цеплыня́, ‑і,
1. Нагрэтасць чаго‑н.
2. Адчуванне ўнутранага цяпла, унутранай сагрэтасці.
3.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цеплыня́, ‑і,
1. Нагрэтасць чаго‑н.
2. Адчуванне ўнутранага цяпла, унутранай сагрэтасці.
3.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шурава́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе;
1.
2.
3.
4.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шчо́тка, ‑і,
1. Прыстасаванне для чысткі, змятання і пад. у выглядзе драўлянай ці пластмасавай калодачкі з густа пасаджаныя на яе шчаціннем ці іншым матэрыялам.
2. Частка нагі над капытом каня і пучок валасоў на гэтым месцы.
3. У электратэхніцы — калодка з медзі, графіту і пад., якая датыкаецца да калектара, якара электрамашыны і служыць для перадачы току.
4. У мінералогіі — сукупнасць крышталяў, якія панарасталі на народу шчыльна адзін да аднаго.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
экра́н, ‑а,
1. Перасоўны шчыт для аховы ад гарачыні ці святла.
2.
3. Нацягнутая на раму белая тканіна для дэманстрацыя фільмаў, дыяпазітываў і пад.
4.
•••
[Фр. écran.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жыць
◊ няха́й жыве́! — да здра́вствует!;
ж. душа́ ў душу́ — жить душа́ в ду́шу;
ж. як душа́ жада́е — жить в своё удово́льствие;
ж. прыпява́ючы — жить припева́ючи;
ж. як кот з саба́кам — жить как ко́шка с соба́кой;
ж. па́нам (як пан, па-па́нску) — жить ба́рином;
жыў куры́лка! — жив кури́лка!;
загада́ў до́ўга ж. — приказа́л до́лго жить;
ж. з мазаля́ — жить со́бственным трудо́м;
ж. сваі́м ро́зумам — жить свои́м умо́м;
ж. сяго́нняшнім днём — жить сего́дняшним днём;
ж. чужы́м ро́зумам — жить чужи́м умо́м;
з ваўка́мі ж. — па-во́ўчы выць —
го́ра му́чыць
ж. як набяжы́ць —
век жыві́ — век вучы́ся —
жывём, хлеб жуём —
у го́ры ж.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
хлеб
○ бялко́вы х. — белко́вый хлеб;
◊ на ласка́вым хле́бе —
жыць (сядзе́ць) на чужы́м хле́бе — есть чужо́й хлеб;
перабіва́цца з хле́ба на квас — перебива́ться с хле́ба на квас;
мець кусо́к хле́ба — име́ть кусо́к хле́ба;
надзённы хлеб — насу́щный хлеб;
за́йцаў хлеб — за́ячий хлеб;
на сваі́м хле́бе — на свои́х хлеба́х;
шука́ць лёгкага хле́ба — иска́ть лёгкого хле́ба;
хлеб
хлеб-соль — хлеб-соль;
і гэ́та хлеб — и то хлеб;
сустрэ́ць хле́бам-со́ллю — встре́тить хле́бом-со́лью;
дарэ́мна хлеб е́сці — зря хлеб есть;
дзялі́ць хлеб і соль — дели́ть хлеб и соль;
кармі́ць хле́бам — корми́ть хле́бом;
ісці́ на свой хлеб — начина́ть жить свои́м трудо́м;
мець кусо́к хле́ба — иметь кусо́к хле́ба;
без хле́ба сядзе́ць — без хле́ба сиде́ть;
аб сухі́м хле́бе — сухи́м хле́бом пита́ясь;
забыць (чыю) хлеб-соль — забы́ть (чью) хлеб-соль;
се́сці (пасадзі́ць) на х. і ваду́ — сесть (посади́ть) на хлеб и (на) во́ду;
е́сці хлеб — (з чаго) жить за счёт (чего);
це́раз хлеб
мець хлеб і да хле́ба — жить в доста́тке;
гало́днай куме́ хлеб наўме́ —
жывём, хлеб жуём —
хлеб-соль еш, а пра́ўду рэж —
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
тот
1.
