мачы́ць, мачу́, мо́чыш, мо́чыць; мо́чаны; незак.
1. каго-што. Рабіць мокрым, вільготным.
Дождж мочыць збожжа.
2. што. Трымаць што-н. у чым-н. вадкім, прамочваць, насычаць вадкасцю, каб надаць адпаведныя якасці, уласцівасці.
М. лён.
|| зак. замачы́ць, -мачу́, -мо́чыш, -мо́чыць; -мо́чаны і намачы́ць, -мачу́, -мо́чыш, -мо́чыць; -мо́чаны; наз. замо́чванне, -я, н. (да 2 знач.), замо́чка, -і, ДМ -чцы, ж. (да 2 знач.) і мачэ́нне, -я, н. (да 2 знач.).
|| прым. мачы́льны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
◎ Мярва́ 1, мэрви, мерай ’іл’ (Нікан.; лельч., Нар. лекс.). Да мёрва©.
◎ *Мярва́ 2, ельск., нараўл., браг. мерей ’памяты, зблытаны лён’ (ЛАПП). Да мёрва 2 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
абабі́ць сов.
1. (материей, жестью) оби́ть; (досками, тёсом — ещё) обши́ть;
2. (ударяя, заставить отвалиться) сбить, оби́ть;
3. ссади́ть;
абабі́ць па́лец — ссади́ть па́лец;
абабі́ць ло́каць — ссади́ть ло́коть;
4. оби́ть, обмолоти́ть, вы́колотить;
абабі́ць лён — оби́ть (обмолоти́ть) лён;
5. обката́ть, уката́ть; уе́здить;
абабі́ць даро́гу — обката́ть (уката́ть, уе́здить) доро́гу
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
слаць I несов. (посыпать, отправлять) слать;
с. пі́сьмы — слать пи́сьма;
с. прывіта́нне — слать приве́тствие
слаць II несов., в разн. знач. стлать;
с. лён — стлать лён;
с. пасце́ль — стлать посте́ль;
с. даро́жкі — стлать половики́;
◊ мя́кка сце́ле, ды му́лка спаць — погов. мя́гко сте́лет, да жёстко спать
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
бруне́т, ‑а, М ‑неце, м.
Мужчына з чорнымі або вельмі цёмнымі валасамі. Падобныя з твару, браты шмат у чым адрозніваліся адзін ад аднаго: маладзейшы — вышэй ростам, белы, з простымі і мяккімі, як лён, валасамі, у той час калі Сяргей амаль брунет. Шамякін.
[Фр. brunet.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
арфава́ць, ‑фую, ‑фуеш, ‑фуе; незак., што і без дап.
Ачышчаць арфай зерне ад мякіны і смецця. З няяснымі надзеямі.. [Скуратовіч] пайшоў у гумно арфаваць на насенне жыта. Чорны. Як ішла лён абіваць, Пад нагамі цёрся жвір; Нібы семя арфаваць, — За мной следам брыгадзір. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́лежацца, ‑жуся, ‑жышся, ‑жыцца; зак.
1. Аднавіць свае сілы ляжаннем, добра адпачыць. Вылежацца пасля хваробы. // Наляжацца ўдосталь. Вылежацца ў пасцелі.
2. Набыць патрэбныя якасці, праляжаўшы пэўны тэрмін у адпаведныя ўмовах. Паліна Нікандраўна пайшла з раніцы правяраць, ці вылежаўся лён, можа час падымаць. Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адпало́ць, ‑палю, ‑полеш, ‑поле; зак., што і без дап.
1. Правесці на поліве некаторы час. Пяць дзён адпалола.
2. Кампенсаваць працай на праполцы. Аўгіння кароў пасвіла. □ Таццяна за яе дзень адпалола.
3. Прапалоць пэўную плошчу. Адпалоць лён ад дарогі.
4. Кончыць палоць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кастры́ца, ‑ы, ж.
Адходы, якія атрымліваюцца ў выніку перацірання адзеравянелых частак сцябла пры мяцці і трапанні валакністых раслін (лёну, канапель і інш.). Андрэй без жалю ламаў і трушчыў церніцай лён, выціраў кастрыцу. Чарнышэвіч. На вышках пахла яблыкамі, нясвежай саломай, сухой кастрыцай. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыкархну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.
Разм. Заснуць на кароткі час; задрамаць. Вялікая слабасць, стома разлівалася па ўсяму целу — от бы сесці пад куст.. прыкархнуць на хваёвым вецці. Лынькоў. [Амеля:] — Пакуль бабы раніцай папрыходзяць лён церці, то прыкархнеш у цяпле гадзіну каторую. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)