды чарніў Алёшку перад людзьмі. Якімовіч. «Які ж ты кусачы, — прыслухоўваючыся да .. фальцэту [Барабанава], не без злосці думаў Рудчанка. — Усё чэрніш. Хочаш паказаць, што ў нас усё дрэнна». Сіўцоў.
3. што. Пакрываць чэрню 2. Чарніць сярэбраныя вырабы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
foam
[foʊm]
1.
n.
1) шум -у m., шумаві́ньне n., пе́на f.
2) мы́ла n., пе́на ў ко́ней ад по́ту
3) губча́стая шту́чная гу́ма
2.
v.t.
пакрыва́ць пе́най
3.
v.i.
пе́ніцца, пакрыва́цца пе́най
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
leather
[ˈleðər]
1.
n.
1) ску́ра f.
2) вы́раб са ску́ры
2.
adj.
1) скураны́
leather gloves — скураны́я пальча́ткі
2) як ску́ра; раме́нны
3.
v.t.
1) пакрыва́ць ску́раю
2) informal лупцава́ць, біць рэ́мнем
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
shroud
[ʃraʊd]
1.
n.
1) са́ван -а m.
2) по́крыва n. (но́чы, імглы́)
2.
v.t.
1) захіна́ць це́ла для пахава́ньня
2) пакрыва́ць, ахіна́ць
The earth is shrouded in darkness — Зямлю́ ахіну́ла це́мра
•
- shrouds
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Únkosten
pl выда́ткі, расхо́ды
auf ~ von j-m — фін. на дэ́бет раху́нку, за кошт каго́-н.
die ~ trágen* — не́сці расхо́ды [выда́ткі]
sich in ~ stürzen — патра́ціцца, зрабі́ць (вялі́кія) затра́ты
die ~ bestréiten* — пакрыва́ць [апло́чваць] (усе́) выда́ткі
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Апанча́, ст.-рус. япончица (Слова аб палку Ігаравым), ст.-бел. епанча, апонча, опанча, опонча (з 1508, Гіст. лекс., 139, 142). Рус. епанча (з канца XVI ст., Сразн.); дыял. опунча ’неахайны чалавек’, укр. дыял. опанча. Польск. oponcza, балг. япанджак, макед. јапанџак. Параўн. тур. yapinca, крым.-тат. јапынџы ’плашч, папона’ і пад. ад цюрк. jap‑ ’пакрываць’ (Расянен). У бел. з крым.-тат. ці тур., магчыма, праз укр. Бел., укр., польск. формы адлюстроўваюць кантамінацыю з опона ’пакрывала’. Параўн. бел. дыял. апоня ’шырокае, не дапасаванае да фігуры адзенне’ і ’чалавек, які носіць такое адзенне’ (Янк. III). Літ. jupančia, магчыма, не толькі з польскай (Фрэнкель, 198), але і праз беларускую. Гл. Фасмер, 2, 20–21; Конанаў, ИОРЯ, 1966, 226.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Лапу́н 1, лапуны ’перапечка, праснак з хлебнага цеста велічынёю з блін’ (віц., Шн. 3; полац., Нар. лекс.; віц., Малч. Мат. культ.), ’бульбяны з мукою праснак, скавароднік’ (Бяльк., Касп.; слаўг., Мат. Маг.), ’тоўсты, шурпаты блін’ (КЭС, лаг.; круп., Нар. сл.; в.-дзв., Шатал.), ’тоўсты, пульхны блін’ (Сл. иаун.-зах.), рус. смал. лапун ’праснак, блін’. Да лапаць ’хапаць’, параўн. аналагічна бел. выхвацень, вухвацень, польск. wychopień. Словаўтварэнне (з суф. -ί/н), як таўкучы, дзеручы. Грынавецкене (Сл. паўн.-зах., 2, 673) параўноўвае з літ. lapūnas ’ліст папаратніка’, lapunis ’такі, як ліст’. Магчыма, сюды ж лапу́ч ’мёрзлая бульба, якая перазімавала на полі’ (докш., Янк. Мат.).
◎ Лапу́н 2 ’вочап’ (брэсц., Нар. сл.). Да лапаць ’ахопліваць’ (гл.), ’класці зверху, пакрываць’ (семантычна, як ачэп© (гл.)).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)