с того́ вре́мени з таго́ ча́су;
тем вре́менем тым ча́сам;
по ту сто́рону па той бок;
в тот же день таго́ ж дня;
он тепе́рь не тот ён цяпе́р не той;
2. / то
то бы́ло вчера́, а э́то сего́дня то́е было́ ўчо́ра, а гэ́та сёння;
то был мой това́рищ гэ́та быў мой тава́рыш;
то бы́ли взро́слые, а э́то де́ти там былі́ даро́слыя, а гэ́та дзе́ці;
то ве́тер шуме́л, а э́то во́лки во́ют тады́ ве́цер шуме́ў, а гэ́та ваўкі́ вы́юць;
3. а) в составе сложных союзов;
в то вре́мя как у той час як, тым ча́сам як;
с тех пор как з таго́ ча́су як, з той пары́ як;
по́сле того́ как пасля́ таго́ як;
пе́ред тем как пе́рад тым як;
всле́дствие того́ что у вы́ніку таго́ што;
для того́ что́бы для таго́ каб;
до того́ что да таго́ што;
с тем что́бы з тым каб;
несмотря́ на то что нягле́дзячы на то́е што; б) в составе словосочетаний, связывающих части высказывания;
вме́сте с тем ра́зам з тым;
пе́ред тем пе́рад тым;
к тому́ же апро́ч (апрача́) таго́;
кро́ме того́ апро́ч (апрача́) таго́;
сверх того́ звыш таго́;
со всем тем з усі́м тым;
при всём том пры ўсім тым;
ме́жду тем між тым;
тем са́мым тым са́мым;
◊
не без того́ не без таго́;
и без того́ і без таго́;
не то, чтоб… не то́е, каб…;
де́ло в том спра́ва ў тым;
тем лу́чше тым лепш;
тем бо́лее тым больш;
тем вре́менем тым ча́сам;
тем не ме́нее тым не менш;
как бы то ни́ было як бы там ні было́;
того́ и гляди́ так і глядзі́ (чака́й);
и тому́ подо́бное (сокращённо и т. п.) і да таго́ падо́бнае (сокращённо і да т. п.);
тому́ наза́д таму́;
тому́ (бу́дет) три го́да, как… таму́ бу́дзе тры гады́, як…;
тот или ино́й (друго́й) той ці і́ншы;
на тот свет на той свет;
(да) и то сказа́ть
то да сё то́е
ни с того́ ни с сего́ без дай прычы́ны;
ни то ни сё ні то́е ні сёе, ні вы́плюнуць ні праглыну́ць;
нет того́, что́бы… няма́ таго́, каб…;
Федо́т, да не тот той,
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
слу́чай
1. вы́падак, -дку
2. (приключение, происшествие) здарэ́нне, -ння
3. (повод) наго́да, -
◊
в слу́чае чего́ у вы́падку чаго́, а калі́ што яко́е;
на слу́чай чего́ калі́ што яко́е;
по слу́чаю чего́ з вы́падку чаго́, з прычы́ны чаго́, з наго́ды чаго́;
купи́ть по слу́чаю купі́ць выпадко́ва;
от слу́чая к слу́чаю ад вы́падку да вы́падку;
на все слу́чаи жи́зни на ўсе вы́падкі жыцця́;
в том слу́чае, е́сли… у тым вы́падку, калі́…
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
a
1) неазнача́льны арты́кль (не пераклада́ецца). “a” ста́віцца пе́рад зы́чнымі, апрача́ нямо́га “h”, пе́рад “eu”
2) (ча́ста пе́рад со́бскімі імёнамі) такі́, гэ́ткі як
3) адзі́н
4) не́калькі
5) “a” звыча́йна ўжыва́ецца пасьля́
6) у некато́рых зваро́тах
7) не́хта
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
ба́цька (род. ба́цькі)
◊ б. ро́дны — оте́ц родно́й;
уве́сь у ~ку — весь в отца́;
бог ба́цька — что бог даст, бо́жья во́ля;
ране́й ~кі ў пе́кла не лезь —
не б. спраўля́ў, не сын е́дзе —
не купі́ў б. ша́пкі — няха́й ву́шы ме́рзнуць —
яко́е дрэ́ва, такі́ і клін, які́ б., такі́ і сын —
стары́ саба́ка,
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)