адвярну́ць, -вярну́, -ве́рнеш, -ве́рне; -вярні́; -ве́рнуты; зак., каго-што.
1. Павярнуць у другі бок.
А. галаву ўбок.
2. Варочаючы, адняць, адсунуць.
А. камень.
3. Паставіць на месца што-н. перавернутае, абернутае.
А. воз.
А. ночвы.
4. Адагнаць, накіраваць у другі бок (пра жывёлу).
А. карову ад жыта.
5. Адагнуць край чаго-н.
А. халявы ботаў.
6. безас. Аб пачуцці агіды, непрыязнасці да каго-, чаго-н. (разм.).
Адвярнула ад гарэлкі (безас.).
7. перан. Адцягнуць (увагу, думку і пад.).
Справы адвярнулі ўвагу ад дому.
◊
Нос адвярнуць (разм., неадабр.) — выказаць сваё незадавальненне чым-н.
|| незак. адваро́чваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
плюс, -а, мн. -ы́, -о́ў, м.
1. Матэматычны знак у выглядзе крыжыка (+), які абазначае складанне і дадатную велічыню.
2. у знач. нязм. слова. З дабаўленнем.
Чатыры п. два будзе шэсць.
3. перан. Дадатны бок, перавага.
Узважыць усе плюсы і мінусы.
4. У знач. злучніка «ды¹» (у 2 знач.), звычайна ў спалучэнні з «яшчэ» (разм.).
Цяжка мне — вучыцца, п. яшчэ малое дзіця.
5. Пры ўказанні на тэмпературу паветра абазначае: вышэй нуля.
На тэрмометры п. дванаццаць градусаў.
◊
Плюс-мінус — з магчымым разыходжаннем у бок павелічэння ці памяншэння.
|| прым. плю́савы, -ая, -ае (да 3 і 5 знач.).
Плюсавая тэмпература (вышэй нуля).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
ма́ятнік, -а, мн. -і, -аў, м.
1. Стрыжань або ланцуг з цяжарам на ніжнім канцы, які мерна вагаецца з боку ў бок у падвешаным стане.
Насценны гадзіннік з маятнікам.
2. Рухомае кольца ў ручным ці кішэнным гадзінніку, якое рэгулюе ход.
|| прым. ма́ятнікавы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
сюды́-туды́, прысл.
1. У той і другі бок; у розныя бакі.
Чалавек бегае сюды-туды з самага ранку.
2. У некаторыя месцы.
Трэба сюды-туды збегаць.
3. Нішто сабе, дапушчальна (разм.).
Днём яшчэ сюды-туды, а ў вячэрні змрок адчуваеш сябе як у склепе.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
шы́льда, -ы, М -дзе, мн. -ы, -аў, ж.
1. Дошка з надпісам назвы ўстановы, прадпрыемства і пад., вывеска.
2. перан. Пра знешні, паказны бок паводзін, дзейнасці, спосабу жыцця і пад. (разм.).
Гэта толькі ш., на самай справе ён не такі чалавек.
|| прым. шы́льдавы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
застагна́ць, ‑стагну, ‑стогнеш, ‑стогне; зак.
Пачаць стагнаць. // Прастагнаць; абазвацца стогнам. Адам Лабека глуха застагнаў і паваліўся на бок. Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дзяля́га, ‑і, м.
Разм. неадабр. Той, хто ў сваёй працы кіруецца вузка практычнымі меркаваннямі, забываючыся на прынцыповы бок справы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
левару́ч, прысл.
Абл. Злева, па левую руку, па левы бок. А вунь далёка леваруч паўстае густая сцяна лесу. Зарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разва́лісты, ‑ая, ‑ае.
Разм. З пахістваннем з боку ў бок (пра паходку). Камлюкаваты Пшанічны развалістай хадой ступіў наперад. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сюдо́й і сюдо́ю, прысл.
Абл. У гэтым напрамку, у гэты бок. — З коньмі сюдой не пралезеш! — сказаў Серада. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)