Тало́піцца 1 ’тоўпіцца’ (Сцяшк.). Параўн. польск. дыял. tłopić się ’пхацца, ціснуцца, набівацца’, чэш. ‑těloupit se, ‑taloupit se ’ўскокваць; прарывацца’, славац. ťalúpiť sa ’брысці’, серб.-харв. тла́пити ’мроіць, трызніць’, балг. радоп. тлапу́вам ’тс’. Роднаснае тоўпіцца (гл.), далейшыя сувязі з літ. tilpti ’змяшчацца’, дыял. tùlpinti ’змяшчаць, упіхваць; збіраць’, лат. tulpîtiês ’збірацца’, параўн. Брукнер, 572; Махэк₂, 639; Скок, 3, 477 (сербскае слова выводзіць з кла́пити, відаць, беспадстаўна); Дурыданаў, БЛ, 37, 3, 65–70. Гл. яшчэ таўпа і наступнае слова.
Тало́піцца 2, тало́піць (талупіць) вочы ’засяроджана глядзець, пазіраць’ (Ласт.). Відаць, да папярэдняга слова, бліжэйшы адпаведнік, што тлумачыць семантыку, польск. дыял. tlopić się ’гвалтам набівацца’. Гл. уталопіцца.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дро́вы мн Holz n -es, Hölzer; Brénnholz n -es;
збіра́ць дро́вы Brénnholz sámmeln;
сухі́я дро́вы до́бра гара́ць dürres Holz brennt gut;
◊ хто ў лес, хто па дро́вы der éine singt Dur, der ándere Moll; der éine sagt hü, der ándere hott;
налама́ць дро́ваў Dúmmheiten máchen
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
пе́нкаI пе́нка, -кі ж.; (плёнка) пле́ўка, -кі ж.;
пе́нки с варе́нья пе́нкі з варэ́ння;
молоко́ с пе́нками малако́ з пе́нкай;
пе́нка на ка́ше, на киселе́ пле́ўка на ка́шы, на кісялі́;
◊
снима́ть пе́нки здыма́ць пе́нкі, збіра́ць вяршкі́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
цвето́к м. кве́тка, -кі ж., мн. кве́ткі, -так, кра́ска, -кі ж., мн. кра́скі, -сак;
собира́ть цветы́ збіра́ць кве́ткі (кра́скі);
полевы́е цветы́ палявы́я кве́ткі (кра́скі);
живы́е цветы́ жывы́я кве́ткі;
ко́мнатные цветы́ вазо́ны (ха́тнія кве́ткі);
иску́сственные цветы́ шту́чныя кве́ткі.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
адысці́ся, адыдуся, адыдзешся, адыдзецца; пр. адышоўся, ‑шлася, ‑шлося; заг. адыдзіся; зак.
Ідучы, аддаліцца ад якога‑н. месца. Лявонка пачаў збіраць ягады і не заўважыў, як адышоўся ў бок ад статка. Шуцько. Стары паказаў мне месца, дзе сесці, а сам адышоўся крокаў за дваццаць і таксама сеў. Ляўданскі. // Перамясціцца, аддаліцца (аб падзеях, з’явах прыроды і пад.). За дзень вайна адышлася далёка наперад. Чорны. // перан. Прайсці новы этап, падняцца ў якіх‑н. адносінах на вышэйшую ступень. [Лабановічу] вельмі падабаліся такія гутаркі з гэтымі простымі людзьмі, якія яшчэ так мала адышліся ад часоў першапачатковай людской культуры. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
увалачы́, ‑лаку, ‑лачэш, ‑лачэ; ‑лачом, ‑лачаце, ‑лакуць; пр. увалок, ‑лакла, ‑лакло; зак., каго-што.
Разм.
1. Уцягнуць, з цяжкасцю ўнесці ўнутр чаго‑н. Неяк пасля абеду, калі Іван узяўся збіраць брудныя кацялкі і міскі, каб аднесці іх на кухню, ля ўваходу ў палатку пачуліся галасы, тупат, і двое санітараў увалаклі насілкі з параненымі. Быкаў.
2. Украсці. Воўк авечку ўвалок. □ Пятрок ля варот цяпло ўвалок, сам не бяжыць, а стаячых не любіць. З нар.
•••
(Ледзь) ногі ўвалачы — пазбегнуць небяспекі, выратавацца. [Напалеон] думаў: — Як з гэтай краіны Я ногі свае ўвалаку? Бялевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
zusámmenballen
1.
vt сціска́ць (кулакі); камячы́ць (паперу); вайск. збіра́ць, сканцэнтро́ўваць
2.
(sich) сціска́цца
2) збіра́цца (пра хмары)
2) вайск. ску́чвацца, збіра́цца; канцэнтрава́цца
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
zusámmensetzen
1.
vt склада́ць, збіра́ць (напр., механізм)
2.
(sich)
1) склада́цца (з чаго-н. – aus D)
2) збіра́цца (для абмеркавання чаго-н.)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
ку́ча ж
1. Háufen m -s, -;
ку́ч сне́гу Schnéehaufen m;
мурашы́ная ку́ч Ámeisenhaufen m;
збіра́ць у ку́чу áufhäufen vt;
2. разм (мноства) Háufe(n) m, Másse f -n, Ménge f -, -n;
ку́ч наві́н jéde Ménge [éine Ménge] Néuigkeiten;
◊ валі́ць усё ў адну́ ку́чу разм álles in éinen Topf [auf éinen Háufen] wérfen*
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
plon, ~u
м.
1. ураджай; збор ураджаю; жніво;
2. перан. плён; вынікі;
obfite ~y — багатыя вынікі;
zbierać plon swej pracy — збіраць плён сваёй працы
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)