Verbum

анлайнавы слоўнік

ве́сці, вяду́, вядзе́ш, вядзе́; вядзём, ведзяце́, вяду́ць; вёў, вяла́, вяло́; вядзі́; незак.

1. каго. Памагаць ісці, суправаджаць.

В. хворага пад руку.

2. каго-што. Накіроўваць чый-н. рух; ісці на чале.

В. войска ў бой.

В. каня за повад.

В. самалёт.

Добра вядзе машыну.

3. што. Пракладваць у пэўным напрамку.

В. шашу на Полацк.

В. тэлеграфную лінію цераз раку.

4. чым па чым. Рухаць чым-н. па паверхні чаго-н.

В. ўказкай па карце.

В. смыкам па струнах.

5. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Мець той або іншы напрамак, служыць шляхам куды-н.

Дарога вяла ў лес.

6. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан., да чаго. Мець сваім вынікам, цягнуць за сабой.

Гэта да дабра не вядзе.

7. што. Рабіць, выконваць, ажыццяўляць, падтрымліваць.

В. падлікі.

В. назіранне.

В. агонь (страляць). В. размову.

8. што. Кіраваць, загадваць чым-н.

В. хатнія справы.

Гаспадарку в. — не барадой трэсці (прыказка). В. гурток.

В. сход (старшынстваваць).

◊

Весці (размову, гутарку) да чаго-н. — гаворачы (або робячы) што-н., мець на мэце што-н.

Весці рэй (разм.) — быць завадатарам, верхаводзіць.

|| наз. вядзе́нне, -я, н. (да 1—4 і 8 знач.).

У парадку вядзення (сходу, пасяджэння: па ходу, у сувязі з правядзеннем).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

boss

[bɔs]

1) гаспада́р -а́, нагля́дчык -а m., старэ́йшы працаўні́к; ма́йстра -ы m.

2) нача́льнік, бос -а m.

v.t.

быць гаспадаро́м; кірава́ць, зага́дваць

adj.

гало́ўны; вяду́чы; кіру́ючы

[bɔs]

1) рэлье́фны арна́мэнт са срэ́бра, слано́вае ко́сьці

2) гуз -а m.; вы́пукласьць f.

3) Geol. ку́пальная структу́ра

v.t.

упрыго́жваць рэлье́фным арнамэ́нтам

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

control

[kənˈtroʊl]

v.t.

1) мець ула́ду; кірава́ць

2) вало́даць, стры́мваць

to control one’s emotions — вало́даць сабо́й, стры́мваць свае́ пачу́цьці

3) рэгулява́ць, кантралява́ць

4) спраўджа́ць; правяра́ць

1) кантро́ль -ю, нагля́д -у m.; кірава́ньне n.

to bring under control — падпара́дкаваць

2) самавало́даньне, апанава́ньне n.

3) Tech. кірава́ньне, рэгулява́ньне n.

adj.

кантро́льны

control panel — пульт кірава́ньня

•

- controls

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

get around

а) гл. get about

б) ашука́ць, абдуры́ць; зла́дзіць шту́ку каму́

get around to — знайсьці́ час на што

get at —

а) прыбы́ць куды́, дабра́цца

б) даве́дацца, зразуме́ць

I cannot get at the meaning — Я не магу́ зразуме́ць значэ́ньня

в) гавары́ць, кірава́ць гу́тарку на што

What are you trying to get at? — Што вы хо́чаце гэ́тым сказа́ць?

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

гаспада́рка, ‑і, ДМ ‑рцы; Р мн. ‑рак; ж.

1. Спосаб вытворчасці, сукупнасць прадукцыйных сіл і вытворчых адносін таго ці іншага грамадскага ўкладу. Сацыялістычная гаспадарка. Таварная гаспадарка. Натуральная гаспадарка.

2. Усё, што служыць для вытворчасці, складае вытворчасць; эканоміка (у 2 знач.). Народная гаспадарка.

3. Галіна якога‑н. віду вытворчасці, а таксама якая‑н. вытворчая адзінка. Сельская гаспадарка. Лясная гаспадарка. Рыбная гаспадарка. // Сельскагаспадарчая адзінка з прыладамі і сродкамі вытворчасці, угоддзямі, жывёлай і інш. Аднаасобная гаспадарка. □ Мікалай Каржанец сам згадзіўся кіраваць гаспадаркай і на цвёрдыя ногі паставіць калгас. Бялевіч. // Абсталяванне, інвентар, пабудовы і інш. прылады якой‑н. вытворчасці ці вытворчай адзінкі. Гаспадарка калгаса. □ За гаспадарку ненарокам Міхал на новым месцы ўзяўся: Каня, кароўку расстараўся, Завёў свіней, дзве-тры авечкі. Колас. // Разм. Рэчы, прадметы, якія належаць каму‑н., выкарыстоўваюцца кім‑н. для чаго‑н. Паходная гаспадарка. □ [Падарожнікі] вылажылі з лодкі на мост і занеслі на бераг усю сваю гаспадарку.., усцягнулі лодку на сушу. Брыль.

