мінерал класа сілікатаў, групы гідраслюд, водны алюмасілікат жалеза, магнію і калію (K, H2O) (Fe, Mg, Al)2[(Al, Si)Si3O10](OH)2. Крышталізуецца ў манакліннай сінганіі. Характэрны тонкакрышт. агрэгаты, круглаватыя зерні. Колер зялёны, розных адценняў. Бляск зямлісты, цьмяны. Цв. 2—3. Шчыльн. 2,2—2,9 г/см³. Утвараецца пры дыягенезе асадкаў, а таксама ў глебах і корах выветрывання. На Беларусі ёсць у адкладах кембрыйскай, ардовікскай, мелавой і палеагенавай сістэм. Выкарыстоўваецца для змякчэння жорсткасці вады, угнаення глеб, як зялёная фарба, а таксама для вызначэння абсалютнага ўзросту горных парод ізатопнымі метадамі.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
хлары́ды
(н.-лац. chloridum, ад гр. chloros = зялёны)
злучэнні хлору з іншымі элементамі (напр. хларыд кальцыю, хларыд натрыю).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Пра́зем ’мінерал, разнавіднасць кварцу светла-зялёнай афарбоўкі’ (ТСБМ). Праз рус.пра́зем ’тс’ (параўн. Крукоўкі, Уплыў, 87) з ням.Prasem ’тс’; крыніцай з’яўляецца лац.prasinus ад грэч.πράσινος ’светла-зялёны, фарбы цыбулі’ (Мацэнаўэр, LF, 14, 81; Фасмер, 3, 353).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
хрызапра́з
(гр. chrysoprasos, ад chrysos = золата + prasios = светла-зялёны)
мінерал класа сілікатаў, разнавіднасць халцэдону, паўкаштоўны камень яблычна-зялёнага колеру.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Камрат у песні: ой дубе, мой дубе, зялёны камрачэ, да чого ж ты смуцён, молоды козачэ? (пін., Зянк.). З камрат ’таварыш’, укр.камрат ’тс’ < польск.kamrat < ням.Kamerad, Kamrad ’тс’ (Слаўскі, 2, 39). Канчатак ‑чэ (замест ‑це) пад уплывам рыфмы (козачэ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
блёкат, ‑у, М ‑каце, м.
Ядавітая расліна сямейства паслёнавых з шырокімі лістамі і жоўтымі кветкамі; выкарыстоўваецца ў медыцыне. Пад платамі вырасла густая і высокая крапіва, а за імі шыракалісты зялёны блёкат.Галавач.
•••
Блёкату аб’есцісягл. аб’есціся.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ізумру́дны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да ізумруду. Ізумрудныя капальні. Ізумрудны бляск.// Зроблены з ізумруду; з ізумрудам (ізумрудамі). Ізумрудны пярсцёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сала́тны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да салаты (у 1 знач.). Салатны радок. Салатнае лісце.
2. Прызначаны для прыгатавання салаты (у 2, 3 знач.). Салатныя прыправы.
3. Светла-зялёны; колеру салаты. Пафарбаваць у салатны колер.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Grün
n -s
1) зялёны ко́лер
2) зеляні́на, зе́лень, зяле́ніва
ins Grüne fáhren* — пае́хаць за го́рад [на ўло́нне прыро́ды]
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
БАЖО́Ў Павел Пятровіч
(27.1.1879, Сысерцкі завод каля Екацярынбурга — 3.12.1950),
рускі пісьменнік. Скончыў Пермскую духоўную семінарыю (1899). Настаўнічаў. Першая кн. «Уральскія былі» (1924). У 1939 выдаў аўтабіягр. аповесць «Зялёны конік» і зб. сказаў па матывах уральскага фальклору «Малахітавая шкатулка» (Дзярж. прэмія СССР 1943). Яго творы — прыклад майстэрскага выкарыстання нар. мовы. Паводле яго сказаў створаны кінафільм «Каменная кветка» (1946), балет С.Пракоф’ева «Сказ пра каменную кветку» (паст. 1954). На бел. мову творы Бажова перакладалі Я.Брыль, М.Машара, М.Паслядовіч і інш.