4. Круг абавязкаў па абслугоўванню каго‑н., па задавальненню чыіх‑н. бытавых патрэб. Ускласці гаспадарку на брата.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Ве́тлы ’ветлівы, прыветлівы, ласкавы’ (БРС, КТС, Касп.), (у)вѣтлый (Нік., Оч., 1), ве́тла (Гарэц., Яруш., БРС, КТС, Касп.), ветласць ’уласцівасць ветлівага чалавека, прыветлівасць’ (Гарэц., КТС, БРС), вѣтлыс(т)ь (Нік., Оч., 1). Рус. пск., смал., калін., калуж., прэйл. ве́тлый ’прыветлівы, ласкавы, мілы; гаваркі’, смал. ’вясёлы’. Паўночна-ўсходнеславянскае ўтварэнне ад větъ і ‑lъ. У сучасных слав. мовах větъ не захавалася, ёсць шматлікія дэрываты: рус. ответ, привет, обет, совет, вече, завещать, чэш. závěť, dovětek, oběť, славен. obečati, серб.-харв. ве́ћати, ст.-слав. вѣтъ, ст.-рус. вѣтъ ’нарада, рада, дагавор’; ’павучанне, саромленне’, якое збліжаецца этымолагамі (Фасмер, 1, 305; Махэк, 687) са ст.-прус. waitiāmai ’гаворым’, waitiāt ’гаворыць’, літ. vaitenù ’мяркую’, vaiténti ’кіраваць, вызначаць, меркаваць’, авест. vaēϑ‑ ’вызначыць суровым следствам’, vaēϑa ’судовае заключэнне’. Адносна сувязі слова větiti і vějati ’дзьмуць’ гл. Тапароў, КСИС, 25, 1958, 86–87, які далучае да іх і слав. větii (< *vēt‑i) ’аратар’. Вайян (RÉS, 24, 1947, 152–155), паводле ст.-слав. отъвѣ (замест отъвѣшта), дапускае корань vě‑ (а не vět‑), які маецца ў дзеяслове вѣꙗти (семантыка яго развівалася наступным чынам: ’веяць’, г. зн. ’аддзяляць’ → ’вырашаць’ → ’судзіць’). У сувязі з і.-е. *vet‑: *ve‑ параўн. таксама тахар. A, тахар. B wätk ’раздзяляць, вырашаць, загадваць’ і we‑ ’гаварыць’; падобнае развіццё значэння назіраецца ў лац. cernere ’аддзяляць’; ’вырашаць’, грэч. κρίνειν ’тс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

overlook

[,oʊvərˈlʊk]

1) недагле́дзець, не заўва́жыць (памы́лку)

2) не зварача́ць ува́гі на што, дарава́ць

to overlook an offence — дарава́ць зьнява́гу

3) мець від на што-н. з гары́

This high window overlooks half the city — З гэ́тага высо́кага акна́ віда́ць паўго́раду

4) дагляда́ць што (гаспада́рку); кірава́ць чым

5) глядзе́ць на каго́-што, назіра́ць за кім-чым

[ˈoʊvərlʊk]

нагляда́льны пункт

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

whistle

[ˈhwɪsəl]

v.i.

1) сьвіста́ць

2) сьвіста́ць у сьвісто́к

3) клі́каць, сыгналізава́ць або́ кірава́ць сьві́стам або́ сьвістко́м

The police officer whistled the automobile to stop — Паліцыя́нт сьвістко́м спыні́ў аўтамабі́ль

4) высьві́стваць

to whistle a tune — высьві́стваць мэлёдыю

1) сьвіст -у m., сьвісто́к -ка́ m. (гук)

2) сьвісто́к -ка́ m. (інструмэ́нт)

•

- whistle for

- whistle in the dark

- wet one’s whistle

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

трыма́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; незак.

1. каго-што. Узяўшы ў рукі (у зубы, у рот і пад.), не даваць выпасці, вырвацца.

Т. кніжку ў руках.

Т. каня за павадок.

2. перан., каго-што. Захоўваць за сабою; утрымліваць у сабе.

Атрад трымаў абарону.

Печ доўга трымае цяпло.

3. каго-што. Прымушаць знаходзіцца дзе-н., у якім-н. стане супраць волі.

Т. у палоне.

Т. на галодным пайку.

4. каго-што. Мець у сябе, у сваёй уладзе, гаспадарцы; кіраваць кім-, чым-н.

Т. дзве каровы.

Т. уладу ў сваіх руках.

5. што. Надаўшы чаму-н. якое-н. становішча, захоўваць яго некаторы час.

Т. рукі выцягнутымі ўперад.

6. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), што. Служыць апорай чаму-н.; падтрымліваць.

Бэлькі трымаюць столь.

7. што. Захоўваць дзе-н.

Т. грошы ў банку.

8. каго. Здаваць каму-н. за плату памяшканне (разм.).

Т. кватарантаў.

9. Рухацца ў якім-н. напрамку (разм.).

Трымай управа.

10. што. Мець кантакты з кім-, чым-н.

Т. сувязь з кім-н.

11. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Утрымліваць, захоўвацца (пра мароз і пад.).

Лёд трымае.

Мароз трымае ўжо другі тыдзень.

12. што. У спалучэнні з некаторымі назоўнікамі азначае: ажыццяўляць, здзяйсняць, выконваць тое, аб чым гаворыць назоўнік.

Т. слова.

Т. экзамен.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

powodować

powod|ować

незак.

1. co выклікаць што; быць прычынай чаго; цягнуць за сабой;

niedbalstwo ~uje wypadki — нядбайнасць выклікае (цягне за сабою) няшчасныя здарэнні; нядбайнасць прыводзіць да няшчасных выпадкаў;

2. kim/czym уст. кіраваць кім/чым, уплываць на каго/што;

zawiść nim ~uje — ім кіруе зайздрасць

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)